خبرگزاری شبستان_ گروه سیاسی _ فرزانه تهجا: در 16 آبان سال 32 دولت کودتا به رغم آگاهی از حاکم‌بودن احساسات ضد انگلیسی بر افکار عمومی، برای تجدید روابط ایران و انگلستان که در جریان ملی سازی نفت قطع شده بود، مخفیانه شروع به مذاکرات کرد و در 14 آذر 32 تصمیم دو دولت را مبنی بر «مبادله بدون تأخیر سفیر» اعلام داشت. از همان روز اعلام رسمی تجدید روابط ایران و انگلیس که با وعده ورود قریب الوقوع «دنیس رایت» به عنوان کاردار سفارت انگلیس در تهران همراه بود؛ ناآرامی ها و تظاهرات پراکنده ای در چند نقطه پایتخت از جمله بازار تهران و دانشگاه تهران به وقوع پیوست و در پس آن عده ای از معترضین در دانشگاه و بازار دستیگر شدند. همزمان با بروز این ناآرامی ها، روز 17 آذر برای ورود نیکسون معاون رییس جمهور امریکا به تهران تعیین و اعلام شد.
نیکسون در واقع به ایران می آمد تا نتیجه سرمایه گذاری بیست و یک میلیون دلاری را که سازمان جاسوسی آمریکا، سیا، در راه کودتا و سرنگونی دولت مردمی مصدق هزینه کرده بود، را از نزدیک مشاهده کرده و نتایج تحولات اخیر را که به تعبیر آیزنهاور «پیروزی سیاسی امیدبخشی را در ایران نصیب قوای طرفدار تثبیت اوضاع و قوای آزادی نموده است» ببیند از این رو دانشجویان مبارز دانشگاه نیز تصمیم گرفتند که هنگام ورود نیکسون، نفرت و انزجار خود را به دستگاه کودتا و استکبار جهانی نشان دهند.
رژیم شاه برای مسلط شدن بر اوضاع و حفظ سلامت سفر نیکسون نیروهای نظامی خود را در دانشگاه مستقر کرد؛ روز 15 آذر یکی از دربانان دانشگاه شنیده بود که تلفنی به یکی از افسران گارد دانشگاه دستور می رسد که «باید دانشجویی را شقه کرد و جلوی در بزرگ دانشگاه آویخت که عبرت همه شود و هنگام ورود نیسکون صداها خفه گردد و جنبنده ای نجنبد.» رژیم در اقدامی کم سابقه، نیروهای لشکر دو زرهی را به دانشگاه اعزام کرد. صبح شانزده آذر، دانشجویان هنگام ورود به دانشگاه با درک و شم سیاسی خود هوشیارانه سعی داشتند کمترین بهانه ای به دست بهانه جویان ندهند اما جو کاملاً ملتهب بود. ساعت اول بدون حادثه مهمی گذشت و چون بهانه ای به دست جلادان نیامد به داخل دانشکده ها هجوم می آورند؛ از پزشکی، داروسازی، حقوق و علوم سیاسی عده زیادی و حتی استادان را دستگیر کردند و مورد ضرب و شتم و فحش و ناسزا قرار دادند.
رئیس وقت دانشگاه تهران برای اینکه جلوی ناآرامی ها را بگیرد، کل دانشگاه تهران را تعطیل کرد. حضور نظامیان در صحن دانشکده فنی باعث شد که بین نظامیان و دانشجویان، زد و خورد شود. عده ای از سربازان، دانشکده فنی را به صورت کامل محاصره کرده بودند تا کسی از میدان نگریزد. هنگامی که دانشجویان در حال خروج از دانشکده بودند به یکباره با یورش سربازان مسلح و حمله آنان با سرنیزه مواجه شدند که بر اثر آن عده ای از دانشجویان مجروح گردیدند. برخی دانشجویان در واکنش به این اقدام سبعانه نیروی نظامی، به شعار دادن روی آوردند. رگبار گلوله باریدن گرفت و چون دانشجویان فرصت فرار نداشتند به کلی غافل گیر شدند و در همان لحظه اول عده زیادی هدف گلوله قرار گرفتند. مصطفی بزرگ نیا به ضرب سه گلوله از پا درآمد. مهندس مهدی شریعت رضوی که ابتدا هدف قرار گرفته به سختی مجروح شده بود بر زمین می خزید و ناله می کرد، و دوباره هدف گلوله قرار گرفت. احمد قندچی حتی یک قدم هم به عقب برنداشته و در جای اولیه خود ایستاده بود و از گلوله باران اول مصون مانده یکی از جانیان گارد شاهنشاهی با رگبار مسلسل سینه او را شکافت. پس از آن بود که ۱۶ آذر به یادگار از رشادت های دانشجویان در تاریخ ثبت شد. در همین رابطه گفتگویی با علیرضا کیخاه جانشین رییس سازمان بسیج دانشجویی به شرح زیر ارایه می شود.
هویت جنبش دانشجویی تا چه اندازه ماندگار بوده است؟
معتقدم تا به امروز هویت اصلی جنبش دانشجویی ماندگار بوده است و در آینده نیز باقی می ماند. جنبش دانشجویی امروز با دانشجوی قبل از انقلاب تفاوت عمده دارد و تفاوت آن این است که در محیط انقلاب اسلامی زیست کرده و تربیت یافته نظام اسلامی است و بالغ تر از گذشته عمل می کند. آن اتفاقاتی که امروز در برخی از دانشگاه ها رخ می دهد نسبتی با جنبش دانشجویی اصیل انقلاب ندارد و در همه جوامع از این جنس افراد وجود دارد که تلاش می کند کاریکاتوری از حرکت اصیل را به نمایش بگذارد. اگر بخواهیم 16 آذر را پاس بداریم و نسبت به آن اهتمام داشته باشیم باید اصل و ریشه این حرکت که استقلال خواهی و استبدادستیزی است را رها نکنیم و اگر از آن غافل شویم، این درخت خشک می شود و چیزی از آن باقی نمی ماند و جنبش دانشجویی بدون ریشه چگونه شناخته شود.
جنبش دانشجویی امروز را چگونه ارزیابی می کنید؟
معتقدم امروز جنبش دانشجویی بالغ تر است و نکاتی را که رهبر انقلاب می فرمایند، رعایت می کند و در مسیر نظام اسلامی قرار دارد. معتقدم جریان پیشرفت و اتفاقات امروز کشور توسط همین جنبش دانشجویی رقم می خورد که از جنس انرژی هسته ای و فناوری است که در فضای استقلال طلبی و رشد و بلوغ جنبش دانشجویی شکل می گیرد.
مطالبات رهبری تا چه اندازه در حوزه دانشجویی محقق شده است؟
ما در این حوزه وضعیت نه خیلی خوب و نه خیلی بد داریم. در جنبش نرم افزاری اتفاقات خوبی در بدنه نخبگی و رشد علمی کشور رخ داده است و نمره قابل قبولی می توان در نظر گرفت و این حرکت رو به جلو است اما در حوزه هایی از جنس مطالبه گری و عدالت خواهی نمره متوسط می گیریم زیرا گاهی جریان دانشجویی درک درستی از عدالت خواهی و مطالبه گری ندارد. هر آنچه به استقلال طلبی و پیشرفت کشور مربوط باشد و آن را در فضای دانشگاه بسنجیم، به نظر می رسد در مسیر درستی قرار دارد اما شاید سرعت آن مبتنی بر نگاه رهبر معظم انقلاب نباشد.
در مورد اختلافات و ریزش های دانشجویی توضیح بفرمایید؟
بخشی از این ریزش ها برای کشوری که ادعای استقلال کرده و جنگ رسانه ای و تحمیلی سنگینی را تجربه کرده، طبیعی است. این جنگ تلفاتی را در پی دارد که کاملا طبیعی است و کسی که در این جنگ غفلت کند و گرفتار آن شود، به لحاظ ذهنی و فکری آسیب می بیند از این رو بخشی از ریزش ها طبیعی است؛ هرچند که ما باید تلاش کنیم که با روایت دقیق و درست جلوی ریزش ها را بگیریم. اگر بپرسید که چه باید در این موقعیت انجام بدهیم، معتقدم که نقطه مقابل این اتفاق شکل دهی یک جبهه رسانه ای است که بتواند انقلاب اسلامی را به درستی روایت کند، اینکه چه بودیم، چه شدیم و چه باید بشویم. معتقدم گاهی اوقات خطاها و رفتارهایی از جنس "عدم پاسخگویی" وجود دارد؛ نکته ای که رهبر انقلاب بر آن تاکید کردند که "مسئولان در میان دانشجویان بروند و با آنها گفت و گو کرده و پاسخ دهند" به طور کامل و صحیح صورت نگرفته است و بخشی از این ریزش ها به همین دلیل است.
این ریزش ها زمانی اتفاق می افتد که دانشجو احساس می کند نسبتی با تحولات کشور و حرکت انقلاب اسلامی ندارد. دشمن از سبک زندگی برخی مسئولان سوء استفاده می کند و از رفتارهای آقازادگی برخی آقازاده های کشور بهره می گیرد و موجب دلسردی در میان جوانان و ایجاد فاصله آنها با مسئولان می شود.
جایگاه جنبش داشجویی در اغتشاشات اخیر را چگونه ارزیابی می کنید؟
در اغتشاشات اخیر جنگ رسانه ای سنگین به راه افتاد و درخواست اعتصاب و تجمع شکل گرفت اما چقدر از این امر استقبال شد؟ پاسخ این است که عدد قابل ملاحظه نیست و آمار کشور نشان می دهد که سه میلیون و 200 هزار دانشجو وجود دارد که در شلوغ ترین روزها در تجمعات 17 یا 18 هزار نفر حضور داشتند و این امر نشان می دهد که جریان دانشجویی متوجه فضای کشور است و صحنه را به خوبی تشخیص می دهد و تفکیک میان حرف حق و فحاشی قایل است و همچنین جنبش دانشجویی میان مطالبه حق تا گستاخی و جسارت و وحشی گری تفکیک قائل است و با آنها همراهی نمی کند.
بخش اول گفتگوی شبستان با علیرضا کیخاه جانشین رییس سازمان بسیج دانشجویی را اینجا بخوانید.
نظر شما