جاده‌ای که اغتشاشات برای توجیه تحریم‌ها علیه ایران صاف می‌کند

کوثر عباس‌عسگری، محقق و پژوهشگر در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان به بررسی رابطه پیشرفت اقتصادی و اغتشاشات در سال‌های 88، 96 و 1401 با توجه به تحریم‌های اعمال شده پس از اغتشاشات پرداخت و گفت: اغتشاشات و بی ثباتی در فضای حاکم بر کشور منجر به کاهش رشد اقتصادی خواهد شد. هر زمان که در کشور اغتشاشات خیابانی رخ داده است، پس از آن کشور دچار تحریم و تورم شده و از این طریق رشد اقتصادی نیز برای حداقل یک یا دو سال روند کاهشی داشته است.

این پژوهشگر با بیان اینکه فتنه و آشوب های سیاسی در سال 88 نقطه آغازی برای تغییر استراتژی‌های آمریکا برای رسیدن به هدف خود یعنی براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران شد، گفت: این کشور به جای اجرای تحریم‌های هوشمند، به تصویب و اجرای تحریم‌های شدید یا اصطلاحا فلج‌کننده تغییر جهت داد. بعد از فتنه سال 88، آمریکا 19 تحریم علیه ایران اعمال کرد که این تحریم‌های شدید شامل تحریم‌های ثانویه بانکی، تحریم اشخاص حقیقی و حقوقی، تحریم بانک مرکزی و تحریم خرید نفت ایران و چندین تحریم دیگر بود.

عباس عسگری با اشاره به اینکه آشوب های خیابانی آن سالها هیزم برای آتش تحریم‌های شدید شده بود، گفت: رابرت گیتس، وزیر دفاع وقت آمریکا، 2 روز بعد از آغاز اغتشاشات سال 88 در گفت‌وگو با CNN اعلام کرده بود «در حال حاضر به دلیل شکاف‌های عمیق در ایران؛ بعد از انتخابات، تحریم موثر‌تر از گذشته است. ما در 30 سال گذشته چنین شکاف‌هایی را ندیده بودیم. مخالفان به تدریج، سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی را هدف گرفته‌اند. اکنون باید تحریم‌ها را تشدید کرد».

وی خاطرنشان کرد: ریچارد نفیو، معاون وقت وزارت خزانه‌داری آمریکا و طراح تحریم‌ها علیه ایران در دولت اوباما در کتاب خاطرات خود با عنوان «هنر تحریم‌ها، نگاهی از درون میدان» نیز بیان کرده است «در نوامبر ۲۰۰۹ (آذر ۸۸) اوباما به سفیر آمریکا در سازمان ملل (خانم رایس) و وزیر خارجه (خانم کلینتون) و یک وزیر دیگر اجازه داد تا برنامه‌های خود برای تحریم را پیش ببرند».

این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه فتنه 88، این نگرش را در مسئولان آمریکایی به وجود آورد که  با افزایش فشار اقتصادی، شکاف بین مردم و حاکمیت را زنده نگه دارد تا ایران در اثر فشارهای داخلی مجبور به تغییر رفتار به نفع آمریکا در مسئله هسته‌ای و سایر مسائل شود، ادامه داد: بعد از سال 88 به دلیل بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی در سطح کشور، روند رشد اقتصادی که تقریبا از سال 74 آغاز شده بود و برای بیش از یک دهه ادامه داشت، متوقف و رشد اقتصادی ایران منفی شد.

وی با تاکید بر اینکه در اغتشاشات دی ماه 96 نیز شاهد همین روند هستیم، گفت: دقیقا 4 ماه بعد از اغتشاشات، دشمن از برجام خارج می‌شود و دوباره تحریم‌های شدید را اعمال می‌کند و دلار از 3 هزار تومان تا حوالی 22 هزار تومان افزایش می‌یابد.

عباس عسگری یادآور شد: در 22 دی ماه 96 نیز استیو منوچین، وزیر خرانه‌داری آمریکا، اعلام کرد که واشنگتن 14 فرد و نهاد مرتبط با ایران را به سبب فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران در لیست تحریم‌ها قرار داده است. در این حین رسانه‌های ضد انقلابی فرصت را غنیمت شمرده و از طریق جریان‌هایی سعی کردند که بر آتش این اعتراضات بیفزایند. اثر این اغتشاشات نیز بر رشد اقتصادی، روندی مشابه فتنه 88 دارد. در سال 96، رشد اقتصادی برابر با 8/2 درصد بوده اما در سال 97، رشد اقتصادی کاهش می‌یابد و به 8/1- درصد می‌رسد. سال 98 نیز این کاهش به اوج خود یعنی 1/3- درصد می‌رسد.

وی با اشاره به اینکه اغتشاشات سال 1401 کشورهای استبدادی را تشویق کرد از آشوب به عنوان وسیله‌ای برای تحریم‌های ظالمانه خود استفاده کنند، گفت: فن‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، در اظهاراتی مداخله‌جویانه اغتشاشات اخیر در ایران را «فریاد برابری و حقوق زنان» خواند و در حمایت از اغتشاشگران خواستار اعمال تحریم‌های ضد ایرانی شد. در 7 مهر ۱۴۰۱ دولت آمریکا تحریم‌های جدیدی را در حوزه نفت ایران اعمال کرد و در ادامه در 26 مهر ۱۴۰۱ وزارت خارجه کانادا در بیانیه‌ای ۶ شخص و چهار نهاد ایرانی را به بهانه نقض حقوق بشر تحریم کرد.

وی در ادامه توضیحات خود درباره تحریم‌هایی که پس از اغتشاشات اخیر اعمال شده است، گفت: دولت بریتانیا 18 مهر، پلیس امنیت اخلاقی ایران را تحریم کرد. آمریکا نیز در حمایت از آشوب‌ها اول مهر با صدور یک مجوز عمومی به مشخص کردن برخی از مبادلاتی پرداخته که در حوزه تامین اینترنت برای ایران از تحریم‌ها معاف هستند.

این محقق و پژوهشگر با تاکید بر اینکه بررسی روند ناآرامی ها و اغتشاشات در سالهای اخیر، نشان می دهد که این ناآرامی‌ها، بهانه‌ای است که دشمنان از آن برای توجیه افکار عمومی در اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران استفاده می‌کنند، گفت: بعد از فتنه 88، رشد اقتصادی به شدت افت کرده و حتی اقتصاد رشد‌های منفی را تجربه می‌کند. یکی از علت های این کاهش شدید به تحریم‌های بعد از فتنه بر می‌گردد. تحریم‌هایی که در حوزه صدور و تولید نفت اعمال شد، باعث شد که اقتصاد کشور در مخمصه قرار بگیرد. از طرف دیگر شرایط بی‌ثبات اقتصاد کشور موجب کاهش سرمایه‌گذاری‌های خارجی شده بود و در نهایت موجب رکود اقتصادی شد. بعد از اغتشاشات دی ماه ۹۶ اقتصاد وارد یک دوره رکود می‌شود که یکی از عوامل در شدت بخشیدن به این دوره رکودی، خروج آمریکا از برجام و خسارت‌های اقتصادی ناشی از آن بود.

وی با اشاره به اینکه در سال 88، یعنی سال وقوع فتنه، رشد اقتصادی برابر با 1 درصد بوده و در سال 89 رشد اقتصادی افزایش می‌یابد و به 8/5 درصد می‌رسد، ادامه داد: از این سال به بعد آثار تحریم‌ها نمایان می‌شود. مشاهده می‌شود که رشد اقتصادی از 8/5 درصد در سال 89 به 6/2 در سال 90 کاهش می‌یابد و بعد از آن در سال 91 این کاهش به اوج خود یعنی 7/3- می‌رسد.

عباس عسگری با توضیح این موضوع که اغتشاشات دی‌ماه 96 نیز روندی مشابه فتنه 88 دارد، گفت: در سال 96، رشد اقتصادی برابر با 8/2 درصد بوده اما در سال 97، رشد اقتصادی کاهش می‌یابد و به 8/1- درصد می‌رسد. سال 98 نیز این کاهش به اوج خود یعنی 1/3- درصد می‌رسد.

وی با بیان اینکه در بررسی اغتشاشات سال 88 و سال 96، متوجه شدیم که اقتصاد برای 2 سال پیاپی رشد های منفی را تجربه کرده بنابراین پیش‌بینی می‌شود که اقتصاد بعد از اغتشاشات سال 1401 نیز، حداقل یک تا دو سال رشد منفی یا نزولی را تجربه می‌کند، گفت: نکته مهم در این زمینه این است که هرچند برای دستیابی به پیشرفت اقتصادی باید به دنبال رفع تحریم ها بود ولی از طرف دیگر با تجربه امتداد تحریم در دهه های گذشته و پیش بینی ادامه این روند، لازم است تا مسئولان، کشور را به‌گونه‌ای اداره کنند که تحریم‌ها نتواند ضربه اساسی و زیان بزرگی به اقتصاد بزند و با عمل به نظریه اقتصاد مقاومتی، پیشرفت اقتصادی کشور به تحریم گره زده نشود.