به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی،کتاب «شیعه در دوره امام باقر(ع)» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین سیدقاسم رزاقی موسوی است که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه شده است.
پژوهش حاضر درصدد بررسی وضعیت شیعه در دوران امامت امام باقر(ع) در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، علمی، فرهنگی، اقتصادی و ارائه تصویری جامع از وضعیت شیعه در این دوره زمانی در مناطق شیعه‌نشین عراق، حجاز، یمن، مناطقی از ایران به‌ویژه خراسان و قم است. این دوره به لحاظ فرهنگی و اجتماعی از اهمیت خاص برخوردار است و مقطع مهمی برای تاریخ تشیع به شمار می‌آید.
با وجود برخی مشکلات و اختلافات درون‌مذهبی، در کنار شیعیان پیرو امام(ره)، گروهی با اعتقاد به محمد حنفیه و فرزندش از مسیر ائمه اثنی عشر جدا شدند و اولین انحراف در میان شیعه را رقم زدند. گروهی دیگر که در نحوه مواجهه با دستگاه خلافت و شرایط امام، دیدگاه متفاوتی داشتند، زمینه‌های شکل‌گیری فرقه زیدیه را فراهم ساختند.
این کتاب با تأکید بیشتر بر بررسی وضعیت شیعیان پیرو امام که خط فکری و مشی سیاسی خود را براساس نظر آن حضرت قرار دادند، به حیات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی سایر گروه‌های شیعی پرداخته است.
این کتاب در پنج فصل تألیف شده است؛ در فصل اول این اثر پس از بیان کلیاتی، در فصل دوم، به تشریح وضعیت علمی و فرهنگی شیعه در دوره امام باقر(ع) پرداخته شده و با مروری بر وضعیت فکری مسلمانان تا دوره امام(ع)، مهم‌ترین اندیشه‌ها و عقاید و تحولات علمی شیعیان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در ادامه این فصل، ضمن معرفی اصحاب اندیشمند امام(ع) به جریان‌شناسی علمی فرهنگی عصر امام باقر(ع) می‌پردازد.
«وضعیت اجتماعی شیعیان در دوره امام باقر(ع)» عنوان سومین فصل از این کتاب است؛ در این فصل، ضمن مروری بر اوضاع اجتماعی تا عصر این امام بزرگوار، پراکندگی جغرافیایی شیعه و عوامل گسترش آن تشریح و به گونه‌شناسی فرقه‌های شیعه در این دوره پرداخته شده است.
در ادامه این فصل، مناسبت‌های اجتماعی شیعیان تبیین و به آسیب‌های اجتماعی در میان شیعیان و همچنین جریان‌شناسی اجتماعی شیعیان در این دوره پرداخته شده است.
در فصل بعدی وضعیت سیاسی شیعیان در دوره امام(ع) مورد اشاره قرار گرفته است؛ نویسنده در این فصل ضمن مروری بر اوضاع سیاسی جامعه، اندیشه سیاسی شیعه را تبیین و عملکرد سیاسی شیعیان و پیامدهای آن تشریح شده و جریان‌شناسی سیاسی شیعه را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
پنجمین و آخرین فصل از کتاب مذکور به وضعیت سیاسی شیعیان در دوره امام باقر(ع) اختصاص یافته که در این فصل، وضعیت اقتصادی جامعه اسلامی و شیعیان و روابط اقتصادی شیعیان تشریح شده است.
با شکل‌گیری جامعه اعتقادی شیعه، ظهور علما و بزرگان شیعه در دوره امام باقر(ع) از دیگر ویژگی‌های جریان‌های علمی این دوره است؛ بزرگانی مانند جابر بن یزید، زراره، حمران بن اعین، برید العجلی، سدیر صیرفی و... که برخی از آنان خود صاحب دیدگاه‌ها و نظریه‌هایی در این دوره به شمار می‌آیند.
شناخت کامل وضعیت علمی – فرهنگی دوره به بررسی جامع هر یک از مؤلفه‌های علمی و فرهنگی ازجمله بررسی زندگی عالمان شیعه نیاز دارد.
در این میان، برخی از این عالمان تأثیرگذارتر و منشأ جریانی در عصر خود بودند. البته این مسئله به معنای قد علم کردن در برابر امام نیست، بلکه تحت هدایت امام و با استفاده از رهنمودهای امام در تلاش بودند تا در فضای علمی نقش‌آفرین باشند و اندیشه‌های شیعی و دیدگاه‌های علمی خود را در موضوعات مختلف تبیین نمایند. از مهم‌ترین شخصیت‌های تأثیرگذار و جریان ساز می‌توان به هشام بن حکم، زراره بن اعین و جابر بن یزید جعفی اشاره داشت.
نظر شما