«زعفران» طلای سرخ خراسان شمالی، گرفتار کم توجهی ها

خبرگزاری شبستان_ خراسان شمالی؛

کشاورزان خراسان شمالی در سال های اخیر به دلیل تغییر اقلیم، کاهش بارش برف و باران و در نهایت کاهش منابع آبی در سطح کشتزارهای این استان، زعفران کشت کردند که به نوعی موفق نیز بوده اند، تاجایی که اینک در سطح بیش از چهار هزار هکتار که بیشتر آن نیز در شهرستان فاروج است، به کشت زعفران اختصاص پیدا کرده و از این سطح، ۲۲ تُن نگین برداشت می شود که از نظر اقتصادی حدود یک هزار میلیارد تومان پیش بینی شده، اما اینک این محصول به دلیل مشکلاتی از جمله نبود صنایع فراوری، بیشتر به صورت خام صادر می شود که ارزش افزوده عاید سایر کشورها خواهد شد.

زحمات به بار نشستن این محصول که در دنیا شهره شده، از دست کشاورز به بار نشسته اما این قشر زحمت کش که اینک فصل برداشت است، حتی از بارش باران که نعمت الهی است، نگرانی دارند چرا که باعث کاهش کیفیت محصول خواهد شد و در برخی از سال ها موجب ضرر و زیان به این قشر تولید کننده نیز شده است.

کشاورزان به ویژه زعفران کاران کمتر از منافع اقتصادی این محصول بهره می برند چرا که به دست واسطه ها و در نهایت تجار این محصول صادر خواهد شد که البته در سال های اخیر نیز حتی صادرات آن نیز با مشکلاتی رو به رو بوده است.

در نهایت سود اصلی این محصول نصیب دیگر کشورها می شود چرا که آنان فراوری خواهند کرد و همچنین با بسته بندی و برندسازی به فروش خواهند رساند که این مهم سود آور است.  در حالی که کارشناسان تاکید دارند با توسعه صادرات زعفران، امکان شکل گیری اقتصاد بر پایه تولیدات غیرنفتی وجود دارد.

از این رو کارشناسان تاکید دارند، امروز که ایران بر بام نخست کشت زعفران ایستاده است، کشاورزانمان نباید از وجود دلالان و سودجویان، نبود ثبات قیمت، نبود دسترسی آسان به پیاز مرغوب و نبود مدیریت بازار زعفران رنج ببرند.

چندین سال است که طلای سرخ این چشمه زر افشان در خطه خراسان شمالی کشت و کار می شود اما گرفتار کم توجهی هاست و اگر امروز چاره ای نیاندیشیم فردا دیر خواهد بود.

مردمان خطه خراسان شمالی با زعفران این گیاه لطیف و ظریف و معطر که طلای سرخش می نامند، خو گرفته اند و این گیاه، جزیی از زندگی آنان شده ضمن آنکه بخش قابل توجهی از آنان معیشتشان بدان گره خورده است.

این محصول برای تعداد زیادی از اهالی روستا و حتی شهروندان، اشتغالزایی ایجاد کرده چرا که در زمان برداشت این طلای سرخ، تعداد زیادی مشغول گُل پاکنی می شوند.

جالب اینجاست که این مشکلات سال هاست که گریبان این محصول و فعالان این عرصه را از تولید تا صادرات گرفته و همگان بر آن اذعان دارند اما هیچ اقدامی عملی طی این سالها انجام نشده است.

 

عملکرد بالای زعفران خراسان شمالی در کشور 

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: تولید زعفران از سطح کشتزارهای این استان با ۵.۵ کیلوگرم در هر هکتار بیش از میانگین کشور است.

محمد محمد زاده خاطرنشان کرد: خراسان شمالی با چهارهزار و ۶۳ هکتار سطح زیر کشت زعفران بعد از استان های خراسان رضوی و جنوبی مقام سوم در کشور را دارد.

وی بیان کرد: استان خراسان شمالی با ۴۰۶۳.۱ هکتار سطح بعد از خراسان رضوی و جنوبی مقام سوم سطح را در کشور دارا می باشد که از این میان ۶۱.۲ هکتار غیر بارور و ۴۰۰۱.۹ هکتار نیز بارور می باشد.

محمد زاده گفت: متوسط عملکرد زعفران در استان ۵.۵ کیلوگرم در هکتار می باشد که بیشترین عملکرد در کشور است و میزان پیش بینی تولید سال جاری ۲۲ تُن است.
 

وی اضافه کرد: بیشترین میزان زعفران در شهرستان فاروج با سطح زیرکشت ۳۰۱۷.۶ هکتار می باشد که بعد از آن شهرستان های شیروان و اسفراین در مقام دوم و سوم قرار دارند.

وی گفت: شهرستان فاروج به لحاظ شرایط آب و هوایی دارای پتانسیل خاصی به جهت گسترش سطح این محصول است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی تصریح کرد: استان دارای ۱۲ واحد صنایع تبدیلی و تکمیلی با ظرفیت ۹.۲ تُن سالیانه است که ۷ واحد به صورت تخصصی بر روی زعفران فعال می باشد و  بیش از ۱۰ تُن زعفران تولیدی به استان های هم جوار صادر شده و ارزش افزوده آن نصیب استان نمی شود.

وی چالش‌های این حوزه را مشکلات برداشت محصول با توجه به بازه زمانی کوتاه برداشت، مشکلات کارگری و چالش برداشت مکانیزه، کمبود صنایع تبدیلی تکمیلی در سطح استان با توجه به توان تولید بالای این محصول، نبود صندوق تخصصی زعفران در استان، مشکل برند سازی محصول زعفران استان و عدم هم افزایی اتاق اصناف بابت صادرات محصول زعفران و فراورده های آن دانست.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در راستای حمایت از این قشر و اقدامات انجام شده گفت: هماهنگی جهت ورود شرکت‌های دانش بنیان در زمینه برداشت مکانیزه، خشک کن، بسته بندی و صادرات محصول زعفران، همکاری اداره کل آموزش و پرورش در خصوص برداشت و مشارکت در افزایش درآمد خانوار با تغییر ساعت تحصیلی دانش آموزان در بازه برداشت زعفران، پیگیری تشکیل صندوق ملی تخصصی زعفران در استان و نشت مشترک و تشکیل میز زعفران در خصوص صادرات محصول تولیدی انجام شده است.

وی نقاط قوت کشت زعفران در استان را شامل اقلیم مناسب جهت تولید، کیفیت بالای محصول تولیدی در استان و خرید حمایتی سالانه محصول عنوان کرد.

محمد زاده گفت: زعفران از گیاهان بومی فلات ایران است و کشت این گیاه از گذشته بسیار دور در بسیاری از مناطق مرزی ایران متداول بوده است.

وی خاطرنشان کرد: بیشترین سطح زیرکشت زعفران در کشور در حال حاضر مربوط به استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، اصفهان، فارس، کرمان و یزد است.

وی گفت: زعفران به دلیل داشتن اسانس و رنگدانه، دارای رنگی زیبا و عطری سحرانگیز است که از این دو خاصیت زعفران در غذاهای ایرانی به عنوان چاشنی مخصوص و تزئین پلوهای ایرانی استفاده می شود.

وی تأکید کرد: در رنگ‌سازی نیز برای تهیه رنگ ثابت از زعفران استفاده می شود و همچنین در طب سنتی دم کرده زعفران مقوی معده، مسکن سرفه و درمان سنگ مثانه، تقویت بینایی و ... است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: زعفران در مناطقی که آب و هوای معتدل و تابستان های خشک و زمستان ملایم داشته باشد، رشد مطلوبی دارد.

محمدزاده تصریح کرد: دوره رویش زعفران بسته به نواحی رویش از مهرماه با شروع گلدهی آغاز می شود و مدت گلدهی معمولا دو تا سه هفته طول می کشد، زعفران هر چند در تمامی خاک ها اعم از سبک و شنی و یا رُسی و سنگین قابل کشت می باشد ولی بهترین رشد و عملکرد را در خاک های هوموس دار با بافت متوسط لومی دارد. شوری خاک باعث کوچک شدن و کمی محصول زعفران می شود و خاک هایی که دارای ph بین ۸-۷ می باشند مناسب زراعت زعفران هستند.

این مقام مسئول افزود: دفعات آبیاری زعفران بستگی به بارش باران دارد در هر صورت معمولاٌ تا ۵ بار آبیاری می شود که آب اول در مهر ماه بعد از اضافه کردن کود دامی به زمین می باشد، آب دوم بعد از جمع آوری گلهاست و آبیاری های دیگر با فاصله ۲۰ روز تا یک ماه بعد از آب دوم انجام می گیرد.

وی تصریح کرد: برداشت زعفران برای بیش از ۲۶ هزار نفر از روستاییان این خطه به مدت ۴۵ روز شغل ایجاد کرده است.