ائمه جماعات، زمینه گفتگو میان مردم و مسئولان را فراهم کنند/ تقویت اعتماد عمومی و حفظ سرمایه های اجتماعی با استفاده از ظرفیت مساجد

به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، اهمیت جایگاه مسجد بر آنانی که با آموزه های دینی اُنس و الفتی دارند پوشیده نیست به خصوص از این حیث که از صدر اسلام تاکنون، مساجد علاوه بر آن که محل عبادت بوده اند، شهره بوده اند به محفلی برای شور و مشورت مؤمنان و نیز اطلاع پیدا کردن آن ها از احوالات جامعه اسلامی.

این نکته از این رو حائز اهمیت است که اغتشاشات و اعتراضات اخیر می طلبد که در راستای روشنگری و بصیرت افزایی، مساجد به مرکزی جهت تبیین حقایق و نیز پاسخگویی به سوالات و شبهات مردم و نسل جوان تبدیل شوند.

در همین خصوص با حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و رئیس مرکز تخصصی اخلاق حوزه علمیه قم گفت و گویی انجام داده ایم که در پی می آید؛

با توجه به قضایای اخیر کشورمان به نظر شما چگونه باید با بهره گیری از ظرفیت مساجد به دنبال بصیرت افزایی و روشنگری در جامعه بود و مانع تحقق اهداف شوم فتنه گران و حامیان آن ها را شد؟

قبل از پاسخ به پرسش شما لازم می دانم به عنوان مقدمه به یکی دو نکته اشاره کنم. ما در روان شناسی اجتماعی بحثی داریم تحت عنوان ناکامی و پیدا کردن عوامل و ریشه های آن. وقتی در مساله ای به اهداف خود نمی رسیم، عوامل ناکامی را بررسی می کنیم مثلاً وقتی فرزند ما در کنکور رتبه خوبی به دست نمی آورد باید ببینیم عوامل ناکامی آن چه بوده است. گاهی اوقات بحث از عوامل بیرونی به میان می آید مثلاً دانش آموز ما می گوید فلان معلم با من دشمنی کرد و به من نمره نداد. یا این که مثلاً شرایط آب و هوایی نامناسب بود یا این که بدشانسی آوردم و از این دست مباحث.

باید توجه داشت که همیشه به هر حال عوامل بیرونی و موانع وجود دارد و لذا مهم این است که ما عوامل درونی قابل کنترل را مورد توجه قرار داده و برای آن ها چاره اندیشی کنیم. به عنوان مثال دانش آموز می گوید که چون من تلاش کافی نکردم و به جای سه کلاس یک کلاس رفتم و یا تمرکز کافی نداشتم و نیز مطالعه مناسب نداشتم به موفقیت نرسیدم و این عوامل و توجه به آنها باعث می شود با تلاش و کوشش بیشتر و ایجاد تغییر در خود، سال آینده در کنکور رتبه بهتر و مطلوب تری کسب کند.

این بحث را پیش کشیدم که بگویم ما باید در رفتارها و عدم کامیابی ها به عوامل درون بیشتر توجه کنیم. براین  اساس، ما شک نداریم که رسانه های بیگانه و عوامل دشمن در این گونه موارد کار می کنند و آن ها نمی خواهند که ما به موفقیت لازم برسیم، اما باید غیر از عوامل بیرونی به عوامل داخلی ناکامی ها و عدم موفقیت ها نیز توجه کنیم، چه آن که به هر حال دشمن به دنبال دشمنی خود است اما ما باید ببینیم که از درون، چه عواملی باعث شده که جوان های ما در خیابان و دانشگاه و جاهای دیگر دست به اعتراض زده و حتی اغتشاش کنند و خشونت به خرج دهند.

برخی از عوامل در ایجاد مشکلات و کاستی ها و ضعف ها، درونی است چه آن که در حال حاضر مشکلات اقتصادی و فرهنگی غیر قابل کتمان است. ما همین حالا میلیون ها جوان داریم که این ها در سنین بین 18 تا 35 سال و در سن ازدواج می باشند و باید به فکر ازدواج و مسکن و اشتغال این ها باشیم اما متأسفانه در برخی قسمت ها ضعف های جدی داریم به نحوی که برخی از این جوان ها احساس سرخوردگی می کنند و باید برای آن ها فکری شود.

بعد از بیان این مقدمه، برگردیم به سوال شما. مساجد از آن جا که متعلق به هیچ حزب و گروه و جناحی نیست و مکان عمومی می باشد که به عنوان خانه خدا جایگاه مقدس و ارزشمندی دارد، لذا می تواند به مرکز و مکانی تبدیل شود برای تقویت هویت دینی و ملی مردم ما، ضمن آن که از سویی باید مطالبات مردمی را در آن جا مطرح و پیگیری کرد.

تحقق این مهم مستلزم این است که امامان جماعت در سایه آموزش های لازم با سعه صدر رفتار کرده و به گفت و گو با مردم و جوانان بپردازند و از سویی شرایطی فراهم کنند که مسئولان به شکل جدی و گسترده در مساجد حاضر شده و به سوالات و شبهات پاسخ دهند.

زمینه سازی و تدارک شرایط لازم برای انجام این گفت و گوها چقدر به ایجاد و تقویت حس همدلی و وحدت در کشور کمک می کند؟

مسلماً بسیار زیاد، چه آن که در لابلای همین گفت و گوها آن هم بی واسطه، مسئولان حرف ها و ایده های مردم و جوانان را می شنوند و از سویی در خصوص مسایل و مشکلات اداره کشور صحبت های خود را بیان می کنند و تداوم این رویکرد باعث ایجاد و توسعه همدلی می شود چرا که مردم ما به هر حال مردم فهیم و منطقی هستند و اگر به درک و فهم و شعور آن ها احترام لازم گذاشته شود، مباحث را می پذیرند.

در همین قضایای هفته های اخیر مشاهده کردیم که اکثریت مردم حساب خود را از افراد شرور و اغتشاشگر جدا کردند چرا که افراد قلیلی هستند که به هر دلیلی ممکن است عامل دشمن باشند و دنبال اغتشاش باشند و یا به شکل های ناهنجار اعترضات خود را نشان دهند و لذا بیشتر مردم دلسوز و خیرخواه هستند و کشورشان را دوست دارند و دلشان نمی خواهد که کشور به شرایطی برسد که دشمنان به آن طمع کنند.

آن چه مهم است این که ما باید مشکلات و آفات درونی را آسیب شناسی کرده و حق به مردم بدهیم که در وضع کنونی نسبت به گرانی و تورم و نابسامانی قیمت ها گلایه مند باشند.

باید به این نکته هم توجه داشت که به دلیل گستردگی رسانه ها، هوش و درک و فهم مردم بالا رفته و باید به شعور و درک آن ها احترام بگذاریم و با صداقت با آن ها روبروشویم چه آن که در دنیایی زندگی می کنیم که کوچکترین مسایل در رسانه ها مطرح می شود.

اگر به فرمایشات نورانی امیرالمؤمنین(ع) توجه کنیم ایشان در یکی از خطبه ها که در نهج البلاغه آمده می فرمایند در جنگ ها، خدای متعال هر وقت اخلاص و صداقت ما را دید، خواری و ذلت را بر دشمنانمان نازل می کرد و زمینه نصر و پیروزی را برای ما فراهم می نمود و این یک قاعده است و امروز هم اگر ما با مردم صداقت داشته باشیم، این مساله باعث نزول رحمت و عنایت خدا می شود، ضمن آن که اعتماد مردم را نیز به دست می آوریم.

وقتی مردم از مسئولان بدقولی و بدعهدی ببینند و آن صداقت لازم را دریافت نکنند، طبعاً ناراحت شده و این اعتماد به تدریج کمرنگ و تضعیف می شود و باید نسبت به این قضیه نگران بود.

به نکته بسیار مهمی اشاره کردید. به نظر شما چگونه باید از ظرفیت مساجد برای تقویت اعتماد عمومی و حفظ سرمایه های اجتماعی استفاده کرد؟!

به قول طلبه ها، از آن جا که مساجد از کانون های مهمی بوده که خودش علت محدثه انقلاب بوده ، لذا می تواند و باید علت مبقیه هم باشد یعنی انقلاب از مساجد شروع شده و باید در ادامه کانونی باشد برای حفظ و گسترش اهداف  انقلاب اسلامی.

اگر درست تدبیر کنیم و در برابر مخالفان سعه صدر داشته و حرف های آن ها را در مسجد بشنویم می توانیم به رفع ابهامات در اذهان کمک کنیم.

ببینید آقا امیرالمؤمنین(ع) در مقابله با خوارج که بدترین گروه دشمنان ایشان بودند وقتی آن ها در مسجد در مقابل حضرت می ایستادند می فرمودند مادامی که شمشیر به دست نگرفته اید، حقوق شما از بیت المال را قطع نکرده و از مسجد شما را بیرون نمی کنم و با شما نمی جنگم.

این نشان می دهد که بر اساس سیره حضرت ما باید شرایطی فراهم کنیم که مردم و نسل جدید احساس کنند فضای جامعه باز است و صحبت ها و نظراتشان شنیده می شود تا مبادا شرایطی ایجاد شود که اعتراضات به خشم فروخفته تبدیل  شود.

 به خصوص در رابطه با نسل جوان که شدت هیجان ها آن ها بیشتر است،باید رفتار مناسب تری با آن ها به جهت شرایط سنی داشته باشیم.در این رابطه نیز مساجد می توانند محور و کانونی باشند برای جذب بیشتر و بهتر نسل جدید به انقلاب و ارزش های اسلامی.