پیامبر(ص) با امانت داری چهارچوب های وحدت را بنیان نهاد

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان،هفته وحدت، نگاهی وحدت آفرین در همه مشترکات موجود در جهان اسلام و مسلمانان است، نگاهی که به تعبیر امام علی(ع) موجب می شود تا دست قدرت و توانای پروردگار در جمعیت و جماعت اسلام تجلی کند. نگاهی که اختلاف و تشتت و تک روی را در جهان اسلام و نقشه استکبارگران زمانه بر کاروان اسلام را معرفی می کند. در آنجا که امام علی(ع) فرمودند: با اکثریت هم داستان شوید که دست خدا همراه جماعت است و از تفرقه بپرهیزید که موجب آفت است. آنکه از جمع مسلمانان به یک سو شود، بهره شیطان است، چنانکه گوسفند چون از گله دور ماند، نصیب گرگ بیابان است لذا در این خصوص با «حجت الاسلام محمد محسن مروجی طبسی»، عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

وحدت به چه معناست و چگونه محقق می شود؟

بحث وحدت یک مسئله مقطعی نیست که فقط در هفته وحدت به آن بپردازیم بلکه مسئله وحدت یک رفتار همانند نماز و روزه است. همان رفتارهایی که ما با همسر و فرزندان خود در خانواده داریم  و معمولا این رفتارها هم رفتارهای تند و خشنی نیستند بلکه رفتارهای ما از روی محبت و رفعت است اما یک جاهایی هم ممکن است برای جلوگیری از یک رفتار نادرست و خطرناک برخورد تند و خشنی با فرزند خود داشته باشیم. در واقع وحدت به معنای این نیست که ما همیشه لبخند به لب داشته باشیم ، در واقع وحدت یک مجموعه رفتارهایی است که به تناسب یک سری اتفاقات شکل می گیرد. در واقع وحدت یعنی تدبیر، تدبیری که از روی دلسوزی است و قصد و هدفش یکپارچگی جامعه می باشد و یکپارچگی جامعه هم به این معنا نیست که خلایق و اختلافات عقیدتی حذف شود، در بحث وحدت که یک مجموعه ای ایست از تدبیرها، قرار است ما رفتارها را تنظیم کنیم نه اینکه افکار مخالف یا سلایق مخالف را حذف کنیم یا آنها را یکی کنیم یا اختلاف عقاید را یکی کنیم، اصلا چنین چیزی امکان پذیر نیست. قرار است در مسئله وحدت اختلافات را به بهترین نحو تبدیل کنیم. نکته دیگر اینکه وحدتی که مطرح می شود، فقط بین شیعه و سنی نیست بلکه وحدت نسبت به همه انسان های جهان است لذا این رویکرد را باید نسبت به همه انسان ها فارغ از ادیان و مذاهب داشته باشیم تا بتوانیم یک نگاهی را در جامعه تثبیت کنیم. این دقیقا همان نگاهی است که پیامبر اعظم (ص) داشته است.

پیامبر اسلام چگونه مردم را به اسلام دعوت می کردند ؟ یکی از ویژگی های مهم حضرت زبان نرم و لین ایشان در تبلیغ دین اسلام بود ما چگونه می توانیم این صفت حضرت را در امر به معروف و نهی از منکر خود در جامعه امروز بکار ببریم؟

پیامبر اکرم (ص) یک رفتارشناس بودند و بسیار سنجیده رفتار می کردند و این سنجیده رفتار کردن شان این گونه بود که نسبت به آن ناهنجاری و هنجاری که در جامعه بود، بهترین رفتار را از خود نشان می دادند و همین انتخاب بهترین واکنش در برابر کنش و بهترین رفتار در برابر یک ناهنجار باعث شد که آن جامعه خشک و خشن و جامعه ای که سرشار از تفرق، درگیری، قتل و غارت بود را بعد از 20 سال به ثمر برساند. پیامبر اکرم (ص) قبل از اینکه به پیامبری مبعوث شوند به محمد امین معروف بودند. حضرت هیچ گاه با استدلال عقلی و منطقی مردم را به سمت خود هدایت نمی کردند بلکه با رفتار امانت آمیز خود، مردم را به سوی خود جلب می نمودند، بنابراین پیامبر اسلام (ص) به گونه ای با مردم رفتار کردند که مردم به پیامبر اعتماد کامل پیدا کردند لذا این جلب اعتماد است که زیرساخت وحدت را تثبیت می کند. ما اگر بیاییم همانند پیامبر (ص) به دور از استدلال ها و معجزه و با رفتارهای خود نسبت به آن شعاری که می دهیم اعتماد را جلب کنیم در واقع می توانیم بگوییم 90 درصد مسئله وحدت محقق شده است.

در واقع جلب اعتماد یک سرمایه بزرگ محسوب می شود، ضمن اینکه پیامبر در دعوت خود با کارشکنی های مشرکین مواجه می شدند تا مردم را نسبت به رسول الله (ص) بی اعتماد کنند در حالی که پیامبر با رفتار خوبی که داشتند مردم را از این کارشکنی ها آگاه کردند و آن اعتمادی که مردم قبل از رسالت پیامبر داشتند، همان اعتماد را در شکل و قالب های رفتاری خودشان نشان دادند لذا بر اساس آیه قرآن «اشداء علی الکفار رحماء بینهم» پیامبر (ص) در برابر کفار شدت عمل به کار می‌گرفتند. شدت و حدت برخورد پیامبر (ص) در برابر آن دسته از مشرکانی بود که نفرت و دشمنی آنها نسبت به دین اسلام آشکار شده بود و در برابر دین اسلام قد علم کرده بودند و اساساً حرف حق را نمی‌خواستند بشنوند. در برخورد با این افراد پیامبر (ص) دیگر زبان نرم و لین نداشتند و در زمان لازم دستور جهاد با آنها را نیز صادر می‌کردند.

 لذا این قاعده یکی از قاعده های وحدت بخشی است که در امت اسلامی توسط پیامبر اکرم (ص) اجرا شد. پیامبر در وحدت نه افراط کردند و نه تفریط ،عین اعتدال و عین میانه روی را پیاده نمودند؛ به عنوان مثال همین «عقد اخوتی» که پیامبر منعقد کردند همه با یکدیگر برادر و برابر شدند، همه دست بر دست هم گذاشتند، سیاهپوست در دست سفیدپوست، برده در دست عبد و مولای خود. در واقع پیامبر (ص) اختلاف طبقاتی را از بین بردند و همه یکی و برابر شدند لذا این مسئله عقد اخوت را پیامبر عملا انجام دادند و نشان دادند که وحدت و همدلی باید به این صورت باشد، کسی به مردم از موضع بالا نگاه نکند، همه ما برابر و برادریم مگر در تقوای الهی برتریم که میزان سنجش تقوا هم در دست من و شما نیست بلکه در دست پروردگار متعال است.

بنابراین حضرت آن رفتارهای با صلابت و قاطع خود را نیز با هنجارشکنان و منافقین داشتند؛ مثلا در قضیه مسجد ضرار که منافقین با پوشش مسجد توطئه ای علیه نظام نبوی طراحی کردند و پیامبر اعظم (ص) هم با دستور خداوند مسجد را تخریب و دیوارها و خشت های آن را سوزاندند؛ پس لازم و ضروی است که در مورد مسئله و مقوله وحدت اشتباه نکنیم  و این گونه تصور نکنیم  که همیشه باید لبخند داشته باشیم نه این گونه نیست لذا در مقابله با ظلم و کارهایی که وحدت و امنیت جامعه را از بین می برد باید یک رفتار قاطعانه داشته باشیم.

بنابراین وقتی به سیره پیامبر اکرم (ص) نگاه می کنیم، می بینیم حضرت واقعا نظام جاهلی و قبیله ای عرب، قبل از اسلام را کاملا دگرگون کردند یا نسبت به زن بهترین اقدام را نمودند. در زمانی که زن را یک کالای پست و بی ارزش می دانستند، پیامبر از زنده به گور کردن دختران جلوگیری کردند و به زن کرامت و ارزش قایل شدند و فرمودند زن ریحانه است و سپس با رفتارهایی خوب و پسندیده ای که با دخترشان فاطمه (س) و حضرت خدیجه (س) داشتند، این را به سایرین فهماندند که این نگاه غلطی که شماها نسبت به زن دارید، اشتباه است.

لذا پیامبر با آمدن خود بساط تمام فسادها و آسیب های موجود در جامعه را برچیدند و فرمودند: همه جامعه برادر و برابر هستند و هیچ کس بر دیگری برتری ندارد لذا این مسئله از جمله مسایلی است که وقتی به سیره نبوی نگاه می کنیم «إِنَّكَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِيمٍ» برخی این گونه تصور می کنند که خلق عظیم یعنی اینکه پیامبر دایم لبخند به صورت شان بوده و می خندیدند در حالی که این تصور غلطی است که در مورد پیامبر (ص) ترسیم می شود. حضرت اخمو نبودند اما همیشه هم در حال خنده نبودند بلکه ظاهری با هیبت داشتند و با رفتار خود دل های مردم را به سمت خود جذب  می کردند؛ بنابراین قوام وحدت به رهبری آن است. همان طوری که در احادیث داریم «إنّ الإمامةَ زِمامُ الدِّينِ ، و نِظامُ المُسلِمينَ، و صَلاحُ الدُّنيا، و عِزُّ المُؤمِنينَ» .(امامت، زمام دين است و رشته مسلمانان و اصلاح و آبادانى دنيا و عزّت مؤمنان). لذا مقوله رهبری خود، منبع رحمت است و اگر ما بخواهیم وحدت را در جامعه برقرار کنیم باید نگاه مان به منویات رهبر جامعه باشد تا آن وحدتی را که مد نظر شان است به منصه ظهور برسانیم.

از زوایای شخصیتی پیامبر اکرم (ص) که کمتر به آن پرداخته شده است، چیست؟

یکی از نکات بسیار مهمی که کمتر به آن پرداخته شده، مواجهه پیامبر اسلام با اختلاف طبقاتی در جامعه است. وقتی پیامبر (ص) وارد مدینه شدند در محلات پایین شهر ساکن شدند و مسجد نبوی را هم در محله پایین شهر بنا نمودند، موذن را یک سیاهپوست به نام بلال حبشی انتخاب  کردند لذا پیامبر (ص) با رفتار خود اختلاف طبقاتی را از میان بردند؛ ایشان شعار از بین بردن اختلاف طبقاتی را ندادند بلکه در عمل انجام دادند در ثانی حضرت  اقدام خود را تکرار می کردند تا در جامعه نهادینه شود. پیامبر (ص) زیاد سخنرانی نمی کردند، شعار نمی دادند بلکه عمل می کردند اما وقتی قرآن بر پیامبر وحی می شد، می بایست به مردم ابلاغ می نمودند اما هر روز سخنرانی نداشتند بلکه با رفتار و عمل خود همه چیز را نشان می دادند و به مرور بافت مدینه تغییر کرد و آن عرب جاهلی که تندخو، متکبر و خشن بود به گونه ای شدند که با زنان و دختران خود بسیار خوش رفتاری می کردند.

در واقع پیامبر اعظم (ص) چهارچوب های اسلام و وحدت را بنیان گزاری کردند و انشالله ثمره و تحقق نهایی وحدت در زمان ظهور حضرت حجت (عج) می باشد. اگر ما بخواهیم وحدت را تقسیم بندی کنیم یک وحدت حداقلی و یک وحدت حداکثری داریم. شاید در زمان غیبت کبری فقط بتوانیم وحدت حداقلی را محقق کنیم و در زمان ظهور حضرت حجت تمام زوایای وحدت محقق شود.