به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ نهضت عاشور وحرکت امام حسین از مدینه تا آخرین لحظات حیات پاکش همه لحظه ها درس عبرت وآزادگی است ؛ زیباترین درس های زندگی در این قیام بزرگ نهفته است، حركت و نهضت امام حسين عليه السّلام يك جنبش خصوصي يا خانوادگي نبود ،بلكه حركتي عظيم و انقلابي بزرگ عليه حكومت بني اميه بود. از اين رو يك حركت سياسي محسوب ميشود. كه ازجهات گوناگون ميتواند الگوي سياسي جوامع باشد لذا در این خصوص با حجت الاسلام «امیر علی حسنلو» استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه گفتگویی انجام دادیدم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
نهضت عاشورا چه درس ها و عبرت هایی برای مردم دارد؟
نهضت عاشور وحرکت امام حسین از مدینه تا آخرین لحظات حیات پاکش همه لحظه ها درس عبرت وآزادگی است ؛ زیباترین درس های زندگی در این قیام بزرگ نهفته است ؛ عبرت و درسهايي كه ميتوان از حادثه عاشورا گرفت بطور فهرست وار عبارتند از:در تقسیم بندی کلی درسهای عاشورا می توان آن هارا به عبرتهای سیاسی فرهنگی اجتماعی وعرفانی تقسیم کرد: اطاعت از ولايت و رهبري.، -امر به معروف و نهي از منكر.-ظلم ستیزی،-باطل ستيزي،جهاد در راه خدا.، تدبير و برنامهريزي. آزادگي، ايثار، عزت، عشق به خدا، عبرت اجتماعی و بیداری مردم، پس از قیام سید الشهدا قیامهای اجتماعی علیه امویان شروع شد وبیداری اجتماعی شکل گرفت قیام توابین و قیام های دیگر همه مصداق عبرتهای اجتماعی بود. وعبرتهای عرفانی که از حالات امام و یارانش و مناجاتی که با خدا داشتند درسهای عرفانی زیبا می توان گرفت وصال حق ورسیدن به معشوق ودر معرض امتحان بزرگ قرار گرفتن وبا سربلندی از این شرایط عبور کردن از منظر عرفانی زیباست.
عاشورا، تبلور زنده نماز، مناجات، حماسه، عدالت، و شهادت است. در مورد اين رخداد بسيار سخن گفته شده است، ولي به ابعاد گوناگون انساني و اجتماعي و درسها و پيامهاي زندگي ساز و حماسهآفرين آن كمتر توجه شده است. دراین مجال اشاره ای به برخی از عبرتهای عاشورا می شود.
عبرتهاي سياسي
حركت و نهضت امام حسين عليه السّلام يك جنبش خصوصي يا خانوادگي نبود ،بلكه حركتي عظيم و انقلابي بزرگ عليه حكومت بني اميه بود. از اين رو يك حركت سياسي محسوب ميشود. كه ازجهات گوناگون ميتواند الگوي سياسي جوامع باشد كه مهمترين آنها عبارتند:
پای به بندی به عهد وپیمان سياسي
امام حسين ـ عليه السّلام ـ با اينكه معاويه را انسان شايستهاي براي رهبري جامعه اسلامي نميدانست ولي تا وقتي معاويه زنده بود، با او درگيري شديد پيدا نكرد، چرا كه ميخواست به پيمان صلحي كه امام حسن ـ عليه السّلام ـ با معاويه بسته بود احترام بگذارد.
اطاعت از ولايت و رهبري
از مهمترين اصول اسلام، «ولايت» است. ولايت بر مسلمين را امامان حق خودشان ميدانستند و به غاصب بودن ديگران عقيده داشتند. از اين رو امام حسين ـ عليه السّلام ـ فرمودند: « ما خاندان پيامبر بر تصدي اين امر (حكومت بر امت) از اين مدّعيان ناحق سزاوارتريم» و در زيارتنامهها گاهي لعنت بر كساني آمده است كه ولايت آنان را انكار كردند.
از سرمايهها و عبرتهاي نهفته در حركت عاشورا، معرفي «رهبري صالح» به امت اسلام و افشاي رهبران ناشايسته است.اطاعت از ولایت ورهبر در عاشورا جلوه های زیبایی دارد که نمونه آن اطاعت عباس بن علی واظهار وفاداری یاران امام است آنگاه که امام درشب عاشورا اعلام کرد که بیعت از همه برداشتم اینها بامن کار دارند همه یاران اظهار وفاداری واطاعت نموده و گفتند حاضرند در راه رهبر وامام چندین بار زنده شده وجان تقدیم نمایند.
امر به معروف و نهي از منكر
حيات جامعة اسلامي به حساسيت مردم نسبت به احكام خدا و نظارت عمومي در امور واليان و مسئولان و مردم عادي است. از اين رو امام حسين عليه السّلام با درك موقعيت حساس جامعه كه روز به روز از سنت رسول خدا فاصله ميگرفت، پرچم امر به معروف و نهي ازمنكر را علم كرد و در اين راه جان خود و اطرافيانش را به خطر انداخت و براي هميشه و به همگان آموخت كه سكوت در برابر ظلم، بدعت، انحراف، گناهي بزرگ و قيام عليه آنها بالاترين درجه امر به معروف و نهي از منكر است. حال پيروان فرهنگ عاشورا، با الهام از عاشورا بايد نبض پرحركت جامعه اسلامي باشند و نسبت به جريان امور و وضعيت فرهنگي و سياسي حساسيت نشان دهند و با حضور دائم در ميدان امر به معروف و نهي از منكر، عرصه را بر فساد آفرينان تنگ سازند.
باطل ستيزي
تلاش براي بازگرداندن خلافت اسلامي و حاكميت مسلمين به مجراي حق و اصيل خود و از بين بردن سلطة جائرانه باطل، صفحه ديگري از مبارزات امام حسين ـ عليه السلام ميباشد كه تكليف «باطل ستيزي» را بصورت كلي و هميشگي روشن ميسازد و اينكه در برابر قدرتهاي باطل، نبايد سكوت و سازش كرد.
ظلم ستیزی :
ظلم امویان همه ممالک اسلامی را دربرگرفته بود کشتار شیعیان و بزرگان مانند حجربن عدی ویارانش که به ظلم فراوان کشته شدند سرکوب مردم و انواع ستمهای امویان همه شرایط را به قیامی علیه آنان آماده و ضروری می نمود واختناق نیز فراگیر شده دراین شرایط سخت امام تصمیم به حرکت گرفت وقیامی نمود تا هم جامعه اسلامی را بیدار کند وهم حاکمیت امویان رانامشروع جلوه نماید.
جهاد
از تكاليف مهم مسلمانان در حراست از دين و كيان خويش و مقابله با دشمنان «جهاد» است كه عامل عزّت مسلمين است. كربلا و عاشورا يكي از مظاهر عمل به اين تكليف ديني بود و درسي براي همه آزادگان جهان كه در همه حال با همة توان تا آخرين دم، به نبرد با دشمنان اسلام و دين خدا برخيزند.
تدبير و برنامهريزي
قيام عاشورا، يك نهضت حساب شده و با برنامه بود نه يك شورش كور و بيهدف. براي لحظه به لحظه و روز بروز آن، دورانديشي و تدبير به كار گرفته شده بود؛ اگر امام با خانواده حرکت کرد تدبیر داشت وبرنامه ی دقیق که به نتایج مهمی منجر شود وچنین نیز بود .
هر روز عاشورا
از عبرت ها و درس هاي مهم عاشورا، شناخت تكليف دفاع از حق و مبارزه با باطل و ستم در هر جا و هر زمان است. قيام عاشورا تكليف خاص آن حضرت و يارانش در آن مقطع زماني خاص نبود، بلكه هرگاه هر جا نظير آن شرايط پيش آيد، همان تكليف هم ثابت است.
قیام عاشورا چه پيامها و عبرتهاي اخلاقي به دنبال داشت؟
آزادگي
آزادي در مقابل بردگي، اصطلاحي، حقوقي و اجتماعي است، اما «آزادگي» برتر از آزادي است و نوعي حريت و رهايي انسان از قيد ذلتآور و حقارت بار است. نهضت عاشورا جلوة بارزي از آزادگي در مورد امام حسين عليه السلام و خاندان و ياران شهيد او است كه از ميان دو امر شمشير يا ذلّت، مرگ با افتخار را پذيرفت و فرمود: «هيهات منَّ الذّلة» انسانهاي آزاده در راه استقلال و رهايي از ستم طاغوتها و در آن لحظات حساس و دشوار انتخاب، مرگ سرخ و مبارزه خونين را برميگزينند و فداكارانه جان ميبازند تا جامعه خود را آزاد كنند.
ايثار
اوج ايثار، ايثار خون و جان است. ايثارگر كسي است كه حاضر باشد هستي و جان خود را براي دين فدا كند. در صحنه كربلا نخستين ايثارگر سيد الشهدا عليه السلام بود كه در راه خدا از جان و مال و ناموس خود گذشت. و براي همه مخصوصاً شيعيان اين درس را داد كه در راه رضاي خدا و حفظ دين خدا بايد از تمنيات خويش گذشت.
شجاعت
صحنه عاشورا تصويري است واضح از شجاعت امام حسين عليه السلام و اهل بيتش. شجاعت عاشورائيان ريشه در اعتقادشان داشت. لذا عاشورا الهام بخش شجاعت به مبارزان بوده است و محرم همواره روحيه، شهامت و ظلمستيزي به مردم ميداده است.
عزت
عزت يعني، شكست ناپذيري، صلابت نفس، و حفظ كرامت و شخصيت والاي انسان است. ستم پذيري و تحمل سلطة باطل و سكوت در برابر تعدي و تسليم فرومايگان شدن و اطاعت از فاجران همه از ذلت نفس و زبوني وحقارت روح سرچشمه ميگيرد.
عزت و كرامت امام عليه السلام در عاشورا درس عبرتي بر تمام مسلمانان كه به زير بار خواستههاي ستمگران و ظالمان و قدرتهاي بزرگ نروند و در برابر تعدي آنها با تمام قوا با عزت و سربلندي بايستند.
عمل به تكليف
فرهنگ «عمل به تكليف» وقتي در جامعه و ميان افراد حاكم باشد، همواره احساس پيروزي ميكنند. امامان شيعه در هر شرايطي طبق تكليف عمل ميكردند. حادثه عاشورا نيز يكي از جلوههاي عمل به وظيفه بود. پيام عاشورا: «شناخت تكليف» و «عمل به تكليف» است. از سوي همه مردم، بويژه آنان كه موقعيت ويژه و خط دهنده و الگويي براي ديگران دارند.
در خصوص عبرتهای عرفانی قیام عاشورا توضیح دهید؟
عشق به خدا
از والاترين و زلالترين حالات جان آدمي، عشق به كمال مطلق خداي متعال است. سراسر عاشورا و صحنههاي رزم رزمندگان، جلوهاي از اين جذبه معنوي و عشق برين است و شهادت ياران و عزيزان هر كدام هديهاي به درگاه دوست است تا رضاي او تأمين شود. اين مشرب عرفاني و عشق به خدا بايد سرمشق صاحبدلان و عاشقان درگاه حضرت دوست باشد. حفظ دين خدا قرباني ميخواهد كه امام و يارانش قربانيان در اين راه بودند. براي ملتها هم قرباني شدن و قرباني دادن، رمز عزت و پيروزي است عبرت و پيام عاشورا اين است كه به ملتي كه در راه «آزادي» گام برداشته بايد قربانيان بسياري تقديم آستان حرّيت كند.
عارفانه ترین حالات را در صحنه عاشورا می توان دید مناجات های امام ویارانش درشب عاشورا وتلاوت قرآن ونماز که زمزمه ی عارفانه و پیک وصال عارفان بود که همه طالبان وصال در حسرت این حالات حیرت زده مانده اند ؛ حربن یزید ریاحی وزهیر بن غین در عرض چند ساعت پله های ترقی معنوی را با نیم نگاه امام نوردیدند وبه وصالی نایل شدند که نیازمند یک عمر مراقبت بود ؛ عابس یکی از یاران امام است که در صحنه نبرد به مرتبه ای از شهود عرفانی رسید که لباس از خود کند و برهنه به استقبال شمشیرهای تیز رفت این شوق وصال حاصل شهود و رویت زیبایی معشوق است.
آري حوادث تاريخي اگر به چشم عبرت و درس گرفتن مورد مطالعه قرار گيرد «درس آموز» است. حادثه كربلا يكي از اين حوادث «الهام بخش» و «عبرت آموز» است. در عين حال كه براي همة حقجويان و عدالت خواهان و مبارزان راه حق و آزادي، يكي از غنيترين منابع الهامگيري است، از نگاه ديگر يكي از تلخترين حوادث و فجايعي است كه در تاريخ اسلام پديد آمد و جا دارد كه كاملاً بيان شود كه چه عواملي سبب شد، اين فاجعه به بار آمد و از آن درس عبرت گرفت. عواملي مثل دنياطلبي، غفلت، رها كردن تكليف، بيطرفي نسبت به حق و باطل و... كه همة اينها در به وجود آمدن اين فاجعه به نوعي دخيل بودند.
نظر شما