شاهکار ایرانیان در عصر ساسانی در سودای جهانی شدن/ پایگاه‌های احیا و مرمت دیوار دفاعی گرگان برپا شد

خبرگزاری شبستان- استان گلستان- فریده ستایشگر:

دیوار دفاعی گرگان شاهکار مهندسان عصر ساسانی است که بعد از دیوار چین، طولانی‌ترین دیوار تاریخی در دنیا به شمار می‌رود.

طول این دیوار 200 کیلومتر است که از کوه‌های خراسان آغاز می‌شد، در شمال رودخانه گرگان امتداد پیدا می‌کرد و به دریا خزر منتهی می‌شد.

دیوار دفاعی گرگان، یکی از شاهکارهای منحصربه فرد معماری ایرانی در دوران باستان به شمار می‌رود؛ دیواری که به واسطه آجرهای قرمز رنگش به «مار سرخ» هم مشهور بوده است.

به گفته برخی باستان شناسان خارجی از جمله پروفسور تونی ویلکینسون این دیوار آجری حتی قبل از دیوار چین ساخته شده است. او معتقد است برخلاف فرض عمومی، همه بخش‌های دیوار چین در قرن سوم پیش از میلاد ساخته نشده بلکه بخش اصلی و زیاد آن در قرن 16 میلادی ساخته شده است یعنی 1000 سال بعد از دیوار دفاعی گرگان.

بررسی‌های کاوشگران نشان می‌دهد که دیوار دفاعی گرگان فقط یک سد دفاعی نبوده بلکه یک سامانه پیچیده آبرسانی هم داشته است.

کاوش‌های باستان شناسی که در مسیر دیوار انجام شده، منجر به پدیدار شدن بخش‌هایی از کوره‌های آجزپزی شده است. کوره‌هایی که در فاصله‌های بسیار نزدیک به هم قرار داشتند و آجرهای موردنیاز ساخت دیوار را تأمین می‌کردند. هرچند امروز دیگر آثاری از این کوره ها دیده نمی شود.

علاوه بر این در طول دیوار دفاعی گرگان 38 پادگان  نظامی واقع شده بود که تخمین زده می‌شود 30 هزار سرباز از دیوار نگهبانی می‌کردند. خندقی در مقابل دیوار به عمق 5 متر و ده‌ها کیلومتر طول هم ایجاد شده بود که کار دفاع از دشت حاصلخیز گرگان را در مقابل اقوام بیابانگرد آسیای میانه موسوم به «هون‌ها»، آسان می‌کرد.

آنطور که کاوشگران این اثر تاریخی می گویند برای ساخت دیوار دفاعی گرگان حدود ۹۰ سال زمان صرف شده است. به عبارتی دیگر بررسی های تاریخی نشان‌می دهد ساخت این دیوار از زمان پادشاهی شاه پیروز آغاز شد و در زمان خسرو اول به پایان رسید.

مطالعات کاوشگران و باستان شناسان نشان می دهد پادشاهان ساسانی با کمک این دیوار و ایجاد پادگان های نظامی بر روی آن، جلوی دشمنان را از منطقه قفقاز می گرفتند و با توان بیشتری به مقابله با امپراتوری روم‌ شرقی می رفتند.

حالا چند سالی هست که این اثر تاریخی سودای جهانی شدن در سر دارد. موضوع ثبت جهانی دیوار دفاعی گرگان و جنگل های هیرکانی در استان‌ گلستان تقریبا همزمان‌ مطرح و پرونده‌هایشان‌ تکمیل شد اما جنگل های باقی مانده از عصر یخبندان در آثار جهانی به ثبت رسید اما دیوار دفاعی گرگان همچنان در مسیر رفت و برگشت از یونسکو قرار دارد.

«محمدجواد ساوری» با اشاره به ثبت ملی دیوار دفاعی گرگان‌ در سال ۱۳۷۸ اظهار کرد: موضوع احیا و مرمت بخش هایی از دیوار دفاعی گرگان در دستور کار قرار گرفته و برای همین امر ۴ پایگاه در مسیر این دیوار ایجاد شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان گفت: این پایگاه ها در مناطق «گرگر»، «یاساقلیق»، «قره دیوپ» و «ساری سو» برپا شده است تا نسبت به مرمت بخشی از این اثر تاریخی اقدام شود.

وی افزود: برای شروع این کار اعتبار ۳۰ میلیارد ریالی پیش بینی و اختصاص داده شده است اما امیدواریم از منابع ملی و استانی اعتبارات بیشتری برای این پروژه در نظر گرفته شود.

ساوری خاطرنشان کرد: با تکمیل کاوش ها و مرمت و احیای بخش هایی از مسیر دیوار دفاعی گرگان می توانیم شاهد جذب بیشتر گردشگر در استان باشیم.

وی گفت: پرونده این اثر تاریخی برای ثبت جهانی نیازپند برخی اصلاحیه ها بود که این کار در حال انجام است و امیدواریم بتوانیم مقدمات ثبت جهانی دیوار دفاعی گرگان را به زودی فراهم کنیم.