به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، «محمدعلی موظف رستمی»، محقق و پژوهشگر مسجدی به مناسبت فرا رسیدن ۲۵ آذرماه، روز پژوهش یادداشتی اختصاصی با موضوع لزوم مطالعات پژوهشی در حوزه مسجد و صاحب آثاری همچون «مکنت‌یافتگان» و «روش های جذب نوجوانان و جوانان به مساجد و نماز جماعت» را در اختیار شبستان قرار داده است که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:
«امر پژوهش در حیات توسعه‌محور انسان امروزی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. هر چند اهمیت آن تنها مربوط به دوران معاصر نبوده بلکه این مهم از سابقه ای بسیار دیرینه نیز در تاریخ بشری برخوردار می باشد. از مهمترین اهداف پژوهشی می توان به اهتمام و تلاش و کنکاش ویژه در یافتن آسانترین و بهترین راه حل برای رفع مشکل یا حل مسئله با هدف بهبود وضعیت موجود اشاره کرد.
در سایه پژوهش و نتایج و خروجی حاصل از پژوهش همواره شاهد گشودن راه های نو و نیز باز شدن افق های جدید از رشد، توسعه و گسترش علوم و دانش بشری نه تنها برای نسل امروزی بلکه برای آیندگان نیز خواهیم بود. همچنان‌که جایگاه پژوهش در اسلام بیشتر از سایر ادیان در میان مسلمانان از اهمیت ویژه داشته و از زمان پیامبر گرامی اسلام (ص) و همزمان با نزول قرآن رشد یافته و در ادامه توسط ائمه معصومین(ع) گسترش یافته است.
با این دیدگاه مسجد که بستر نهادینه سازی و رشد و فراگیری همه جانبه آموزه های دینی محسوب می گردد، نقش بی بدیل و رسالت مهمی را در ترویج و بسط امور پژوهشی به عهده داشته است. در این راستا و با توجه به کارکرد پژوهشی مسجد لازم است با هدف بهره مندی بهینه و کاربردی از این فضای معنوی موارد در ارتباط با موضوع پژوهش و استفاده حداکثری از این ظرفیت مورد اهتمام و عنایت جدی قرار گیرد:
ایجاد یک مرکز قوی، غنی پژوهشی، مختص مسجد
بزرگترین و گسترده ترین پایگاه فرهنگی و دینی در گستره کشور اسلامی ما، مساجد هستند و هر روزه شاهد برگزاری هزاران همایش معنوی و روحانی با حضور نمازگزاران در این اماکن مقدس می باشیم. از طرف دیگر بستر و زیربنای انجام بسیاری از فعالیت های دینی و تبلیغی نیز در مساجد ممکن می شود. حضور میلیون ها نفر از اقشار جامعه جهت اعمال عبادی، سیاسی و ... که دارای آراء و افکار و اندیشه های متفاوت و متنوع هستند (ولی در کلمه توحید و یگانگی اشتراک نظر دارند)، چنین اقتضا می کند که یک مرکز غنی و قوی از اندیشمندان و فرهیختگان و پژوهشگران گرد هم آیند تا ضمن ملحوظ داشتن آراء و افکار مختلف و توجه به اقشار مختلف صنفی و شغلی و نیز در نظر گرفتن تحصیلات و ... برنامه های هدفمند و فراگیر و جامع الاطراف برای مساجد طراحی و برنامه ریزی کنند.
طراحی و اجرای بانک جامع اطلاعات پژوهشی و تحقیقاتی مسجد
یکی از لوازم ضروری در برنامه ریزی زیربنایی و اصولی فعالیت های متنوع و متکثر مسجد، داشتن شناخت دقیق وضعیت مطالعات و پژوهش های انجام شده در طی ادوار گذشته است. داشتن این اطلاعات پژوهشی جامع الاطرف موجب خواهد شد تا درک درست و شناخت عمیقی از وضعیت حال و گذشته مساجد داشته باشیم تا بر اساس داده ها و اطلاعات موجود به بهترین نحو برای آینده مسجد با هدف کسب موفقیت بیشتر و افزایش ضریب کارایی فعالیت های آن برنامه ای مدون و کارشناسی شده ارایه نماییم.
اتخاذ سازو کار مناسب پژوهشی
یکی از مهمترین زمینه ها برای رسیدن به این هدف، غنی سازی تغذیه فکری و منابع و محتوای آموزه های دینی است که توسط مبلغان دینی، روحانیون، مدیران و متولیان و ... در سطح مساجد ارائه می شود. بنابراین قطعا و یقینا هر منبع و محتوایی که آمیخته به کار پژوهشی هدفمند صورت گیرد از غنای بالای علمی و معرفتی برخوردار خواهد بود. یکی از چالش های جدی که در حال حاضر مساجد با آن مواجه‌اند، عدم توجه جدی و نپرداختن به مقوله تغذیه و تقویت فکری نیروهای انسانی مساجد است. این کم توجهی موجب شده است تا بسیاری از ائمه جماعات مساجد که در درجه اول منابع نیروی انسانی مساجد محسوب می شوند، کمتر در جریان کامل مسائل روز جامعه باشند و اطلاعات، اخبار و دانش ایشان به‌روز نباشد. همین مشکل درخصوص دیگر نیروهای انسانی مساجد نیز کاملاً مشهود است. به هر میزان ارتقاء سطح آگاهی های منابع انسانی مساجد را فراهم کنیم، مساجد از توان پاسخگویی بالاتری نسبت به سئوالات مطروحه اقشار مختلف جامعه، به خصوص نسل جوان برخوردار خواهند بود. این امر زمینه ساز استقبال بیشتر جامعه به سمت مساجد خواهد شد.
تشکیل گروه کارشناسی قوی و کاردان پژوهشی جهت بازآفرینی نقش ها و کارکردهای مساجد و به روز کردن آن
با یک کار پژوهشی ساده در سیر نقش آفرینی مسجد در گذشته روشن می شود در هر دوره ای که به مساجد توجه و عنایت ویژه ای شده، نقش ها و کارکردهای آن ضمن به روز شدن، ارتقاء یافته و هر دوره ای که توجه کمتری به آن صورت گرفته است، شاهد کاهش نقش ها بوده ایم. در حال حاضر با وجود همسویی اعتقادات دینی عامه مردم با نظام و نیز گستردگی و پیشرفت روزافزون در تمام زمینه های حیات بشری، در بسیاری از این کارکردها از ظرفیت و توان مساجد استفاده نمی شود. بنا به این دلایل مطروحه، بسیار ضروری است که گروهی از کارشناسان قوی و مجرب پژوهشی جهت بازشناسی و بازآفرینی کارکردها و به‌روز کردن آنها اقدام کنند. اگر ما بتوانیم دوباره بسیاری از این کارکردها را در مساجد احیاء کنیم، می توانیم شاهد افزایش روزافزون توجه اقشار جامعه به مساجد و فراگیری برنامه های مساجد در کشور خود باشیم.
پرهیز از انجام پژوهش های مسجدی غیر کاربردی، کم‌اثر و غیرضرور
هر چند اعتباراتی که در زمینه مطالعات و پژوهش ها در راستای اعتلاء مساجد در نظر گرفته شده بسیار اندک و جزیی است، ولی نحوه استفاده از همین مبالغ اندک پژوهشی نیز به صورت مناسب و اصولی نیست و این امر موجب شده تا پروژهای اندک انجام شده در سطح کشور به دلیل عدم جوابگویی به مطالعات و نیازهای واقعی، در کنج قفسه ها بایگانی شده و استفاده مناسب از آنها به عمل نیاید.
تقویت و غنی سازی کتابخانه های مساجد
یکی از راه های تقویت امر پژوهش در حوزه تخصصی مسجد، غنی سازی کتابخانه های مساجد به کتاب های تازه نشریافته و متنوع است. تنوع در انتخاب کتاب ها، زمینه ساز جذب افراد با سلیقه های مختلف و تنوع آراء و نظرات می شود. متاسفانه، در حال حاضر تنها کمتر از پنج درصد از مساجد کشور دارای کتابخانه هستند و همین تعداد اندک پنج درصدی نیز از داشتن کتاب های جدید و متنوع محروم و اکثر کتاب های موجود قدیمی و مستعمل، و فاقد جذابیت و غیرجوان‌پسند هستند!
نظر شما