خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ بر سر کوچه بیرقی سیاه بلند است. علم‌هایی به نشان علم دار کربلا و سیاه به نشانه سوگواری بر دشتی که با خون شسته شد. این روزها جای جای ایران، با برپایی مراسم‌های سوگواری برای سید و سالار شهیدان، یاد ۷۲ تن شهید کربلا را گرامی می‌دارند. اما در هر منطقه، شکل این سوگواری متفاوت است.
در شهرستان‌های غرب گیلان، اهل تسنن در کنار شیعیان زندگی مسالمت آمیزی دارند و همزمان با آغاز مراسم‌های سوگواری دهه محرم، اهل تسنن نیز برای نوه پیامبر (ص) عزدارای می‌کنند. مساجد، حسینیه‌ها و زیارتگاه بزرگان و پارسایان، این روزها مملو از عزاداران حسینی است. در شهرستان رضوانشهر، آرامگاه عارف و شاعر گیلک سرای قرن هشتم یعنی پیرشرفشاه، زیارتگاه مومنان است. اگرچه بنای این زیارتگاه در سال‌های اخیر مرمت شده، ولی هنوز آرامگاه موسوم به «غریب بنده»، پذیرای زائران شهرها و روستاهای اطراف است.
به گفته یک پژوهشگر غرب گیلان آرامگاه عارف مشهور "سید شرفشاه دولایی" یکی از مراکز بزرگ مذهبی است که در روزهای تاسوعا و عاشورا، شاهد حضور انبوه هیئت‌های عزاداری است. «علی عبدلی» می‌افزاید: در شهرستان رضوانشهر و حتی شهرستان صومعه سرا، دسته‌های عزاداری، از تمامی مساجد با نظم و آداب خاصی به آنجا می‌روند. در تمام شب‌های دهه محرم در مسجد «غریب بنده» سفره احسان می‌گسترند و مطابق سنتی دیرین هر خانواده از اهالی شهر غذای آماده برای اطعام می‌آورد. در روز تاسوعا، زیارتگاه سید شرفشاه میزبان هیئت‌های عزادار است و توسط اهالی دارسرا به اجرا در می‌آید. در این ایام اهل سنت منطقه نیز به مسجد می‌روند و در کنار همدینان شیعه خود، عزاداری می‌کنند.
وی درباره دیگر آداب و رسوم رایج در غرب گیلان، می‌گوید: در روز دوازدهم محرم در روستای «گیل چالان» رضوانشهر مراسم سوم امام به اجرا در می‌آید. این مراسم همراه با تعزیه‌خوانی است.
عبدلی درباره مراسم‌های عزاداری در «هشتپر» اظهار می‌دارد: یک هفته پیش از فرارسیدن ماه محرم، سران مذهبی و مسئولین هیئت‌ها، برای هر شب ماه محرم برنامه ریزی می‌کنند و هفت مراسم عزاداری در هفت محله برگزار می‌شود که به آن «هفته خوانی» می‌گویند.
شهرهای لیسار و خطبه سرا در غرب گیلان، به دلیل نزدیکی به استان‌های ترک نشین، آدابی رسوم متفاوتی دارند و همچون آن مناطق، مراسم تشت گذاری دارند. به گفته علی عبدلی، در نواحی لیسار و خطبه سرا نگهداری از تشت محرم هر مسجد به طور دائم و حتی موروثی به عهده شخص خاصی است و یک شب قبل از آغاز ماه محرم، دارنده تشت، در خانه خود «سفره احسان» می‌گستراند و کلیه اهالی را به اطعام دعوت می‌کند. پس از اطعام، تمام مدعوین در شکل یک هیئت عزاداری مراسم طشت گردانی را اجرا می‌کنند.
عبدلی می‌افزاید: با توجه به اینکه در مناطق اسالم، کرگانرود، لیسار و تا حدودی آستارا، نیمی از اهالی اهل تسنن هستند و مساجد ویژه خود را دارند، در دهه محرم هر شب در آن مساجد نیز مراسم احسان و سوگواری به شیوه خاص اهل سنت برگزار می‌شود. در روز عاشورا هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیر زنی مرکب از سوگواران شیعه و سنی از مساجد منطقه اسالم به «مسجد سیاه علم» واقع در خلیف آباد می‌روند. در آن روز عده‌ای که طبق رسمی، هرساله نذر احسان و اطعام دارند، مواد غذایی لازم را به صحن مسجد سیاه علم برده و در همانجا طبخ می‌کنند و از عزاداران حسینی پذیرایی می‌کنند.
در شهر تاریخی ماسوله، مراسم عزادارای با سنج زنی و علم گردانی در چهار محله ماسوله (مسجد بر، خانه‌بر، کشه‌سر و اسدمحله) آغاز می‌شود. ولی پیش از آغاز محرم، علم‌های ماسوله مرمت می‌شود. علم‌های ماسوله، با علم‌های رایج در دیگر نقاط گیلان تفاوت دارد و تصویری از اژدها بر علم‌ها نصب می‌شود که نشانگر محافظت اژدها از پنج تن آل عباست.
علی عبدلی در این‌باره می‌گوید: در ماسوله آغاز ایام عزاداری در شب اول ماه محرم با اجرای مراسم سنج زنی اعلام می‌شود. به این ترتیب که در ساعت مشخصی از اولین شب ماه محرم، چهار نفر سنج زن بر بام چهار مسجد آبادی رفته و همزمان شروع به نواختن سنج می‌کنند و این به معنی فراخواندن اهالی برای حضور در مساجد و آغاز مراسم عزاداری است. در شب دوم تا پنجم مراسم اسب و زین گردانی در محله‌ها و شربت دادن به مردم اجرا می‌شود. در شب ششم، به یاد حضرت عباس تشتی را که روی آن را با پارچه‌ای سیاه پوشانده‌اند، در محله‌ها به گردش در می‌آورند و نذورات مردم جمع‌آوری می‌شود. در روز هفتم، مراسم علم‌گیری یا طوق بندی به اجرا در می‌آید. به این ترتیب که ابتدا علم همه مساجد ماسوله را به مسجد جامع برده و سپس از هر مسجد هیاتی عزادار به مسجد می‌رود و در مقابل مسجد تجمع کرده و ضمن نوحه‌خوانی و سینه‌زنی، علم مسجد خود را از امام مسجد جامع تحویل می‌گیرد و طی مراسمی به مسجد خود باز می‌گرداند.
نظر شما