فرهنگ همچنان در اقلیت| هنجارشكنی در زیست بوم فرهنگی يك سرزمين به بهانه گردشگری، شايسته نيست

خبرگزاري شبستان استان مازندران-سودابه احمدپور ملکشاه؛

 مقام معظم رهبري(مدظله العالي) مورخ22مهر سال 1374 در جمع مردم استان مازندران فرمودند: لازم است که يک کلمه در باب امروز و ديروز استان مازندران عرض کنم. وقتى که سيل جمعيت هاى مؤمن، به انقلاب بزرگ ملت ايران رو کردند، يکى از استانهايى که از صفوف مقدّم محسوب مى‌شد و با همه‌ى وجود در اين راه قدم گذاشت، استان مازندران بود. وقتى نوبتِ دفاع از انقلاب مقدّس و دفاع از مرزهاى اين کشور شد، يکى از استانهايى که صفوف مقدّم را در ميدان هاى جنگ تشکيل داد و لشکر خط شکن 25 کربلا را به وجود آورد، استان مازندران بود. وقتى نوبتِ مقابله با توطئه‌هاى دشمنان، منافقين، فاسقين، منحرفين و ملحدين شد، استانى که در مقابل دشمنان از هر نوع، سينه سپر کرد، استان مازندران بود. شايد در سرتاسر اين استان، شهرى و روستايى و جماعتى حتى خانواده‌اى که به نحوى در جنگ، در انقلاب، در شهادت، در جانبازى و در ايثارگرى شرکت نداشته باشد، وجود ندارد. هرجاى اين استان که شما نگاه کنيد از شرق تا غرب استان، از شهرها تا روستاها و کوهپايه‌ها - همه جا و همه جا، زن و مرد اين استان، در اين انقلاب، در تشکيل نظام اسلامى، در هدايت جنگ و در سازندگى کشور داراى نقش بوده‌اند. امروزِ استان مازندران اين است؛ يک جمعيت مؤمن، پرشور، علاقه‌مند و جوانانى که هيچ خطرى نمى‌تواند آنها را از دفاعِ از ارزشهاى اين انقلاب باز بدارد. پدران و مادرانى که جوانان خود را ايثارگرانه در اين راه فرستاده‌اند و مى‌فرستند؛ خانواده‌ها و قشرهاى مختلف، همه و همه در خطوط مقدّم اين انقلاب قرار داشتند و قرار دارند.

رهبر معظم انقلاب همچنين در خصوص مبارزات مردم مازندران با رژيم مخلوع ستمشاهي فرمودند:يکى جريان فرهنگ منحطِ فاسد رژيم ستمشاهى بود که با همه‌ى توان و قدرت، در اين استان فعّاليت و تلاش مى‌کرد. مى‌خواستند اين منطقه‌ى سرسبز و حاصلخيز و پربرکت را از معنويّت و دين خالى کنند، تا راحت‌تر بتوانند از آن سوء استفاده نمايند. يک جريان هم موج چپ بود گرايشهاى چپ و مارکسيستى؛ گرايشهاى ضدّ خدا و ضدّ دين و ضدّ ارزشهاى اسلامى که در اين استان و در اين خطّه،فعّاليّت مى‌کرد. مى‌خواستند کارى کنند که دين و ايمان اسلامى را از اين مردم بگيرند. مردمى که در استان مازندران، ايمان خودشان را آن هم اين‌گونه پُرشور و پُرثمر حفظ کرده‌اند، در حقيقت اين ايمان را در بين دو دهنه‌ى گاز انبرى، که يک طرف آن دستگاه فاسد ستمشاهى و يک طرف، موج چپ بود، نگه داشتند و حفظ کردند. اين ايمان، خيلى ايمان باارزشى است. اين ايمان، خيلى ايمان عميقى است. من با توجّه به اين خصوصيّات است که شما مردم مازندران را استان شما، مردم شما، جوانان، رزمندگان، ايثارگران، جانبازان و آزادگان شما و خانواده‌هايى را که در راه خدا و براى اين انقلاب تلاش کردند از صميم قلب دوست مى‌دارم و از همه‌ى دل و با همه‌ى وجود به شما ارادت مى‌ورزم و مازندران را يکى از ذخاير پروردگار براى انقلاب و براى گسترش تفکّر اسلامى عالمگير شدن اين خورشيد فروزان که به برکت انقلاب به وجود آمد و درخشان شد مى‌دانم.

امروز نكته قابل توجه اينكه سواحل دریای مازندران و جنگل هاي اين استان «سرزمين علويان» با وجود مردماني به فرموده رهبري(حفظه الله) مردمي با ايمان و ثابت عقيده در حفظ و دفاع از ارزش هاي انقلاب اسلامي و نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران هستند، به مناطقي نیمه‌آزاد با هنجارشكني هايي نظير بدحجابی و بی‌حجابی، شنا خارج از طرح‌های سالم‌سازی و حتی به صورت مختلط، رواج قلیان  و سگ گرداني بدل شده است كه زيبنده و در شان اين ديار و مردمانش نيست و بايد براي اين مهم و رسيدن به گردشگری تعالی‌بخش به همراه حفظ آداب و رسوم مردمان اين ديار، تلاشی مضاعف صورت گيرد.

با هر کدام از متولیان حوزه فرهنگ وقتی در این موضوعات مباحثه می شود، اولین ادعا مسئولان نبود بودجه است، اما این در حالی است که مشکل اول در این حوزه منابع مالی نیست بلکه کج‌کارکردی ابزارهای فرهنگی، استفاده ناصحیح از امکانات و نبود بستر مناسب به جهت کادرسازی است.

دور اول سفرهای استانی آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، به پایان رسیده و اینک در آستانه شروع دور دوم سفرهای استانی ایشان هستیم. رویکرد مردمی سازی امور در ابعاد مختلف یعنی«با مردم بودن، در کنار مردم ماندن و از مردم شنیدن» از جمله مولفه های مهمی است که در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفته و بر این راهبرد، رهبر معظم انقلاب مهر تایید زده ند.

در این میان خبرگزاری شبستان به عنوان رسانه حوزه دین، فرهنگ و اندیشه تلاش دارد بابررسی چالش های حوزه فرهنگ، هنر و رسانه استان و ارائه راهکارهایی برای رفع چالش ها، نقش فعال در تصمیم سازی و راهبرد سازی برای سفرها در حوزه های فرهنگی، دینی و اندیشه ای ایفا نماید. از این رو گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر محمدی لائینی، نماینده ولی فقیه درمازندران و رئیس شورای فرهنگ عمومی استان ترتیب داده ایم که متن گفتگو از نظرتان می گذرد:

در بدو گفتگو بعنوان سوال نخست لطفا تهدیدات و چالش های فرهنگی استان مازندران را بفرمایید.
مازندران سرزمين علويان یکی از پرطرفدارترین استان هاي گردشگري کشور است و سالانه به مناسبت هاي مختلف نظير ايام نوروز، تعطيلات تابستاني، و... میلیون ها نفر از این ديار دیدن می‌کنند و یا به جهت طريق الرضا بودن، محل گذر و اقامت كوتاه زائران آستان ثامن الحجج امام رضا(عليه السلام)است كه مي طلبد براي حفظ و انتقال فرهنگ و آداب و رسوم اين استان برنامه ريزي جامع و دقيق صورت گيرد.

هر گونه اختلال در فرهنگ و آداب و رسوم مردم يك منطقه توسط افراد غير بومي با آموزه هاي دين اسلام در تضاد است، ايجاد آسيب و ناهنجاري در بوم و فرهنگ يك سرزمين به بهانه گردشگري، شايسته نيست.

مسائل فرهنگی با راهکار حل مسائل دو مقوله جدای از هم است مسائل فرهنگی استان مازندارن بعضا با برخی از استان ها مشترک است بی توجهی به حجاب، سگ گردانی، ضعف ایمان و معنویت، ضعف دغدغه های فرهنگی و ..از این دست است.

تظاهر به ظواهر منکراتی در مناطق گردشگری دریا و جنگل، کم کاری و سر دواندن مردم در ادارات و نهادها و گاها بداخلاقی و عدم توجه به کرامت مراجعه کننده و ارزش قائل نشدن برای وقت مردم و... از جمله ضعف های فرهنگی استان  مازندران است .
که متاسفانه نهاد های متولی مسائل فرهنگی خوب پای میدان عمل نمی آیند درصورتیکه همگان باید احساس وظیفه کنند و کار خود را درست انجام دهند.البته نباید توقع داشته باشیم فعالیت‌های فرهنگی به یک‌باره اثرگذار شود، معتقدیم کار فرهنگی یک اقدام تدریجی است و باید در همه مسائل زندگی فرهنگ اسلامی حاکم شود. قطعا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه تقویت فرهنگ ارزشی مسئولیت بیشتری دارد و می طلبد نهادهای فرهنگی برای احیا و حفظ حیات فرهنگی مازندران تلاش نمایند.

لطفا پیشنهادات خویش برای رفع چالش در حوزه فرهنگی مازندران را بفرمایید. 
- اختصاص اعتبار فرهنگی هنری درخور به استان های گردشگر پذیر بواسطه لزوم برنامه ریزی برای جمعیتی فراتر و گسترده تر از جمعیت ساکن ( 20 میلیون جمعیت شناور استان ) .
- ساماندهی ضابطه مند سواحل دریا و جنگل (بازسازی و بهسازی) و تبدیل آن به فرصتی جهت معرفی فرهنگ بومی، آموزش، ایجاد اشتغال و ... 

بهره مندی از دریا به صورت ضابطه مند تنظیم شود فضای ضابطه مندی را ترسیم نمی کنیم و مردم در 470 کیلومتر ساحل سرگردان  هستند. گروه های جهادی طلاب سال ها در سواحل فعالیت می کنند اما زیرساخت فعالیت فرهنگی در سواحل دیده نشده است.باید 100مجتمع فرهنگی تفریحی(طرح دریا) در سواحل استان ایجاد شود و هر طرح 500متر ساحل و 5هکتار زمین دارد هر مجتمع باید به نجات غریق، آمبولانس، سرویس بهداشتی، نمازخانه، رختکن، آلاچیق، پارکینگ، غرفه ، فروشگاه و... مجهز باشند باید بحث نگهداری و بهره برداری از این مجتمع ها  به افرادی که از گزینش استعلام شده اند واگذار شود و هر کدام از این مجتمع ها با حضور روحانی و اجرای برنامه های فرهنگی هنری زمینه استفاده مردم بومی و غیر بومی از دریا را فراهم کنند. همچنین این طرح علاوه بر اشتغال زایی به نظارت بر سواحل می انجامد.

سپاه کربلا تلاش دارد 16مجتمع ایجاد کند اما معتقدم 100مجتمع ایجاد شود این طرح درجنگل  هم باید ایجاد شود از پل سفید تا گلوگاه هیچ در و دروازه ای وجود ندارد نه نظارتی می شود بی حجابی، ولنگاری، سگ گردانی، آتش سوزی و ... مشاهده می شود نظافت جنگل باید مورد توجه باشد اسکان مسافران در جنگل مورد توجه باشد امنیت جنگل و مسافران بومی و غیر بومی باید حفظ شود.

- التفات ویژه به اشتغالزایی خصوصا با بهره گیری از ظرفیت گردشگرپذیر بودن استان 
- احداث شهرک های مسکونی گردشگری با دارابودن مراکز فرهنگی هنری و بازارچه خوداشتغالی ، صنایع دستی و ...
- التفات ویژه به حفظ و احیای فرهنگ، هنر بومی و علی الخصوص زبان های محلی.
- تدوین تقویم برنامه های فرهنگی،آیین ها و جشن های سنتی با اجرای سالانه آن به منظور ماندگاری این آئین در بین نسلهای آتی با هدف توسعه و ترویج تفریحات سالم همراه با نشاط در بین جوانان .
-  احداث و گسترش مراکز و مجتمع های فرهنگی، قرآنی، مذهبی، هنری، ورزشی و ... موزه، کتابخانه و ...
- بازسازی اماکن تاریخی و مذهبی استان به منظور معرفی پیشینه فرهنگی استان در کنار مراکز تفریحی.
- التفات به مساجد به منظور بهره برداری چند منظوره فرهنگی از آن و جلب جوانان .

در استان چه مواردی از لحاظ فرهنگی مهم بوده و چه بخش هایی به آن در دور اول دست یافتیم و چه بخش های در دور اول دست نیافتنی بوده که برای دور دوم سفرها باید مد نظر قرار گیرد و دلایل آن هم بفرمایید؟
-گذرگاهي و توريستي بودن استان و امكان توسعه ارتباطات فرهنگي بین استان ها.
- وجود انگيزه و اراده براي بهره‌مندي از آثار و يادمان‌هاي تاريخي و مذهبي و فرهنگي.
- وجود منابع انساني و ظرفيت‌هاي اجتماعي براي مسئوليت‌پذيري و مديريت در بخش فرهنگي استان.
- آمادگي مشاركت بخش خصوصي جهت انجام فعالیت های فرهنگی.
- وجود جمعيت جوان ومستعد در استان و امكان گسترش فعالیت های فرهنگي و هنري.
-بهسازی، نوسازی و تکمیل پروژه های فرهنگی هنری.
-ایجاد مجتمع های فرهنگی هنری.

پیشنهاد شما برای تقویت سفرهای دور دوم با توجه به تجربه دور اول سفرها، چیست؟

هر ساله در زمان هاي مختلف سال جاذبه هاي طبيعي استان مازندران، افراد زيادي را به اين سرزمين مي كشاند و اين گردشگري بسيار حائز اهميت اما اين امر نبايد زمينه آسيب زدن به فرهنگ بومي جامعه را فراهم نمايد.

در کشورهای گردشگرپذیر دنيا مرسوم است كه با برنامه‌ریزی‌های اصولی علاوه بر استفاده مادی از این مسافران و گردشگران، از آنان به عنوان سفیران فرهنگی جهت انتقال آداب و رسوم، فرهنگ، صنایع دستی و ... به ديگر شهرها و كشورها بهره گيرند كه اين مهم در شمال كشور ايران اسلامي استان هايي نظير مازندران و گيلان كمتر ديده مي شود.

هميشه در فيلم ها و سريال هاي تلويزيون و سينما از شمال كشور به عنوان مكاني براي تفريح و خوش گذراني ياد مي شود بدون اينكه به فرهنگ غني اين مرز و بوم و مردمان آن ديار توجه اي شود.

در برنامه ريزي ها و طرح ها براي ايام تعطيلات و حضور مسافران و گردشگران در شمال بحث ترافيك و كنترل راه ها بيش از محتواي فرهنگي اين سفرها، مطرح است تاجاييكه بی‌حجابی، مُدگرایی، اعتیاد، بیکاری، میزان بالای طلاق و بسیاری از موارد این‌چنینی حاصل همین عدم برنامه ريزي براي فرهنگ و دراقليت بودن مسائل فرهنگي است که افراد غير بومي با ورود خود به شمال كشور، گاهی دست به کارهایی می‌زنند که بعدها به فرهنگ مردم منطقه بدل می‌شود.

اقداماتي نظير برگزاری برنامه‌های پربار فرهنگی، ایجاد اماکن گردشگری متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی، معرفی امام‌زادگان، كانون هاي فرهنگي و هنري مساجد و ایجاد فضاهایی در کنار آنها برای اینکه تبدیل به مراکز گردشگری شوند و کارهایی از این دست می‌تواند كمك شاياني جهت رفع معضل بي حجابي و بدحجابي و ناهنجاري هايي كه در سواحل و جنگل ها پيش مي آيد، نمايد؛ طرح هاي دریا نبايد به چند چادر آبی و سفید رنگ، چند نجات غریق و سوت‌هایی به گردن آويخته ختم شود بلكه بايد فرهنگ و محتواي بومي آن و شيوه هاي ارائه آن به غير بومي ها، مورد توجه باشد.

متوليان امور فرهنگي استان باید تدابيري اتخاذ نمايند تا علاوه بر بهره مندي گردشگران از مواهب طبيعي اين استان، فرهنگ بومي منطقه نيز حفظ شود.

 همچنین تالار مرکزی ساری که در راستای مصوبه سفر ریاست جمهوری به مازندران افتتاح شده باید کاملا به مرحله بهره برداری برسد. پروژه کتابخانه مرکزی ساری نیز باید اتمام یابد.مرکز اسناد ملی در مازندران مکان ندارد باید تعیین تکلیف شود. انتظار می رود قبل از انجام دور دوم سفر دولت به استان مصوبات سفر اول به استان مازندران بررسی و محقق شود.