به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، دوران امامت امام حسن عسکری علیه‌السلام یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخ زندگانی اهل بیت علیهم السلام شناخته می‌شود؛ چرا که از یک سو شیعیان منتظر تحقق وعده‌های قرآن و نیز وعده پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام درباره ولادت امام عصر عجل الله تعالی فرجه به عنوان آخرین وصیّ و منجی عالم بودند و از دیگر سو بنی‌العباس به عنوان داعیان دروغین مهدویت و دشمنان اصلی خاندان عترت، تمام اهتمام خود را در راستای ترور و قتل آن امام بزرگوار در همان آغاز ولادت به کار گرفتند تا به این ترتیب شجره طیبه امامت منقطع شود. لذا در این خصوص با حجت الاسلام «جواد ابوالقاسمی»، کارشناس شبکه جهانی ولایت گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
امام حسن عسکری (ع) چه اقدامات در راستای زمینه سازی برای دوران غیبت امام زمان(عج) انجام دادند؟
مسئله مراجعه به فقها یکی از موارد مهمی است که در آن دوره شیعیان به آن نیازمند بودند، لذا جلوگیری از مراجعه مردم به فقها از جمله کارهایی بوده که دشمنان انجام می دادنند. ولی بر اساس روایاتی که از زمان امیرالمومنین علی (ع) و تا زمان امام حسن عسکری (ع) آمده،ما دستور مراجعه به فقها را دادیم، به عنوان نمونه از امیرالمومنین (ع) نامه ای وجود دارد که به «قثم بن عباس» دستور دادند که صبح و عصر زمانی را برای کسانی که سوال دارند، قرار دهد؛ و فرمودند: فتوا بده، جاهلان را آموزش بده و عالمان را پند و تذکر، این سیره مراجعه به فقها در زمان های مختلف ائمه وجود داشته است و در زمان امام باقر (ع) و امام صادق (ع) اصحاب زیادی را که امکان مراجعه به حضرت را نداشتند به فقها ارجاع دادند.
اصحاب به نزد امام می آمدند، عرض می کردند، ما نمی توانیم خدمت شما برسیم، چه کار باید بکنیم، ائمه دستور می دادند به «سفیر اصحاب» آن دوران مراجعه کنند و از همین دسته از روایات از امام حسن عسکری (ع) هم نقل شده است، حتی روایات این حضرت به صورتی است که سیره ثابت شیعیان در مراجعه به فقها را نشان می دهد، از جمله روایتی که در مورد «بنی فضال» از امام عسکری (ع) نقل شده است که وی در ابتدا شیعه بودند، سپس به گروه انحرافی واقفیه پیوستند لذا امام حسن عسکری (ع) فرمودند: روایاتی که وی از معصومین نقل می کنند را بگیرید، اجتهادات خودشان را رها کنید. نشانگر این است که شیعیان به اجتهادات فقها مراجعه می کردند هم از آنها حدیث می گرفتند و هم فتوا اما چون بنی فضال منحرف شده بود، گرفتن فتوا از آنها توسط امام حسن عسکری (ع) مورد نقد قرار گرفته است.
در خصوص روایاتی که امام حسن عسکری (ع) در زمینه ارجاع به فقها فرمودند توضیح دهید؟
نمونه دیگر از روایاتی که از امام حسن عسکری (ع) در مورد مراجعه به فقها وارد شده است روایت مشهور «فَأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على ...» است که امام فرمودند: فقها بر دو دسته هستند؛ اگر فقیهی مانند علمای یهود حفظ ظاهر داشت، دنیاپرست بود، مرتکب حرام می شد حق تبعیت از او را نداریم اما اگر کسی از فقهای ما مراغب نفس خود بود، محافظ دین اش بود، با هوای نفس اش مخالفت می کرد و از اوامر مولایش اطاعت می نمود، عوام می توانند از او تقلید کنند و این خصوصیت جز برای بعضی از فقهای شیعه نیست که همه آنها این گونه نیستند، چه بسا کسانی که نام شیعه داشتند جزء واقفیه شدند و یا به فرقه های انحرافی دیگری گرویدند؛ سپس حضرت فرمودند: اگر کسی کارهای ناشایست و فحشا انجام داد و مانند فاسقان از علمای عامه شد، حتی روایات ما را هم از او قبول نکنید.
هدف از تشکیل سازمان وکالت توسط امام حسن عسکری (ع) چه بود؟
اقدام دیگری که امام حسن عسکری (ع) انجام دادند، گسترش دادن و مستقل کردن سازمان وکالت بود. در زمانی ائمه پیش از امام حسن عسکری (ع) به عنوان نمونه در زمان امام کاظم (ع) و امام صادق (ع) وکلای ائمه در همه امور مامور به مراجعه به امام بودند اما در زمان امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) برای نظام وکالت یک رییس تعیین شد که سایر وکلا مامور به مراجعه او بودند و دسترسی به امام بسیار محدودتر از زمان قبل بود. این مطلب به دو جهت بود اول اینکه دسترسی به امام به خاطر فشار سیاسی موجود از دوران ائمه قبل بدتر شده بود هم جان شیعیان و هم جان امام به خطر می افتاد لذا نظام وکالت باید به صورت مستقل اما با ارتباط بسیار محدود با امام فعالیت می کردند.
همچنین هدف دیگر این بود که شیعیان برای غیبت امام زمان (عج) آماده شوند چون در زمان امامان قبل، شیعیان خود به محضر امام می رسیدند اما در زمان امام حسن عسکری (ع) شیعیان به قبول کلام نایب حضرت بودند و ارتباط او به جای ارتباط با حضرت تعلیم داده شده است و همان کسی که نایب امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) و مورد اعتماد تمامی شیعیان بود، نخستین نایب خاص امام زمان (عج) شد تا هیچ شک و شبهه ای برای شیعیان در راستگویی این نایب وجود نداشته باشد؛ بدین ترتیب هر آنچه این نایب از امام زمان (عج) برای مردم می آورد، بی چون و چرا می توانست مورد قبول شیعیان قرار گیرد.
نظر شما