به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت؛ اگوهای بزرگ، درست از حاشیه دو سوی پل، فاضلاب رشت را داخل «گوهر رود» می‌ریزد. بی‌امان و بی‌وقفه و با بوی نامطبوعی که در تابستان‌ها غیرقابل تحمل می‌شود. چهار سال پیش که سطح پل خشتی خاکبرداری شد، گیاه زدایی اطراف پل هم صورت گرفت. مغازه دارهای آن سوی «پل چمارسرا»، خوشحال از اینکه قرار است پل خشتی مرمت شود. خاطرات خوش کودکی در پسله ذهنشان دوباره جوانه می‌زد، به یاد روزهایی که همراه مادر از روی پل خشتی عبور می‌کردند تا از «چشمه چمارسرا» آب بردارند.
چشمه هنوز جوشان است و از طاق آجری آن، آب با تنبوشه سفالی کوچکی به حوضچه بیرونی هدایت می‌شود. اما آب آن دیگر خوراک نیست. آن هم بواسطه پمپ بنزینی که در همان حوالی احداث شد و بنزینش به آب نشت می‌کند. آن قدر زیاد که نه فقط سطح آب روغنی است بلکه بوی بنزین هم بدجوری بالا می‌زند.
انگار زمان در این شهر متوقف شده است. حالا هم در نقطه‌ای ایستاده‌ام که چهار سال پیش بودم. تنها پل خشتی بجامانده از رشت قدیم، جوری در جوار پل بتنی جدید محبوس شده، که کسی از وجودش خبر ندارد. تنها اتفاق رخ داده در این سال‌ها، محفوظ شدن تاسیسات فیبر نوری است که از کنار جانپناه پل خشتی، عبور می‌کرد و حالا با یک محفظه حلبی محافظت می‌شود.
دو سوی پل بتنی نشست کرده و کف پوش‌های بتنی پیاده رو به سمت رودخانه فروریخته است. از بالای پل بتنی می‌توان پل خشتی را دید که به دلیل خاکبرداری چهار سال پیش، بیش از گذشته نشست کرده و برخی از قسمت‌های جانپناه پل در رودخانه فروریخته و یا نشست کرده است.
از حاشیه پل بتنی به سمت پلی می‌روم که ایمن نیست. گیاه زدایی سال 1397، حریم امن معتادان را برهم زده بود. اما رطوبت بالای گیلان، چنان با سرعت، درختان جدید را در حریم و حتی ساروج لای خشت‌های پل رویانده که بازهم شاهد آثار حضور اوباش هستم. ته سیگار، ذغال های سوخته و استراحتگاه‌های مخفی در زیر پل برای کارتون خواب‌ها و پل خشتی بینوایی که از دوره قاجار دوام آورده است.
از 10پل خشتی ساخته شده بر 2 رودخانه رشت، تنها همین یکی به ظاهر سالم مانده است و اگر اداره میراث فرهنگی آن را در فهرست آثار ملی ثبت نمی‌کرد، احتمالا به سرنوشت پل عراق دچار شده و بطور کامل منحدم می‌شد تا پل بتنی قد علم کند.
آنگونه که یاسنت لوئی رابینو، نایب کنسول انگلیس در رشت در اوایل قرن بیستم، گزارش داده تا زمان وی، 6 پل خشتی بر رودخانه رودبار صیقلان یا سیاه رودبار رشت قرار داشت و چهار پل خشتی نیز بر رودخانه گوهر رود احداث شده بود. 60 سال پیش دو پل خشتی گوهر رود تخریب شد و دهه 80، تنها پل خشتی حدجنوبی رشت معروف به «پل عراق» خراب شد و حالا تنها پل خشتی بجامانده از رشت قدیم، همین پل خشتی غرب رشت است که بر رودخانه گوهر رود بجامانده ولی به واسطه احداث پل آهنی در جوار آن عملا قابل روئت نیست و خیلی‌ها از وجودش مطلع نیستند.
این پل خشتی بواسطه نزدیکی به محله چمارسرا و باغ تاریخی سالار مشکلات، «پل چومارسرا» و «پل مشکلات» هم خوانده می‌شود.
شادروان جهانگیر سرتیپ پور، در کتاب « نام‌ها و نامداران گیلان»، یادآور می‌شود که اطراف این پل تماما مزرعه بوده است: « تا چند سال پیش قسمت شمالی این محله را باغ‌های چای و صیفی کاری و قلمستان تشکیل می‌داد که بعدا تبدیل به کوی شد و در آن قطعه‌بندی و خیابان‌سازی و خانه‌سازی با سرمایه‌های خصوصی به عمل آمد.»
اکنون نیز خیابان منتهی به این پل، مهمترین راه ارتباطی رشت به سمت شهرستان‌های غرب گیلان است. تا پیش از احداث پل بتنی، تردد به سمت غرب گیلان، از روی همین پل خشتی صورت می‌گرفت و این پل خشتی درست در مسیر شاهراه اصلی معروف به شاه عباسی قرار گرفته بود.
در منابع تاریخی، «خسروخان گرجی»، بانی و سازنده پل خشتی چمارسرا معرفی می‌شود. خسروخان گرجی در 13 ربیع الاول سال 1230 هجری(1815 میلادی)، حاکم گیلان می‌شود و در زمان صدارت وی، فعالیت‌های عمرانی زیادی در گیلان صورت میگیرد. ساخت چند پل خشتی از جمله، بزرگترین پل خشتی گیلان بر رودخانه شاهرود در شهر لوشان، از خدمات این حاکم گرجی تبار است.
در پرونده ثبتی نیز، قدمت پل خشتی چمارسرا، دوره قاجار تخمین زده شده است. تنها پل خشتی رشت در 25 مرداد ماه 1378 به شماره 2376 در فهرست آثار ملی ثبت می‌شود. ولی از آن زمان تا تابستان 1397 که شهرداری رشت با خاکبرداری از روی پل، تصمیم میگیرد، پل را مرمت کند، خبر دیگری از مرمت نمی‌شنویم.
البته همان سال نیز چون خاکبرداری بدون مطالعات انجام شده بوده، مرمت پل خشتی چمارسرا، ناکام ماند. حالا بار دیگر زمزمه هایی مبنی بر مرمت پل خشتی شنیده می‌شود. پلی که سه دهانه دارد ولی در نقشه‌های به ظاهر مطالعه شده، با یک دهنه فراخ معرفی می‌شود.
حالا قرار است پل مرمت شود آن هم با بودجه ای که نمی‌دانیم از کدام ردیف اعتبار شهرداری قرار است، محقق شود و پلی که دو دهانه دیگرش بر اثر رسوبات رودخانه کاملا مسدود شده، چگونه باید باز شود!
اگر قرار است تنها پل خشتی رشت اصولی مرمت شود، می‌باید پایه‌های اصلی که در آب قرار گرفته، استحکام بخشی شود و برای این اقدام، مسیر آب تغییر کند و یا لااقل در فصلی مرمت آغاز شود تا دبی آب در کمترین حد خود باشد. نه در فصلی که بارش‌های فصلی اوج گرفته و رودخانه‌های رشت مهمترین خروجی آب‌های سطحی هستند. آیا برای تخلیه دهانه‌های مسدود شده پل فکری شده است!
و من از بالای پل بتنی، شاهدم که چگونه پل خشتی بینوا در میان لوله‌های آب، اگوهای فاضلاب و شبکه فیبر نوری گیر افتاده و تازه اگر این تاسیسات جابجا شود، چالش بزرگتر، خیابانی است که از روی پل بتنی عبور می‌کند و خودروهای عبوری را به خروجی رشت هدایت می‌کند و در بیشتر ساعات روز شاهد پیک ترافیک هستیم. حالا باید دید مدیریت شهری توان عبور از این موانع را دارد ویا مرمت این پل یک پروژه تبلیغاتی است!
در سال‌های اخیر، برخی از پل‌های تاریخی در گیلان -که در مسیر راه قدیم شاه عباسی است- با اعتبار و و اخذ پیمانکار از سوی اداره کل میراث فرهنگی گیلان، مرمت شده است. اما مرمت برخی از آنها اصولی نبوده و در زمان مرمت نیز با نقدهای فراوانی همراه بود. همانند پل خشتی نیاکو که مرداد ماه امسال شاهد سست شدن یکی از پایه‌های پل بودیم و اداره کل میراث فرهنگی گیلان ناچار شد با ریختن سنگ لاشه، به مقاومت پایه پل کمک کند و یا مرمت پل خشتی لنگرود که با تعویض چندین پیمانکار، بالاخره آبروریزی بنام مرمت پل خشتی لنگرود با نقدهای فراوانش به پایان رسید.
نظر شما