پیامبر اسلام قبل از نبوت چه آئینى داشتند؟ آیا حضرت پیرو ادیان گذشته بوده اند؟

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان؛ حضرت محمد بن عبدالله، پیامبر اسلام و در اعتقاد مسلمانان، آخری و برترین فرستاده‌ی خدا و از پیامبران اولوالعزم است. او در جزیرة العرب مبعوث شد، اما دینش جهانی است و همه انسانها و در همه زمانها را مورد خطاب قرار داده است. قرآن کریم کتابی است که به او وحی شد و او مامور به تبلیغ و تبیین آن برای مردم گردید. پیامبر اکـرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در راستی و حفظ امانت به‌ قدری جدی و کوشا بود که به او «محمد امین» لقب داده بودند، به طوری که قبل از بعثت‌ وقتی‌ مشرکان‌ او را می‌دیدند، می‌گفتند: «امین آمد» لذا در این خصوص با حجت الاسلام «محی الدین احمد میرمرشدی»،کارشناس مذهبی و استاد حوزه و دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

در خصوص شخصیت و زندگی پیامبراکرم (ص) توضیح دهید؟

حضرت محمد بن عبدالله، پیامبر اسلام و در اعتقاد مسلمانان، آخرین و برترین فرستاده‌ی خدا و از پیامبران اولوالعزم است. او در جزیرة العرب مبعوث شد، اما دینش جهانی است و همه انسانها و در همه زمانها را مورد خطاب قرار داده است. قرآن کریم کتابی است که به او وحی شد و او مامور به تبلیغ و تبیین آن برای مردم گردید. پیامبر اکـرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در راستی و حفظ امانت به‌ قدری جدی و کوشا بود که به او «محمد امین» لقب داده بودند، به طوری که قبل از بعثت‌ وقتی‌ مشرکان‌ او را می‌دیدند، می‌گفتند: «امین آمد» چنان که در ماجرای هجرت‌ به‌ مـدینه، آن حـضرت در خطرناک‌ترین شرایط حضرت علی (علیه‌السّلام) را به جای خود نصب کرد و شبانه‌ از‌ مکه‌ خارج شد، اموری موجب شد که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حضرت علی (علیه‌السّلام) را جانشین خود‌ کند‌ و پس‌ از چند روز هجرت نماید. در راس این‌امـور، ادای‌امـانت‌هایی بود که بعضی‌ از‌ مشرکان‌ نزد پیامبر (ص) داشتند. ابن هشام در سیره خود می‌نویسد: حضرت علی (علیه‌السّلام) سه شبانه روز‌ در‌ مکه ماند تا امانت‌های مردم مکه را که نزد پیامبر (ص) بود به صاحبانش‌ بـرساند‌ پس از این که امانت‌ها را رد کرد او نیز هجرت کرد.

حضرت‌ خدیجه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هنگامی که پیشنهاد ازدواج به آن حضرت می‌داد و شیفتگی خود را به آن وجود‌ گرامی‌ اعلام‌ می‌نمود بـر امانت‌داری و صداقت آن بزرگوار تـاکید می‌کند. «انی قد‌ رغـبت‌ فـیک لقرابتک و سیطتک فی قومک و امانتک و حسن خلقک و صدق حدیثک» این امانت داری در همیشه عمر شریف همراه ایشان بود و در ابلاغ رسالت الهی بیش از همیشه خود را نشان داد. پیامبر اکرم مدت ۱۳ سال دین اسلام را در مکه تبلیغ نمود و پس از آن، برای در امان ماندن خود و پیروانش از آزار مشرکان، به یثرب مهاجرت نمود و در آن شهر که بعدا به افتخار او«مدینة النبی» نامیده شد، حکومت اسلامی را پایه گذاری نمود. آن حضرت در سال ششم هجری نامه هایی را به سران قدرت های آن زمان یعنی روم و ایران و ... فرستاد و آنها را به اسلام دعوت نمود و در سال هشتم هجری مکه را فتح کرد و به دنبال آن مردم شبه جزیره عربستان گروه گروه به دین اسلام پیوستند.  

پیامبر اسلام قبل از نبوت چه آئینى داشتند و یوم الدار چه روزی است؟

حضرت محمد صلی الله علیه وآله قبل از رسالت نیز یکتا پرست بود. او معمولا غار حرا در مکه را برای عبادت و مناجات با خدا انتخاب می نمود. ایشان در بیست و هفتم رجب که با روز نوروز مطابق بود، با دریافت آیات آغازین سوره علق به رسالت مبعوث شد و نزول قرآن که معجزه جاوید آن حضرت است، آغاز گردید. به هنگام بعثت، چهل سال از سن آن حضرت می گذشت. پیامبر اکرم در سه مرحله به ابلاغ رسالت پرداخت،  دعوت سرّی که اولین مرحله دعوت ایشان بود.   دعوت خویشان و نزدیکان که با نزول آیه انذار صورت گرفت و به یوم الدار معروف است. و در آن روز رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، حضرت علی (علیه السلام) را به جانشینی خود انتخاب کرد. نخستین زنی که به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) ایمان آورد، همسر ایشان ام المؤمنین حضرت خدیجه (سلام الله علیها) بود و پس از ایشان نخستین مردی که ایمان آورد، علی بن ابی طالب (علیه السلام) بوده است. حال سوال این است که حضرت قبل از چهل سالگى متعبد بوده و خدا را اطاعت مى کرده اند یا خیر؟ در صورت اول تابع کدامیک از ادیان و شرایع بوده اند؟

علما و دانشمندان شیعه و اهل سنت چه نظری در خصوص دین پیامبر اکرم (ص) قبل از بعثت دارند؟

نظر علما و دانشمندان شیعه و اهل سنت راجع به این که پیامبر قبل از بعثت به چه دین و آیینى تعبد داشته اند، مختلف است. هر چند قریب به اتفاق آنها اعتقاد دارند که ایشان قبل از بعثت موحد و خداپرست بوده اند, چرا که هرگز براى هیچ بتى سجده نکردند و به هیچ بتى سوگند یاد ننموده و نام هیچ بتى را به جاى نام خدا بر زبان نیاوردند و سر سفره اى که با نام بت آغاز شده باشد و گوشت آن با نام خدایانى غیر از خداوند یکتا ذبح شده بود, ننشستند. اما این که در طریق توحید و یکتاپرستى, حضرت تابع کدامیک از ادیان و شرایع قبل از اسلام بوده است آراى علماى مسلمانان مختلف است، بعضى این امر را که پیامبر از ادیان قبل از اسلام تبعیت مى کرده است جایز مى دانند. ولى این که آیا واقعا این امر به وقوع هم رسیده و پیامبر تبعیت از آنها مى کرده است توقف کرده اند. استناد این گروه شاید این باشد که مى گویند هیچ دلیل معتبرى بر تعبد و یا عدم تعبد حضرت پیامبر اکرم نسبت به ادیان گذشته در دست نیست. گروهى نیز معتقدند که حضرت, از یکى از ادیان گذشته, تبعیت مى کرده اند.

دلایل گروهایی  که معتقدند حضرت از یکى از ادیان گذشته تبعیت مى کرده اند چیست؟

1 ـ اگر ایشان متعبد به شریعتى از شرایع گذشته نبودند، پس با چه معیارى به حج و عمره مشرف مى شده و اعمال آنها را انجام مى دادند. با چه دستورى از گوشت مردار و یا حیوانى که با نام خدایانى غیر از خداوند یکتا ذبح شده بود نمى خوردند و همچنین اعمال دیگرى که انجام آنها منوط به دانستن احکام آنهاست. پس باید گفت پیامبر به تبعیت یکى از آن شرایع این گونه اعمال را انجام مى داده اند.

2 ـ در تاریخ برخورد مى کنیم که پیامبر در حکم سنگ سار کردن زناکار به تورات مراجعه کرده بودند.

3 ـ آیات متعددى در قرآن داریم که خداوند متعال پیامبر اکرم را مإمور به تبعیت از شرایع گذشته مانند شریعت نوح، ابراهیم، موسى و عیسى مى نماید و این خود دلیلى است که ایشان باید از آنها یا یکى از آنان تبعیت مى کرده اند. در مقابل این دیدگاهها, اکثر دانشمندان اهل سنت و شیعه نظر بر این دارند که حضرت رسول اکرم(ص) قبل از بعثت تابع هیچ شریعتى از شرایع گذشته نبوده اند, بلکه به تکلیف خود عمل مى نموده اند.

از جمله دلایلى که بر این قول که دیدگاه حق و صحیح همین است دلالت دارد چیست؟

1 ـ قریب به اتفاق دانشمندان شیعه و اهل سنت از جمله تمام معتزله بر این قول نظر دارند.

2 ـ تمام مسلمانان اتفاق نظر دارند که پیامبر اکرم بر تمام انبیا برترى داشته و افضل از آنان است، و از نظر عقل تبعیت کردن افضل از مفضول صحیح نیست.

3 ـ اگر واقعا ایشان به یکى از شرایع گذشته متعبد بوده اند حتما در تاریخ زندگى ایشان نقل مى شده است و اهل آن شریعت این را جزو افتخارات خود مى دانسته و از این مسإله به نفع خود احتجاج مى کرده اند, در حالى که در هیچ جاى تاریخ چنین امرى ذکر نشده است.

4 ـ حضرت امام على بن ابى طالب(ع) که از کودکى در محضر پیامبر بوده و تربیت یافته مکتب محمدى(ص) است در این باره چنین نظر مى دهد: «لقد قرن الله به(ص) من لدن ان کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طریق المکارم و محاسن اخلاق العالم لیله و نهاره» از همان زمان که رسول خدا از شیر باز گرفته شد، خداوند بزرگترین فرشته از فرشتگان خود را با او قرین ساخت، تا شب و روز وى را به راههاى مکارم و طرق اخلاق نیک جهان سوق دهند."

5 ـ با توجه به مراجعه به منابع معتبر شیعه و اهل سنت به طریق صحیح و معتبر از پیامبر نقل شده است که فرموده اند: «کنت نبیا و آدم بین الروح و الجسد» (من به مقام نبوت رسیده بودم در حالى که هنوز روح به جسد آدم دمیده نشده بود.) همان طورى که قبلا گفتیم نبى کسى است که فرشته را در خواب مى بیند و احکام را از او مى گیرد. پس پیامبر قبل از بعثت نیز مقام نبوت را داشته و در چهل سالگى به مقام رسالت مشرف شده اند، چنان که روایات دیگرى نیز از پیامبر اکرم و امام باقر(ع) در تإیید این امر بیان داشتیم.

6 ـ با مراجعه به سیره عملى آن حضرت (ص) در طول چهل سال قبل از بعثت این امر به خوبى معلوم و مشخص مى شود که ایشان در این مدت راه و روش خاص خود را مى رفته و هیچ موردى ملاحظه نشده است که ایشان به کتاب و یا دانشمندى از دانشمندان شرایع گذشته مراجعه نمایند و یا در معابد و کلیساهاى یهودیها و نصارى و یا مذاهب دیگر رفته و مشغول عبادت و انجام اعمال آنها باشند.ایشان قبل از چهل سالگى مقام نبوت را داشتند و به همین جهت فرشته اى از فرشتگان همیشه همراه ایشان بوده و احکام لازم و محاسن اخلاقى و آداب نیک را به ایشان تعلیم مى داده است چنان که حدیث امام على(ع) نیز بیانگر این امر بود.

بنابراین نظر صحیح و قاطع علمای اهل تشیع و تسنن در خصوص دین پیامبر اکرم (ص)  چیست؟

بنابراین نظر صحیح که بیشتر مسلمین از شیعه و اهل سنت بر آن اتفاق دارند همان است که پیامبر تابع هیچ یک از شرایع گذشته بر اسلام نبوده, بلکه او به تکلیف خود عمل مى کرده و پیوسته خط توحید را ادامه مى داده و به اصول اخلاقى و عبادت الهى مقید و پاى بند بوده است. در پایان در تإیید این دیدگاه کلام علامه مجلسى را حسن ختام قرار مى دهیم که چنین نوشته اند:

 آنچه از اخبار و روایات معتبر براى من معلوم شد، این است که پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت، مقام نبوت را داشته و حضرت جبرئیل او را کمک مى کرده است: و یک فرشته با او همدم بوده به طورى که حضرت فرشته را در خواب مى دیده و با او صحبت مى کرده است و بعد از چهل سالگى که به رسالت مبعوث شدند، فرشته را مى دیده و با او صحبت مى کرده و وحى بر او نازل مى شده و حضرت پیام الهى را تبلیغ مى کرده است.آری نبی مکرم اسلام در سن ۴۰ سالگی به پیامبری برگزیده شدند و بعد از ۲۳ سال تلاش در راه اعتلای کلمه توحید و تبلیغ اسلام، پس از انتصاب علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) به جانشینی خویش، در سن ۶۳ سالگی به دیار باقی شتافتند.