به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، یکی از مهمترین مسایلی که امروز با آن مواجه هستیم، فضای مجازی و سایبر است. این بحث را از دو جنبه می توان مورد بررسی قرار داد؛ یکی از جنبه فنی که متوجه مهندسان است و دیگری از جنبه نظری که فیلسوفان و دانشمندان به آن می پردازند.
در حوزه نظری کارهای زیادی در این حوزه انجام شده است. یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که آیا فلسفه اسلامی و حکمت اسلامی این ظرفیت را دارد که ما از آن مباحثی که در فلسفه مطرح شده بتوانیم درباره موضوعات نظری فضای سایبر بحث کنیم یا نه؟
فیلسوفان عالم اسلام کمتر اهتمامی به این موضوع داشته اند؛ بنابراین باید امتداد اجتماعی را به مباحث فلسفی که این ظرفیت را دارد، بیفزاییم و درباره اینکه مطالعات نظری سایبر یک پاسخ درخور می تواند بدهد یا نه و اگر هست چگونه می تواند راهگشا باشد، بحث کنیم.
نشست علمی ظرفیت های فلسفه اسلامی برای مطالعات نظری سایبر با همکاری پژوهشگاه فضای مجازی و دفتر مطالعات اسلامی مرکز ملی فضای مجازی و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شده است.
عالی ترین مسایل و مبانی زندگی انسان در فلسفه بررسی می شود
«حسین مطلبی» در این نشست گفت: فلسفه درباره عالی ترین مسایل و مبانی زندگی انسان صحبت می کند، بنابراین وقتی انسان امروز درباره فضای مجازی حرف می زند و حجم تحولات برخواسته از فضای مجازی به قدری است که می توان انسان را انسان عصر فضای مجازی نامید.
رییس پژوهشگاه فضای مجازی افزود: انسان امروز با مسایل بنیادینی هم مواجه است، مسایلی که حتی معنای زندگی او را هم متفاوت کرده است. در عصر فضای مجازی با نسبت متافیزیکی و فضای مجازی و مباحث معرفت شناختی گسترده ای در فضای مجازی و فلسفه اخلاق و تاریخ فلسفه و فضای مجازی مطرح می شود.
وی خاطرنشان کرد: حوزه فلسفه دین و فلسفه رسانه مسایل مختلفی هستند که می توان درباره آنها گفت و گو کرد و فلسفه اسلامی شاید متاسفانه در مواجهه با نگاه فلسفی به فضای مجازی به نوعی متاثر برخورد کرده است.
مطلبی گفت: از این جهت که فضای مجازی متولد غرب است، فیلسوفان غربی زودتر از ما به این موضوع ورود کرده اند و از طرفی فلاسفه ما کمتر به مسایل اجتماعی و فلسفه فناوری ورود پیدا کرده اند.
وی ادامه داد: در حوزه پژوهش های فلسفی فضای مجازی در کشور کار زیادی انجام نشده است و سمت و سوی مطالعات اسلامی در این حوزه کمرنگ بوده است. در حوزه فلسفه اسلامی مباحث اینترنتی خیلی مطرح نشده است، بنابراین برای مواجهه فلسفه با مسایل فضای مجازی به یک پرورش در حوزه مبانی نیاز داریم که این امر کار را دشوار می کند.
رییس پژوهشگاه فضای مجازی درباره مسایل حوزه فلسفی فناوری حوزه مجازی گفت: چهارچوب های اخلاقی، مباحث هستی شناسی فضای مجازی ارزش حقیقت در مقابل اطلاعات کاذب، ارتباط واقعیت مجازی با واقعیت فیزیکی، متافیزیک اطلاعات، حرکت و زمان در فضای مجازی و مذهب شناسی دیجیتال از مباحثی است که در این حوزه مطرح می شود.
وی با بیان اینکه دانش مجازی و ادراک حسی در فضای مجازی از دیگر موارد مطرح در حوزه فضای مجازی است، گفت: بحث معرفت شناسی کلان داده ها، اخلاق استفاده از آزادی بیان در فضای مجازی، اخلاق هوش مصنوعی، اخلاق بازی های کامپیوتری که ناشی از نوع نگاه فلسفی ماست از دیگر مباحث مطرح در این حوزه است؛ بنابراین نوع نگاه فلسفی ما در فهم این مباحث بسیار مهم است.
مطلبی تاکید کرد: فضای مجازی نوع معنای زندگی انسان را به شدت تغییر می دهد، مسایل حوزه فلسفه ذهن، شناختی و نگاشت ذهن امکان ارتباط ذهن با رایانه و تفکر بصری، فلسفه هوش مصنوعی و حیات مصنوعی از دیگر موارد مطرح در این بخش است.
وی یادآور شد: با توجه به اینکه فضای مجازی مولود غرب بوده، بنابراین فیلسوفان غربی بیشتر به این مقوله توجه کرده اند در حالی که در کشور ما کمتر به مسایل اجتماعی و فضای مجازی توجه شده و مطالعات بسیار کمی در این حوزه انجام شده است. برخی از این مسایل قابلیت این را دارند که از ظرفیت فلسفه اسلامی برای پرداختن به آنها استفاده کنیم.
ارائه راهکارهای تحقق فلسفه آینده مطلوب
در ادامه، «مهدی عباس زاده» گفت: امکان مواجهه فلسفه اسلامی با مطالعات مسایل نظری فضای مجازی مسایل یا مصادیق ممکن موجود در فلسفه اسلامی مربوط به فضای مجازی باید مورد توجه قرار بگیرد.
عضو گروه معرفت شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: بحث فضای مجازی دو بخش دارد؛ یک دسته مسایل فنی و فناورانه است که با علوم رایانه مرتبط می باشد و ما به بخش دوم یعنی مصادیق نظری سایبر از منظر فلسفه اسلامی می پردازیم.
وی ادامه داد: فضای مجازی را از دید فلسفی بررسی می کنیم و این تلقی بیشتر در داخل کشور جریان دارد و مباحث فلسفی برآمده از فضای مجازی مورد دیگری است که می توان به آن پرداخت که فلاسفه غربی بیشتر به این حوزه می پردازند. وقتی از مطالعات نظری فضای مجازی حرف می زنیم، مربوط به بخش دوم است.
عباس زاده با بیان اینکه فلسفه اسلامی را می توان به سه قسم تقسیم کرد، گفت: فلسفه اسلامی در مقام مفهوم، فلسفه اسلامی در مقام تحقق و فلسفه اسلامی آینده سه تقسیم بندی موجود در فلسفه اسلامی است و فلسفه اسلامی مطلوب فلسفه اسلامی آینده است؛ فلسفه اسلامی ای که مواجهه حداکثری با فضای مجازی داشته باشد، فلسفه اسلامی آینده است.
وی با اشاره به راهکارهای دستیابی به فلسفه اسلامی مطلوب آینده گفت: غلبه بر مباحث علوم شناختی، ورود اندیشمندان اسلامی در حوزه های زمان منطقی و علوم شناختی، توجه به فلسفه های مضاعف، مطالعات بینا رشته ای، روش شناسی های جدید و رویکرد حل مسایل موجود به جای مسئله سازی از راهکارهایی است که به تحقق فلسفه آینده مطلوب کمک می کند.
در ادامه این نشست، «علیرضا قائمی نیا» نیز گفت: فضای مجازی و هوش مصنوعی همه تجسم تکنولوژی با فلسفه های خاص است و این فلسفه ها در تکنولوژی ها تجسم پیدا کرده اند.
عضو گروه معرفت شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رییس قطب فلسفه دین افزود: فضای مجازی کاملا هویت معرفتی دارد و یک تکنولوژی معرفتی و اطلاعاتی است.
وی خاطرنشان کرد: فضای مجازی ساحت جدیدی از هستی برای بشر است که هم هزینه داشته و هم دستاوردهایی نیز برایش داشته است و عالم جدیدی برای بشر ایجاد کرده است و اندیشه، فرهنگ و جهان بینی و سبک زندگی انسان را دگرگون می سازد.
قائمی نیا با بیان اینکه فضای مجازی هویت معرفتی دارد و این فضای اطلاعات نیاز به تغییر دارد، گفت: اطلاعات در فضای مجازی شبیه سازی می شوند و به گفته یکی از اندیشمندان فضای مجازی آزمایشگاه فلسفه است؛ بنابراین ایده های فلسفی در فضای مجازی قابل بررسی هستند.
وی تاکید کرد: فضای مجازی و هوش مصنوعی تجسد تکنولوژی فلسفه های خاص هستند. امروز با پیشرفت تکنولوژی مواجه نیستیم بلکه همه اینها برآمده از فلسفه های خاص هستند. تکنولوژی های دیجیتال مرحه جداگانه از علوم شناختی هستند و نمی شود آنها را ذیل علوم شناختی قرار داد البته از علوم شناختی متاثر بوده اند.
قائمی نیا تاکید کرد: فضای مجازی یک هستی شناسی جدید برای بشر ایجاد کرده و مباحث جدیدی را پیش رویش گشوده است که باعث شده انسان تا حدود زیادی از ساحت های دیگر جدا شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه فضای مجازی از فلسفه خاصی برآمده این امر پیامدهای فلسفی خاصی داشته و در مورد آن می شود تامل کرد که آیا با عنایت به فضای مجازی در هستی شناسی و فلسفه اسلامی تغییری ایجاد می شود یا خیر که در این راستا یکی از اندیشمندان فلسفه فضای مجازی را آزمایشگاه فلسفه عنوان کرده است که در این جهت ایده های فلسفی در فضای مجازی قابل بررسی هستند.
قائمی نیا تصریح کرد: برای فلسفه سایبر می توان سه استفاده از فلسفه اسلامی داشت که استفاده از نظریات موجود در فلسفه اسلامی و فلسفه سایبر، استفاده مدلی از نظریات فلسفی و حل مسایل را شامل می شود.
نظر شما