«اربعینی حسینی» تجلی گاه روح مقاومت و آزادگی

خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ محرم که می رسد هر کسی به تکاپو می افتد تا به گونه ای خود را به پیاده روی اربعین حسینی برساند، آن حماسه بزرگی که تنها ایرانیان را شیفته خود نکرده بلکه عاشقان بسیاری از سراسر دنیا در دل خود جای داده است.

بعد از عاشورا هر کسی که توانایی حضور در راهپیمایی اربعین را دارید به دنبال کارهای ویزا و بستن کوله بارش می افتد تا روز اربعین با حضرت زینب (س) و اسرای کربلا در کنار ضریح شش گوشه امام حسین(ع) عزاداری و همدردی کند.

کسانی هم که از کاروان پیاده‌ روی اربعین حسینی جا مانده اند، با دیدن تصاویر و کلیپ هایی از مشتاقانی که در حال پیاده ‌روی عظیم جهانی هستند فقط اشک می ریزند و آرزو می کنند ای کاش! در میان این مشتاقان بودند.

*اربعین؛ حماسه ای جاوید

اربعین، فقط روزی از روزهای سال نیست، بلکه آیینه ای است دربرابر چشمان میلیون ها انسان متعهد که در آن تصویری از نهضت و قیام خونین محرّم نقش می بندد.

اربعین، روز باشکوهی است که از خون حسین(ع)، حیات گرفت و نقطه آغاز تبلیغ آرمان کربلا از طریق اشک شد؛ چرا که در این روز، نخستین مجلس عزاداری برای اباعبدبالله(ع) و تبلیغ آرمان آن حضرت در کنار تربتش برپا شد.

اجتماع بزرگ و کم نظیر مردم در روز اربعین در کنار مرقد شریف امام حسین(ع) پدیده ای شگفت آور و شکوهمند است و هرگاه دشمنان اهل بیت(ع) در صدد منع شیعیان از حضور در این مراسم برآمدند، نه تنها از شمار زائران کاسته نشده؛ بلکه بر آن ها بسیار افزوده شده است.

اربعین وسیله ای است تا حرارت عاشورا به سردی نگراید و آتش عزای امام حسین علیه السلام به آتشی در دامان آتش زنندگان خیمه ها و حامیانشان تبدیل شود و این فاجعه عظیم و حادثه خون‌بار با گذر زمان به دست فراموشی سپرده نشود.

اربعین، یادمان حماسه ای جاوید و شکوهمندی است که سیر تاریخ تشیع؛ بلکه اسلام را متحوّل ساخت و سرود پیروزی انسانهای آسمانی و آزاده؛ امّا مظلوم را برای همیشه در فضایی دردآلود طنین انداز ساخته است.

اربعین، تجدید میثاق پیروان اختران فروزانی است که دنیا را با انوار تابناک خویش درخشان نموده، با خون مطهر خود پیرایه های ضلالت، تبهکاری، انحراف و بدعت را در سیمای بشریت زدوده اند.

اربعین به ما این واقعیت را آموزش می دهد که حتی در آشفته ترین شرایط، حق جویی، عدالت خواهی و ندای حُرّیت خاموش نخواهد شد و پیام عاشواییان، نه تنها پایدار مانده؛ بلکه خود میزان مطمئنی برای بازماندگان خواهد بود.

*اربعین حسینی در کلام بزرگان

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای این چنین از اهمیت بزرگداشت اربعین حسینی یاد می کنند: «مسأله آمدن بر سر مزار سیدالشّهدا(ع)، در حقیقت امتداد حرکت عاشورا بود، با این کار خواستند به پیروان حسین بن علی(ع) و دوستان خاندان پیغمبر و مسلمانانی که تحت تأثیر این حادثه قرار گرفته بودند تفهیم کنند، این حادثه تمام نشد؛ مسأله با کشته شدن، دفن کردن و اسارت گرفتن و بعد رها کردن اسیران خاتمه پیدا نکرد؛ مسأله ادامه دارد.»

آیت الله محمدتقی بهجت فومنی درباره نقش پیاده روی روز اربعین می گوید: «روایت دارد که امام زمان(عج) که ظهور فرمود، پنج ندا می کند به اهل عالم، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین قَتَلُوهُ عَطشاناً، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین سحقوه عدوانا،... امام زمان خودش را به واسطه امام حسین(ع) به همه عالم معرفی می کنند... بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین(ع) را شناخته باشند... اما الان هنوز همه مردم عالم، حسین (ع) را نمی شناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای سیدالشهدا(ع) طوری فریاد نزدیم که همه عالم صدای ما را بشنود، پیاده روی اربعین بهترین فرصت برای معرفی حسین(ع) به عالم است.»

آیت الله صافی گلپایگانی در این خصوص فرمودند: «اربعین حسینی مظهر مَجد و عزت و پایداری امت قرآن و ستم ستیزان جهان و محکوم کننده ی جهالت و استثمار و استحقار است.»

حضرت آیت الله زنجانی می فرماید: «پیاده روی اربعین تبلیغ شریعت و تبلیغ ولایت حضرات معصومین علیهم السلام است. دشمنان و ظالمان و این گروه های تکفیری در مقابل این قدرت وحشت می کنند. این پیاده روی نشانه عظمت تشیع است و من آرزو داشتم توان جسمی ام به قدری بود که می توانستم در پیاده روی شرکت کنم.»

آیت الله جوادی آملی معتقد است اهمیت زیارت اربعین، تنها به این نیست که از نشانه های ایمان است؛ بلکه طبق این روایت، در ردیف نمازهای واجب و مستحب قرار گرفته است. بنابراین همان گونه که نماز، ستون دین و شریعت است، زیارت اربعین و حادثه کربلا نیز ستون ولایت است، امّا مهم آن است که دریابیم نماز و زیارت اربعین انسان را چگونه متدین می کند.

اربعین آمده است، اربعینی که جویبار همیشه جاری عاشورا است؛ روزی که آزادی خواهان را به خود جذب کرده و مردم دنیا را از این همه عشق و ارادت متحیر ساخته است و این روز بهانه ای شد تا به سراغی یکی از کارشناسان مذهبی حجت الاسلام «محمد شاکری» امام جمعه فردوس برویم و بیش از گذشته با پیام ها و قدمت اربعین حسینی آشنا شویم.

1- در مورد قدمت پیاده روی اربعین و دلیل بزرگداشت این روز بفرمایید؟ بعد از شهادت امام حسین (ع) شرایط بسیار سختی بر جامعه حاکم شد و ترس و رعب و وحشت همه را فرا گرفت و کسی جرات یاد کردن از امام علی (ع) و امام حسین (ع) را نداشت.

دشمن می خواست همان گونه که امام حسبن (ع) را کشته بود نام و یادش هم به فراموشی سپرده شود و در چنین شرایطی یکی از صحابه پیامبر (ص) که مقبولیت اجتماعی هم داشت به نام جابر بن عبدالله انصاری در یک حرکت کاملا عاقلانه و از روی بصیرت در روز اربعین سالار شهیدان به همراه دوستش خودش را به کربلا رساند و با شرایط ویژه ای امام حسین (ع) را زیارت کرد.

این حرکت جابر کاملا آموزنده بود و در مرور زمان دیگران نیز این کار را ادامه دادند و همین زیارات باعث شد علی رغم محدودیت های شدید دشمنان ائمه اطهار (ع) و تهدید و شکنجه آنان، نام و یاد امام حسین (ع) زنده بماند.

بنابراین قدمت پیاده روی کربلا و علت آن به اولین اربعین امام (ع) بر می گردد و در سال های بعد توسط مومنین و علماء این رسم شد؛ هرچند در برهه هایی از زمان به خاطر سخت گیری های زیاد تعطیل می شد مثلا در زمان شیخ مرتضی انصاری اعلی مقامه صاحب کتب حوزوی رسائل و مکاسب این پیاده روی متداول بود و خود ایشان این کار را انجام می دادند.

2- زیارت اربعین چه ثوابی دارد؟ درباره ثواب زیارت امام حسین(ع) مخصوصا با پای پیاده روایات زیادی وارد شده است که از باب نمونه به یک روایت بسنده می کنم.

امام صادق(ع) درباره ثواب زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده می‌فرماید: کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود، خداوند به هر قدمى که برمى‏دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‌‏فرماید و یک درجه مرتبه‏ اش را بالا مى‏ برد، وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مى‏‌فرماید که آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مى‏‌گویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بیت رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیز هرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد.(کامل الزیارات ص۱۳۴)

3- تکلیف کسانی که از زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین جامانده اند، چیست؟ کسانی که از زیارت جا مانده اند اولا از همین الان به فکر باشند که در سال های بعد جبران کنند. دوما از همین راه دور هم می توانند کاروان دل را روانه و آقا امام حسین(ع) را زیارت کنند کما اینکه در روایت داریم بالای پشت بام بروند و دست به سینه بگذارند رو به قبله و سه مرتبه بگویند «السلام علیک یا ابا عبدالله».

سوما در شهر خودشان هم می توانند وظایفی را در راستای اقامه مجالس عزای اباعبدالله انجام دهند و نگذارند چراغ عزاداری امام حسین(ع) در شهرهایشان خاموش شود.

4- چرا دشمن از حماسه اربعین حسینی هراس دارد و هر سال به دنبال سنگ اندازی و مانع تراشی بر سر راه این حماسه است؟ دشمن که کارش در گرو ظلمت و تاریکی اجتماع است یا به تعبیری حیات و زنده بودن دشمن در گرو جهل و جنگ و تفرقه و خونریزی مردم است.

دشمن از هر چیزی که باعث روشنائی و نورانیت جامعه گردد و از هر چیزی که باعث دانش و آگاهی و فهم و بینش و صلح و صفای آنان در گرو وحدت و اتحاد گردد هراس دارد لذا همواره به دنبال این است که مراکز معنویت زا و عوامل اتحاد و هر چیزی که روح مقاومت و آزادگی را در بین مردم بیشتر می کند از بین ببرد.

امروزه یکی از مهمترین کارهایی که موجب وحدت مسلمانان، ایجاد روحیه مقاومت و ایستادگی در برابر دشمن و موجب ابهت اسلام و تعظیم شعائر الهی می شود همین پیاده روی اربعین است و معلوم است که دشمن باید هراس و وحشت داشته باشد چون مرگش، افولش و اضمحلالش در گرو همین بیداری ها و مقاومت ها و وحدت ها و هم دلی ها است.

5- در اربعین حسینی ادیان مختلفی با زبان های مختلف حضور دارند و علتش چیست؟ اینکه امام حسین (ع) و قیام ایشان در دل ها قرار گرفته است علل مختلفی دارد. 

اولا بر اساس روایت معروف پیامبر (ص)، عشق و ارادت به امام حسین(ع) یک لطف الهی است که خداوند نصیب آزادی خواهان و عدالت خواهان می کند.

دوما قیام امام حسین(ع) قیام در برابر ظلم و ستم و استکبار و جهل و ظلمت بود و هر انسان مظلوم و ستمدیده و آزادمردی علاقه مند به این قیام می شود.

سوما برای امام حسین (ع) در صحرای کربلا اتفاقاتی افتاده که دل هر انسانی را که کمی انسانیت در او باشد را به درد می آورد و احساس می کند باید از او حمایت و طرفداری کند.

چهارما لطف و احسان امام حسین (ع) آن قدر زیاد است که قطعا شامل سایر ادیان و مذاهب هم می شود و آن ها هم از چشمه جوشان جود و سخاوت ایشان بهره مند شده اند بنابراین در حرکت امام حسین(ع) عقل و احساس و عاطفه و انسانیت همه وجود داشته لذا چنان جذابیتی دارد که همه را به خود جذب می کند.

6- آیا می توان گفت پیاده روی اربعین زمینه ساز ظهور خواهد بود؟ آنچه زمینه ظهور را فراهم می کند بالارفتن بینش مردم و بالا رفتن روحیه صبر و ایستادگی و مقاومت آنها است که در برابر ظلم و ظالم، استکبار و مستکبرین بایستند.

قطعا به وجود آمدن این جریان که نمونه واضحش در پیاده اربعین مشاهده می شود می تواند زمینه ساز ظهور شود.