اگر عقل از اسارت نفس درآمد، چشمه جوشان خواهد شد

به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، آیت الله جوادی آملی امشب در سخنرانی تصویری در بیست و سومین گردهمایی اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی و سیزدهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی گفت: علما و دانشمندان گاهی فقط از کتب و اساتید بهره می‌برند اما عده اندکی از علما نیز هستند که علاوه بر بهره گیری از کتب از یافته ها و سوالات درونی خود نیز استفاده می کنند.

وی با اشاره به جایگاه علامه طباطبایی در حوزه افزود: علامه طباطبایی وقتی مشاهده کردند که در حوزه به فقه و اصول به خوبی پرداخته می‌شود اما تفسیر و فلسفه مهجور مانده، ایشان لازم دیدند تا به تفسیر و فلسفه نیز به خوبی پرداخته شود و همت خود را بر آن گذاشتند. 

این مرجع تقلیدتاکید کرد: اگر یک نفر عاقل باشد برای جامعه برکت دارد، اما اگر قائم به عقل باشد، برکات آن خیلی بیشتر است. «و قوم یعقلون» که در قرآن آمده، ناظر به نژاد و قوم خاصی نیست، بلکه منظور قائم بالعقل است و اگر جامعه قائم بالعقل شد، جامعه عاقل نه بیراهه می رود و نه راه کسی راه می بندد. 

آیت الله جوادی آملی با اشاره به جایگاه عقل در قرآن خاطر نشان کردند: قرآن به عقل بهای زیادی داده و از مردم خواسته قائم به عقل و قوام بالعقل باشند.اگر خداوند انبیا را نمی فرستاد مردم در قیامت، با عقلشان علیه خدا احتجاج می‌کردند که چرا رهبران الهی را نفرستادی که به ما دین را یاد بدهند؟ تو که می دانستی بعد مرگ ما اینجا می آییم، چرا راهنما نفرستادی؟ نکته این مطلب این است که عقل حتی می‌تواند علیه خدا احتجاج کند، اما بعد از ارسال رسل دیگر بهانه‌ای باقی نمی ماند، و عقل باید پیروی کند.

مفسر برجسته قرآن کریم با بیان اینکه اگر عقل از اسارت نفس درآمد، چشمه جوشان خواهد شد، گفت: عقل پروری را خود قرآن کریم به عهده گرفته و لذا اول سخن از عقل است و سپس سخن از قوم یعقلون است و پس از آن به جایی می رسد که علیه خدا احتجاج می کند، و این بها دادن به عقل است که انسان می تواند با آن علی الله احتجاج کند.

وی ادامه داد: قرآن کریم عهده دار مطالبی است که هیچ علم و هیچ حکمتی عهده دار آن نیست. قرآن کریم شبهاتی را که در جوامع بشری مطرح است، یکی پس از دیگری ذکر می کند و سپس پاسخ می دهد.

آیت الله جوادی آملی اظهار داشت: مستحضرید شبهه اگر در برابر دبیر اندیشه باشد، این شبهه ها را  وهم و خیال دامن می زند اگر در برابر دبیر انگیزه باشد، این شبهه ها را شهوت و غضب دامن می زند؛ این دعاهای نورانی امام سجاد را که حتما با این کتاب آشنا باشید و روزی حتما دعاهای آن را بخوانید، چرا که این کتاب با کتابهای دیگر فرق می کند، ما را به علوم ربانی دعوت می کند و تحلیل می کند، شبهه کجاست و شهوت کجاست! اگر شبهه از عقل نظری گرفته شد و شهوت از عقل نظری گرفته شد، هم دبیر اندیشه آزاد می شود، هم مدیر انگیزه آزاد می شود، در این صورت  انسان می شود عاقل عامل!

وی افزود: بسیاری از آیات قرآن پاسخ به شبهاتی هستند که مادیون مطرح کردند و آن شبهات امروز نیز مطرح می‌شوند لذا ما باید به قرآن مسلط شویم تا بتوانیم آن شبهات را پاسخ دهیم.