جشنواره زرشک؛ کورسوی امید و چراغ نجات

خبرگزاری شبستان_خراسان جنوبی؛ فاطمه رحیم‌زاده- زرشک این یاقوت سرخ یکی از مهمترین محصولات مزیت دار خراسان جنوبی است محصولی که با پیدا کردن بازارهای جهانی باعث تحول اقتصادی مردم و منطقه می شود گرچه تا رسیدن به این کورسوی امید فرسنگ‌ها فاصله است اما کشاورزان زحمتکش این خطه کویری به سخنان مسئولان چشم امید بسته و امیدوارند با برگزاری جشنواره زرشک در این استان شاهد رفع مشکلات خود بیش از پیش باشند.

 

با توجه به این مهم که بیش از 98 درصد زرشک جهان در خراسان جنوبی تولید می شود این روزها در جای جای خراسان جنوبی کشاورزان در حال برداشت زرشک هستند. کشاورزانی که بعد از نماز صبح به باغات خود رفته و کار برداشت زرشک را شروع می کنند. در ایام برداشت این محصول مزیت دار بارها و بارها کشاورزان مورد الطاف درختان زرشک قرار می گیرند گرچه دست و صورتشان با تیغ های پر زهر زرشک زخمی می شود اما نه تنها دست از کار نمی کشند که آن را از لطف خداوند می دانند و با دیدن ثمر یک‌ساله درختان، باز هم لب به شکر می‌گشایند. حال این کشاورزان بی مدعا با مشکلاتی چون نبود بارگاه بهداشتی زرشک، عدم پرداخت تسهیلات، بی توجهی مسئولان و... مواجه هستند و لبخند به بار نشستن محصول در آنها به زهر خندی مبدل شده است.

 

یکی از زرشک کاران خراسان جنوبی از بخش مرکزی بیرجند که دو هکتار سطح زیر کشت زرشک دارد، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از خراسان جنوبی می گوید: با توجه به کاهش نزولات آسمانی کشت اکثر محصولات کشاورزی کم شده است و کشاورزان به سمت کاشت درختان زرشک رفته اند.

 

نبود بارگاه بهداشتی زرشک

محمدرضا رحیمی ضمن انتقاد از مسئولان مربوطه از مشکلات پیش رو به نبود بارگاه بهداشتی زرشک اشاره کرده و می افزاید: با وجود افزایش چشمگیر قیمت کود، سم و نبود بارگاه مناسب برای خشک کردن زرشک، اجاره کردن مکانی برای این مهم هم مشکلی بر مشکلات کشاورزان افزوده است.

 

وی گریزی به مخارج و هزینه های جانبی برای تولید زرشک در طول سال می زند و می گوید: سال گذشته فقط برای خرید کود، سم و... حدود 60 میلیون تومان هزینه کردم و با احتساب هزینه های آب، برق، کارگر و ایاب و ذهاب حدود 80 میلیون تومان هزینه شد حال آنکه محصول خود را با قیمت یکصد میلیون تومان فروختم.

 

او با بیان اینکه محصول زرشک به صورت یک سال در میان تولید می شود، می گوید: با این وجود به طور میانگین در هر سال 50 میلیون تومان عایدی برای کشاورز داشته است و با توجه به هزینه های جانبی هیچ توجیهی برای کشاورز ندارد.

 

 

اجاره مکان برای خشک کردن زرشک

وی نبود بارگاه بهداشتی زرشک را از دیگر مشکلات اعلام کرده و می گوید: یا باید کشاورز محصول و دسترنج خود را با پایین ترین قیمت در اختیار دلال و واسطه قرار دهد و یا مجبور به اجاره مرغداری و گاوداری های مخروبه، اماکن عمومی بدون استفاده و... با اجاره 15 تا 20 میلیون تومان می شود.

 

وی عدم پرداخت تسهیلات به کشاورزان برای ساخت بارگاه زرشک، تأمین برق و... را از دیگر مشکلات عنوان کرده و می افزاید: بارگاه های بهداشتی زرشک نیاز به تأمین برق دارند چرا که برای خشک شدن زرشک باید تجهیزات سرمایشی قوی به طور مرتب روشن باشد حال آنکه هزینه دریافت امتیاز برق، خرید ترانس و لوازم جانبی بالغ بر 150 میلیون تومان هزینه دارد که در توان کشاورزان نیست.

 

پاسکاری ادارات

رحیمی دریافت استعلامات و پاسکاری شدن به ادارات مختلف را خارج از توان کشاورزان دانسته و خواستار اندیشیدن تمهیدات لازم برای حل این مشکل می شود.

 

یکی دیگر از کشاورزان این منطقه از مشکلات پیش رو به خرید یک ساعت آب با قیمت 300 تا 400 میلیون تومان اشاره کرده و می گوید: اگر زمین کشاورزی آب نداشته باشد خرید و تأمین آب کمر شکن بوده و خرید آب هیچ توجیهی برای کشاورز ندارد.

 

 

پایین بودن قیمت توافقی زرشک

علی حسین پور گریزی به قیمت پایین خرید توافقی می زند و می گوید: خرید 13 تا 16 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم زرشک با وجود هزینه های جانبی هیچ توجیهی ندارد اما با این وجود تعدادی از کشاورزان منطقه به علت نبود بارگاه زرشک مجبور به فروش محصول خود به صورت تَر آن هم با چک های سه تا 6 ماهه می شوند.

 

به گفته وی هر کارتن بسته بندی زرشک در مقیاس 10 کیلوگرم حدود 15 تا 20 هزار تومان است و فروش زرشک تر و یا خشک نیاز به تهیه کارتن دارد و همه این موارد بر کشاورز تحمیل می شود و با سرجمع شدن هزینه‌های انجام شده، کشاورز متوجه شده که نه تنها سودی نکرده بلکه زیان هم داشته است.

 

وی استفاده از ادوات کشاورزی مانند تراکتور را هم به عنوان یکی دیگر از هزینه ها نام برده و می گوید: متأسفانه پرداخت تسهیلات، ماشین آلات کشاورزی و... دست کشاورز را نگرفته و به واسطه ها پرداخت می شود و گاهی واسطه هم پس از خرید ماشین آلات، آن را در بازار می فروشد و یا در خوش بینانه ترین حالت آن را با کرایه بالا در اختیار کشاورز قرار می دهد.

 

کاهش میزان آب قابل برداشت از چاهها

وی کم شدن آب چاه را از دیگر مشکلات برشمرده و یادآور می شود: در زمستان چاه غیر فعال شده و نمی توان از آب چاه برای آبیاری استفاده کرد و از یک سو عدم آبیاری درختان و از سوی دیگرکاهش نزولات جوی در زمستان باعث از بین نرفتن آفات و شته ها شده و درختان در زمان باردهی با مشکل آفات مواجه می شود.

 

یکی دیگر از کشاورزان شهرستان قاینات با 8 هکتار زیر کشت، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از خراسان جنوبی می گوید: در سال 50 تا 60 تن زرشک تر برداشت می کنیم که امسال به علت سرمازدگی افت محصول داشته و پیش بینی می شود از این سطح زیر کشت 4 تا 5 تن زرشک برداشت شود.

 

هزینه های بالای احداث بارگاه زرشک

قاسم یعقوبی هم از مشکلات پیش رو به نبود بارگاه بهداشتی زرشک اشاره کرده و می گوید : از سالیان گذشته سوله ای برای خشک کردن زرشک تهیه کردم اما این مکان برای خشک کردن زرشک استاندارد نیست و برای احداث بارگاه زرشک با پیگیرهای فراوان مجوزهای لازم صادر شد.

 

به گفته وی هزینه احداث بارگاه بهداشتی زرشک 500 تا 600 میلیون تومان است که تأمین این رقم در توان کشاورز نیست و باید دولت برای حمایت از کشاورز ورود کرده و تسهیلات پرداخت کند.

 

 

وی با بیان اینکه حدود 8 نفر از کشاورزان منطقه زمین برای احداث بارگاه زرشک را تأمین کرده و مجوز لازم را دریافت کردند، ادامه می دهد: این کشاورزان با وجود دریافت مجوز به علت عدم پرداخت تسهیلات از ساخت بارگاه منصرف شدند.

 

یعقوبی ضمن گلایه از قیمت پایین خرید توافقی زرشک می گوید: امسال قیمت توافقی زرشک بین 12 هزار و 500 تا 15 هزار تومان بود که پایین بودن قیمت باعث شد کشاورز کمتر رغب فروش داشته باشد.

 

وی تأکید می کند: برای جلوگیری از ورود واسطه ها و ضرر و زیان کشاوران، رونق اقتصادی منطقه، باید دولت ورود کرده و تسهیلات با کارمزد پایین به صورت بلند مدت به کشاورز پرداخت کند.

 

این کشاورز قیمت هر کیسه کود کامل در گذشته را 50 تا 60 هزار تومان عنوان می کند و می گوید: همین کود در حال حاضر با قیمت 600 تا 700 هزار تومان تهیه می شود.

 

کشاورز دیگری از شهرستان آرین شهر با هفت هکتار سطح زیر کشت به خبرنگار خبرگزاری شبستان از خراسان جنوبی می گوید: زرشک تولیدی به هیچ عنوان جوابگوی هزینه ها نیست و هزینه های جانبی را از دیگر راهها تأمین می کنم.

 

قاسم پیرکرشک هم از مشکلات پیش روی کشاورزان زرشک کار به عدم پرداخت تسهیلات برای احداث بارگاه بهداشتی زرشک، عدم پاسخگویی مناسب بیمه در ضرر و زیان ها و... اشاره می کند و می گوید: برای گرفتن مجوز احداث بارگاه بهداشتی زرشک باید هفت خوان رستم را طی کرد.

 

وی ضمن انتقاد از سختگیری های پیش رو برای اخذ مجوز ها، استعلامات و ... از مسئولان مربوطه می خواهد راههای رسیدن به هدف را کاهش دهند چرا که کشاورز برای دریافت مجوز باید بارها تا قاین یا بیرجند رفته و دست خالی برگردد و همه این موارد باعث دلسردی کشاورز می شود.

 

 

کمر کشاورز شکسته است

وی گریزی به قیمت کود می زند و می گوید: سال گذشته قیمت یک کیلوگرم زرشک خشک 60 هزار تومان و قیمت یک کیسه کود یکصد هزار تومان بود در حالی که امسال قیمت یک کیلوگرم زرشک خشک یکصد هزار تومان است اما قیمت یک کیسه کود با بیش از 10 برابر افزایش به 700 هزار تومان رسیده است و این افزایش قیمت ها و هزینه های جانبی کمر کشاورز را شکسته است.

 

وی از دیگر موارد به پایین بودن قیمت توافقی زرشک اشاره کرده و یادآور می شود: با وجود اینکه قیمت توافقی زرشک توسط مسئولان مربوطه اعلام نشده است ولی زرشک تر در این شهرستان بین 18 تا 20 هزار تومان خریداری می شود اما با وجود هزینه های جانبی کشاورز رغبتی به فروش زرشک تولیدی خود به صورت تر ندارد.

 

وی با بیان اینکه کشاورزان نمی توانند ملک و باغ خود را رها کنند و با هر میزان درآمد و سود و زیان به کار خود ادامه می دهند، تأکید می کند: کشاورز در زمان برداشت با مشکل تأمین نیروی کارگر مواجه می شود و به همین علت حاضر است هر رقمی پرداخت کرده تا بتواند به موقع زرشک درختان را برداشت کند.

 

تعطیلی تولید زرشک تا 3 سال دیگر

پیرکرشک، کارمزد کارگر در زمان برداشت محصول را 250 هزار تومان اعلام کرده و با وجود افزایش چشمگیر هزینه ها و پایین بودن قیمت زرشک، تأکید می کند: با این وضعیت فعلی تا سه سال دیگر کشاورزان تولید این محصول مزیت دار را تعطیل می کنند.

 

به گفته وی، استان خراسان جنوبی با وجود کاهش نزولات آسمانی تک محصولی شده است و برای ماندگاری کشاورزان باید دولت ورود کرده و در زمینه های مختلف پرداخت تسهیلات، تأمین ماشین آلات کشاورزی و... کشاورزان را مورد حمایت قرار دهد.

 

وی یادآور می شود: برای دریافت تسهیلات نیاز به اخذ 17 استعلام است که همین موضوع باعث سردرگمی و خستگی کشاورز و در نهایت عدم پیگیری برای دریافت وام می شود.

 

وی از مسئولان می خواهد: برای کشاورزانی که بارگاه بهداشتی زرشک ندارند شرایط دریافت تسهیلات را تسهیل کرده تا کشاورز مجبور به فروش محصول و زحمت کشید یک ساله خود به واسطه و دلال با پایین ترین قیمت نشود.

 

مدیرکل جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه بالغ بر 19 هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت زرشک است، ادامه داد: ۹۸ درصد زرشک دنیا در خراسان جنوبی تولید می شود و سالانه شاهد تولید 22 هزار تُن زرشک خشک در این استان هستیم.

 

وی با اشاره به شعار جشنواره «زرشک خراسان جنوبی برای همه مردم ایران» گفت: زرشک یک داروخانه گیاهی است و فواید زیادی دارد و نماد هویت خراسان جنوبی محسوب می شود.

 

جعفری با بیان اینکه در حال حاضر 250 هزار نفر از جمعیت استان از محصول زرشک امرار معاش دارند، افزود: زرشک به لحاظ اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی، سیاسی و جنبه های دیگر حائض اهمیت است.

 

مدیرکل جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به اهداف برگزاری جشنواره ملی زرشک اشاره کرد و گفت: آموزش مراحل کاشت، داشت، برداشت، مراحل بازارسازی و بازار یابی، خشک کردن و عرضه به بازار از جمله این اهداف است.

 

وی در خصوص لزوم توجه به فرآوری زرشک عنوان کرد: سوق دادن شرکت های دانش بنیان به سمت فرآوری زرشک برای ایجاد ارزش افزوده از دیگر اهداف برگزاری این جشنواره است.

 

جعفری با اشاره به کلنگ زنی و افتتاحیه 6 پروژه فرآوری در مدت برگزاری جشنواره زرشک در استان گفت: این پروژه ها در حوزه فرآوری و توریسم مزرعه و کشاورزی خواهند بود.

 

وی بیان کرد: بازارسازی و ایجاد بازار جدید برای زرشک، معرفی زرشک ایران، افزایش قیمت و تقاضای محصول، توجه ویژه به چرخه زرشک، کمک به معیشت کشاورزان، توجه دادن جوانان، دانشگاهیان و شرکت های دانش بنیان به سمت زرشک، جذب سرمایه گذار، مردمی کردن موضوع معرفی زرشک از جمله اهداف مهم جشنواره ملی زرشک است.