به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، دکتر محمد جعفری قنواتی امروز اول شهریور در مراسم یادبود استاد فقید دکتر حسن ذوالفقاری که به همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات اسلامی برگزار شد، گفت: از سال 1311 به بعد که ایرانی ها وارد پژوهش های فولکولور شدند تا بعد از 4 -5 سال یک جریان دولتی و دانشگاهی شکل گرفت. در کنار آن پژوهشگران آزاد همچون صادق هدایت فعالیت می کردند. این دو جریان پژوهشی دولتی و دانشگاهی تا سال 1337 کار می کردند تا اینکه دکتر محمد جعفر محجوب در مجلات مختلف به ویژه سخن شروع کرد به معرفی دانش نامه های ادب عامه.
مدیر بخش فولکلور مرکز دایره المعارف اسلامی ادامه داد: مرحوم دکتر محجوب دانشگاهیان را با ادب عامه آشنا کرد. دو جریان پژوهشگران آزاد و دانشگاهی استمرار یافت تا به دوره ما رسید. از اواسط دوره ای که دکتر حسن ذوالفقاری فعالیت های پژوهشی را انجام می داد، این دو جریان موازی کار می کردند. کار مهم، اساسی و تاثیرگذار دکتر ذوالفقاری این بود که دو جریان پژوهشی آزاد و مستقل را به هم پیوند داد. در حقیقت دکتر ذوالفقاری نقطه تلاقی این دو جریان بود. ایشان باعث شد ماحصل کار هر دو جریان در قیاس با قبل بیشتر شود.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: یکی از نتایج تلفیق دو جریان پژوهشگران آزاد و دانشگاهی این بود که دکتر ذوالفقاری به این نتیجه رسید که گرایش عامه حتما باید ایجاد شود. پژوهشگرانی که مستقل کار می کردند، دو دسته بودند؛ دسته اول کارهای کتابخانه ای و نظری انجام می دادند. دکتر ذوالفقاری آنها را پیدا کرد، به آنها رهنمون داد و شیوه علمی کتابخانه ای را به آنها آموزش داد. دکتر ذوالفقاری تعدادی از متن های ادبی عامه را به همراه این پژوهشگران تصحیح کرد.
دکتر جعفری قنواتی با بیان اینکه دکتر ذوالفقاری در حوزه شعر عامه و بومی سروده ها کار اساسی کرد، افزود: دسته دوم پژوهشگران مستقل افرادی بودند که کارهای میدانی انجام می دادند که اینها یا در حوزه شعر بودند یا قصه. دکتر حسن ذوالفقاری این پژوهشگران را نیز هدایت کرد. این دسته از پژوهشگران با راهنمایی دکتر ذوالفقاری کتاب های خود را نوشتند و منتشر کردند. دکتر ذوالفقاری از تمام مناطق ایران با کمک پژوهشگران این مناطق اشعار عامه و بومی سروده ها را جمع آوری کرد، کاری که تاکنون نظیر آن وجود نداشته است. تاکنون پژوهشی به چنین گستردگی انجام نشده است. امیدوارم که این پژوهش هرچه زودتر منتشر شود.
این پژوهشگر و نویسنده با اشاره به اینکه کارهای دکتر ذوالفقاری متنوع است، بیان کرد: پژوهش پیرامون فولکور ایران دو بخش دارد که بخش اول آن جمع آوری داده هاست. بیش از 30 هزار روایت مختلف از قصه های ایرانی به طور جمع آوری شده داریم. دکتر ذوالفقاری می دانست اگر قرار باشد اینها جمع بندی شوند و گرایش ادب عامه در دانشگاه تدریس شود، باید کار اساسی صورت گیرد. این عامل باعث شد که دکتر ذوالفقاری در حوزه ضرب المثل ها، قصه ها، شعرها و باورها آستین بالا بزنند و همت کنند. در واقع ایشان از جان، جوانی و عمر خود مایه گذاشت و کاری موثر و اساسی انجام داد.
دکتر جعفری قنواتی خاطرنشان کرد: ادبیات مکتب خانه ای مجموعه ای از داستان های منظوم و منثوری است که در مکتب خانه ها تدریس می شوند. در مکتب خانه ها ابتدا قرآن و بعد کتاب های دیگر تدریس می شد. از جمله این کتاب ها می توان به شاهنامه و موش و گربه اشاره کرد. برخی مکتب نامه ها کتاب هایی به تعبیر امروزی به عنوان کتاب کمک درسی معرفی می کردند. این کتاب ها داستان های بلندی بود که محصل باید خودش آنها را مطالعه می کرد. جمع آوری و انتشار این داستان ها به همراه مقدمه های خواندنی یکی از کارهای بی نظیر دکتر حسن ذوالفقاری بود.
وی با بیان اینکه دکتر ذوالفقاری در مورد ادبیات عامه کار موثر و مهمی انجام داده است، گفت: ایشان همان چیزی که مردم می گفتند را در کتاب اش نقل می کرد بدون ارزش گذاری و داوری، ضمن اینکه دکتر حسن ذوالفقاری کارهای نظری زیادی انجام داده که آنها را عین مواد خام در اختیار پژوهشگران قرار داده است. ایشان در حوزه باورها کتاب های زیاد و موثری به رشته تحریر درآورده است.
گفتنی است، دکتر حسن ذوالفقاری، نویسنده و پژوهشگر ادبی در 56 سالگی در 17 تیر امسال بر اثر ایست قلبی درگذشت. وی مدرس دانشگاه تربیت مدرس بود و در سال های پایانی عمر خود به عنوان استاد اعزامی وزارت علوم بر کرسی زبان فارسی در دانشگاه شانگهای چین تدریس می کرد. از جمله کتاب های دکتر ذوالفقاری می توان به فرهنگ نامه داستان های متون فارسی، سر دلبران، داستان های امثال، ادبیات مکتب خانه ای ایران، پیغام اهل راز، سریر سخن، قاف غزل، 40 داستان از 40 نویسنده و مجموعه چهار جلدی افسانه های پهلوانی اشاره کرد.
نظر شما