رشد زبان فارسی مرهون اهتمام ترجمه قرآن به زبان فارسی است

به  گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان،  همزمان با هفتة کتاب در روز کتاب و کتابخوانی و کتابدار آئین رونمایی از نسخة نفیس و خطّی قرآن کریم و تقدیر از فعالان حوزه کتاب و کتابخوانی پیش از ظهر امروز 24 آبان با حضور غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، علیرضا مختار پور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی و دکتر علی رواقی قران پژوه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و جمعی از مسئولان فرهنگی و  فعالان حوزه کتاب در مرکز همایش های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

 در این مراسم «غلامعلی حداد عادل»، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار  گفت: روز 24 آبان ماه که سالروز وفات مرحوم علامه طباطبایی مفسر بزرگ قرآن و فیلسوف معاصر است روز کتابخوانی نامگذاری شده است. من به روان پاک استاد درود می فرستم و این روز را به همه کتابداران و کتاب دوستان تبریک عرض می کنم، طبیعی است در چنین روزی کتابخانه ملی بعلمدار ترویج کتاب و کتابخوانی باشد از دوست عزیزم جناب مختار بود که این مجلس را برپا کردند و فرصت در اختیار بنده نهادند، سپاسگزارم. مجلس امروز ویژگی دارد و آن هم رونمایی از نسخه قدیمی 900 ساله قرآن کریم با ترجمه فارسی؛ بنده سعی می کنم عرایض خودم را با ایجاز و اختصار به این مطلب اختصاص ده.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود:  نسخه های خطی یک سند مسلم بر قدمت و اصالت و تمدن هر کشور هستند، میراث فرهنگی هر کشور مثل حافظه هر آدمی است، اگر حافظه از آدمیرا بگیرید از او چه می ماند؛ میراث فرهنگی ملت اگر شناخته نشود از فرهنگ آن ملت چیزی نمی ماند. میراث فرهنگی انواعی دارد ولی بهترین اش میراث فرهنگی مکتوب است، وقتی نسخه خطی 900 ساله پیدا می شود از جهات مختلف فوایدی دارد از حیث کالبدی دلالت بر پیشرفت فن کاغذسازی می کند، از حیث کتاب سازی حکایت از حد صنعت صحافی می کند، در جلد نسخه طرح روی جلد و نقاشی سطح هنری را بیان می کند، خط و خوشنویسی جهت دیگری دارد و خیلی رموز دیگری از ظاهر کتاب دیده می شود ولی از حیث محتوایی یک نسخه خطی یک سند علمی بر قدمت و اصالت یک ملت است؛ بنابراین هر نسخه خطی که یافت شود باید حفظ شود و به عنوان یک سند به آن استناد شود.

حداد عادل با اشاره به فراوانی نسخ قرآن کریم در ایران اظهار کرد: نسخه های خطی قرآن کریم از هر نسخه های خطی در ایران به دلیل اعتقادات مردم فراوان تر است؛ مردم به دلیل اعتقادات  دینی نه علمی این نسخه ها را تکثیر می کردند. بنده در این صحبت که می خواهم بکنم تکیه و تاکیدم بر روی ترجمه های قرآن به زبان فارسی است و خدمتی که از رهگذر ترجمه قرآن به فارسی شده به زبان فارسی می گویم. یکی از اسباب و علل رشد زبان فارسی اهتمام به ترجمه قرآن به زبان فارسی است.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی خاطر نشان کرد:  ترجمه و تفسیر قرآن طبری متعلق به حوالی 350 هجری قمری است، یعنی این ترجمه کامل قرآن قبل از شاهنامه و تاریخ طبری به زبان فارسی درآمد و این معنا دارد که دیگران از آن بهره بردند. این نشان می دهد که زبان فارسی در قرن چهارم به درجه ای از قوت رسیده بود که قرآن را فارسی زبانان ترجمه کردند، در میان اهل سنت زیاد بحث بوده که جواز ترجمه قران را  نمی دادند اگر فقها اجازه داده بودند هم زودتر از سال 350 قرآن را در اختیار می گرفتیم. مسلمانان غیر عرب می خواستند معنی قرآن را بفهمند و فقها فکر می کردند با برگرداندن به زبان دیگر قرآن مخدوش شود از زمان پیامبر این بحث بود ولی احتیاج بود و مجاز شد که قرآن تفسیر شود و این شد که ترجمه و تفسیر طبری از 1100 سال پیش به زبان فارسی انجام شد.

وی تصریح کرد: برای مترجمان و پژوهشگران فارسی خیلی مهم است که ترجمه قرآن به زبان فارسی  را از 1100 سال پیش داشته باشیم و این ترجمه پایه همه ترجمه های بعدی شده است و از خیلی جهات اهمیت دارد، اولا وقتی قرآن به فارسی ترجمه شده است که هر کس قرآن را حفظ می کرده است فارسی آن را حفظ می کرده است. یک فرهنگ لغت فارسی شده است 90 درصد کلمات عربی را ترجمه و تفسیر طبری به فارسی برگرداندند این خیلی سرمایه برای زبان فارسی است و میدان وسیعی برای انواع تحقیقات است.

وی افزود: استاد بهار برشی به تطور زبان فارسی زده است و دکتر رواقی برشی به حوزه های جغرافیایی زدند بهار اسم آن را سبک شناسی گذاشتند  و  دکتر رواقی گونه شناسی گذاشتند که در اصل با یکدیگر تفاوت چندانی ندارند.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین گفت: بسیاری از واژه ها از قرآن وارد زبان فارسی شده است، مترجم امروز سرمایه اش ترجمه قرآن 1100 ساله است، مترجمان اولیه یک وسواسی داشتند که جا داشت داشته باشند،آنها  ترجمه تحت الحفظی می کردند و خیلی احتیاط می کردند و ساخت عبارات کاملا تحت تاثیر نحو عربی است و از همین جهت این احتیاط نحوی آن مشکل شد. از لحاظ واژگانی بسیار مدد رساندند و ترکیباتی که ساختند. اهمیت حفظ یک نسخه قرآن وقتی مترجم باشد، روشن است.