روحانی موفقی که با بازی‌های جذاب کودکانه مروج مفاهیم دینی در بین کودکان است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از زنجان، نرگس سعادتی:

حجت‌الاسلام محمدعلی شهبازی از سال 68 فعالیت خود در عرصه تربیت دینی کودکان را آغاز کرده است و توانسته با برگزاری بازی های متنوع و سرگرم کننده مفاهیم دینی را به کودکان آموزش دهد. وی که یکی از روحانیون موفق زنجان در عرصه تربیت دینی کودکان و نوجوانان است، به عنوان مدرس حوزه و دانشگاه نیز فعالیت می کند و دوره های آموزشی متعددی را برای دیگر روحانیون به منظور آموزش مهارت برقراری ارتباط با کودکان و آموزش مفاهیم دینی برگزار کرده است.

خبرگزاری شبستان به منظور معرفی نحوه عملکرد این روحانی، گفتگویی را با ایشان تهیه کرده که مشروح آن را در ذیل می خوانید.

فعالیت خود در عرصه تربیت دینی کودکان از چه سالی و به چه منظوری آغاز کردید؟

بنده از سال 68 و به مدت 25 سال فعالیت در عرصه تربیت دینی کودکان و نوجوانان را آغاز کردم و به دلیل اینکه مخاطبین من در سنین پایین قرار دارند به حساسیت کار واقف هستم از اینرو تلاش می کنم تا با مراجعه به مهدهای کودک و ارتباط گیری با کودکان از زبان بازی وارد شوم.

آموزش مفاهیم دینی به کودکان اگر با زبان بازی باشد اثرگذاری بیشتری دارد. کودکان روح لطیفی دارند و اگر بتوانیم از همین دوران مفاهیم دینی را با زبان کودکانه به آنان آموزش دهیم قطعا موثرتر خواهد بود.

کودک به دلیل نزدیک بودن به مبدأ فطرت و داشتن ذهن و دلی پاک و بی آلایش، زمینه بسیار مناسبی را برای تربیت پذیری دارد. او هدیه ای است الهی که با سرشت ساده و زلال خویش پا به جهان هستی گذاشته و از هر گونه زشتی و ناپاکی به دور است و این، والدین و مربیان کودک هستند که با تربیت نادرست خویش، مسیر فطرت پاک و الهی او را منحرف می سازند.

بنابراین، در برخورد باکودک باید ویژگی های ذاتی او را در نظر گرفت. مهربانی، نوازش و انس با کودک، نقش مهمی در تربیت و شکوفایی استعدادهای نهفته او دارند.

رسول خدا (ص) همواره از روی محبت و تواضع، با بچه ها رفتار می کرد. ایشان به استعدادهای فطری آنها توجه داشت و از رنجش و ناراحتی شان سخت آرزده خاطر می شد. در هم نشینی با کودکان، خود را همسان آنان می پنداشت و با آنها سرگرم بازی می شد و به دیگران نیز سفارش می کرد: «مَن کانَ عِنْدَهُ صَبِیٌّ فَلْیَتَصابَّ لَهُ؛ کسی که نزد او کودکی است، باید کودکانه رفتار کند».

با توجه به سرمایه گذاری کلان دشمن در عرصه به انحراف کشیدن نسل امروز ایران به ویژه در سنین پایین چه توصیه ای دارید؟

همانطور که اشاره کردم اثرگذاری روی کودکان بیشتر است یعنی هرگونه که با افراد در سنین کودکی رفتار کنی در بزرگسالی همان نتیجه را خواهی دید. دشمن به خوبی می داند روی چه نسلی از کشور ما سرمایه گذاری کند از اینرو لازم است فعالان فرهنگی ما آگاه باشند چرا که هر گونه غفلت می تواند نتیجه ناگواری را به همراه داشته باشد.

بنده تلاش می کنم تا با حضور در مهدهای کودک با بچه ها ارتباط برقرار کنم حتی در جشن تکلیف دختران و پسران حاضر می شوم و سعی می کنم احکام نماز را با زبان خودشان آموزش دهم به گونه ای که همواره در حین اجرای برنامه، لبخند بر لبان کودکان نقش می بندد.

اثرگذاری ما بر روی بچه ها به مهارت ما برمی گردد، هر اندازه نیازهای این نسل را بشناسیم بهتر می توانیم با آنان ارتباط برقرار کنیم و این ارتباط گیری می تواند زمینه اثرگذاری باشد. وقتی خودمان را در عالم کودکی قرار دهیم انس و الفت با مخاطب برقرار می شود و در این صورت می توان مفاهیم دینی را به کودک آموزش داد.

در بسیاری از موارد وقتی برای اجرای برنامه به مهدهای کودک مراجعه می کنم مربیان از نحوه اجرای برنامه و علاقه کودکان در پاسخگویی به آنچه یاد گرفته اند تعجب می کنند. نباید با سخنرانی های خسته کننده و بیان مطالبی که فکر می کنید بچه ها از شنیدن آن بی حوصله می شوند با بچه ها ارتباط برقرار کرد.

از چه بازی هایی می توان برای آموزش معارف دینی به کودکان استفاده کرد؟

آگاهی های دینی اگر درست و متناسب با نیازها و شرایط روحی کودک در اختیارش قرار بگیرد، نقش مهمی در سرنوشت او خواهد داشت؛ زیرا اساس زندگی آدمی را بینش و اعتقادات او تشکیل می دهد و اگر مبتنی بر آموزه های محکم دینی باشد، زندگی او رنگ و بوی الهی می یابد. پیامبر گرامی اسلام می فرماید: «محفوظات طفل نورس همچون نقشی است که روی سنگ حک شده باشد، ولی محفوظات مرد بزرگ سال مانند نوشتن بر روی آب است.»

کودک، بسیاری از اصول ارزشمند اخلاقی و اجتماعی مثل کمک به دیگران، مشارکت، همدلی، بخشش، احترام گذاشتن، قناعت و. . را هنگام بازی می آموزد. لذا این گونه موارد و مفاهیم انتزاعی مثل «خدا»، «مرگ»، «قیامت» و «کیفر و پاداش اعمال» را می توان در قالب بازی های نمایشی و داستان های کودکانه آموزش داد.

مفاهیم دینی را می توان از طریق نقاشی، موسیقی، سرود و بازی های نمایشی به کودک آموخت؛ مثلاً وقتی به تقلید از پدر و مادر، نماز می خواند این عمل در نظرش یک بازی است. اگر والدین بعد از نماز با بوسیدن و در آغوش گرفتنش، این عمل را تقویت کنند، موجب می شود در آیندۀ نزدیک، به آسانی از نماز خواندن استقبال کند.

معارف دینی هر اندازه با بازی به کودک آموزش داده شود اثرگذاری بیشتری دارد آموزش غیرمستقیم و همراه با بازی نتیجه بخش تر است به طور مثال با یک بادکنک که هزینه ای هم ندارد می توان 50 نوع بازی انجام داد.

مراحل ده گانه چگونه بگویم، چه بگویم، با چه ابزاری بگویم و .... در یک بازی باید مورد توجه قرار گیرد حتی مربیان و معلمان ما نیز در حین تدریس به این نکات توجه کنند.

مربیان و معلمان در مدارس تا چه اندازه می توانند در تربیت دینی کودکان موثر باشند؟

مدارس نیز محل مناسبی برای تربیت دینی کودکان است به شرطی که مربیان و معلمان ما تخصص لازم را داشته باشند و بتوانند با نحوه ارتباط گیری این نسل آشنا شوند.

از آن‌جایی‌که کودکان و خردسالان، آموزش‌ها و اطلاعات را به شکل غیرمستقیم و از طریق حواس دریافت می‌کنند، حرکات مربی و معلمان قرآنی نیز آن‎ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد، از این روز زمینه تربیت دینی در کودکان و خردسالان از طریق رفتار و اخلاق اسلامی مربیان مهیا خواهد شد.

ارائه مطالب دینی با روش خاصی که جذابیت ویژه‎ای برای کودکان داشته باشد بستر را برای مراحل بعدی که در مسجد، مدرسه و یا دانشگاه انجام می‌شود فراهم می‌کند و این پی‌ریزی‎ها باید همراه با حلاوت و جذابیت دوران کودکی باشد.

آموزش‎های مسجد و مدرسه باید در طول یکدیگر قرار گیرند تا باعث نقض دیگری نشوند و همین امر سبب می‌شود که نوجوان با تکمیل اطلاعات دریافتی در مدرسه توسط امام جماعت در مساجد، آموزش‎‌های مدرسه خود را بزرگ‎تر کرده و حس غربت نسبت به حضور در مساجد را کنار بگذارد.

مربی و مبلغ، مسئولیت آموزش و پرورش کودکان را داشته و باید مطالبی را به کودکان ارائه دهند که هم از نظر عملی و هم از نظر فکری برای آن‌ها مفید باشد.

دشمن در تلاش است تا بین جوانان و روحانیت شکاف ایجاد کند چه راهکاری را پیشنهاد می دهید؟

ایجاد فاصله بین روحانیت و نسل جوان به ارتباط باز می گردد. اگر ما بتوانیم با نسل جوان در دانشگاه ها و مدارس ارتباط برقرار کنیم فاصله ایجاد نخواهد شد. باید با زبان جوانان با خودشان سخن گفت و اجازه داد تا آنان نیز دغدغه های خود را بازگو کنند.

نداشتن مهارت در برقراری ارتباط موجب شده در حال حاضر با چنین مشکلاتی مواجه شویم و به عنوان راهکار این مشکل، برقرار ارتباط با صداقت را با نسل جوان پیشنهاد می دهم. بایستی قبل از هر ارتباطی، مخاطب را بشناسیم و خود را جای او قرار دهیم. هر نسلی دغدغه و خواسته هایی دارد باید یک فضای صمیمی را ایجاد کرد و پای سخنان مخاطب خود نشست. نوع نگاه کردن به مخاطب و استفاده از واژه ها نیز می تواند این ارتباط را صمیمی تر کرد.