یلدا، آیینی که می تواند زمینه ساز روزی زیاد و تأخیر در مرگ شود

به گزارش خبرگزاری شبستان از قزوین؛ سیده فاطمه هاشمی:

شب یلدا یا شب چله طولانی ترین شب سال است که در آخرین روز پاییز و از غروب 30 آذر شروع می شود و با طلوع نخستین روز زمستان یعنی اول دی به پایان  می رسد، شب یلدا تنها یک دقیقه از شب های قبل و بعد خود طولانی تر است و همین زمان طلایی با یادآوری این نکته که طولانی ترین شب سال هم به صبح می انجامد و تاریکی باقی نمی ماند، یلدا را به آیینی ماندگار با قدمتی دیرینه مبدل کرده است.

شب یلدا در میان ایرانیان با آداب و رسوم خاصی همراه است که از جمله آداب و رسوم این شب خاطره انگیز، سفره یلدا، حافظ خوانی و گرفتن فال حافظ، قصه گویی، شب نشینی، پخت غذاهای مخصوص این شب نظیر سبزی پلو، انارپلو، زرشک پلو و شیرین پلو و تدارک میوه هایی نظیر انار و هندوانه است.

یکی از سنت های اصلی شب یلدا، دورهمی های خانوادگی و فامیلی و در واقع صله رحم است که سبب شده تا با پیوند این سنت حسنه اسلامی با آیین ایرانی یلدا، طولانی ترین شب سال، از خاطره انگیزترین شب های سال باشد، شبی که در واقع فرصتی برای تحکیم پیوندهای خانوادگی و خویشاوندی است.

«صِلِه» به معنای احسان و دوستی و منظور از «رَحِم» خویشاوندان و بستگان است که صله رحم یکی از سفارشات موکد دین اسلام است که آثار و برکات بسیاری را به دنبال دارد که از جمله آثار این سنت حسنه طول عمر، فراوان شدن روزی، پاکی اعمال و دفع بلا، آسانی حسابرسی در قیامت و آبادی شهرها است و در حدیثی هم از امام صادق (ع) آمده است صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاكيزه جان مى نمايد و روزى را زياد مى كند و مرگ را به تأخير مى اندازد.

البته غفلت از صله رحم و در واقع قطع رحم آثار و پیامدهای خطرناکی را هم به دنبال دارد که کاهش عمر، ابتلا به فقر، انقطاع نسل، عدم نزول رحمت و محرومیت از بهشت از جمله پیامدهایی است که می تواند زندگی انسان را به نابودی بکشاند.

شب یلدا بهترین فرصت برای باهم بودن و به جای آوردن سنت پسندیده صله رحم و در واقع بهره مندی از رحمت الهی است، ولی آنچه بیش از پیش می تواند این شب را در خاطره ها ماندگار کند و موجب استمرار این سنت حسنه تا سالیان سال باشد، توجه به آداب صله رحم و پرهیز از تجملات و تشریفات و برپایی دورهمی های خانوادگی و فامیلی به دور از هزینه های سنگین است و در واقع این مهم نکته کلیدی است که سبب شده تا آیین شب یلدا با همه سادگی و زیبایی هایش به نسل های بعدی منتقل شود.

به بهانه فرارسیدن شب یلدا که از مهمترین رسوم آن صله رحم است، گفت وگویی را با حجت الاسلام رسول نوروزی استاد حوزه علمیه قزوین داشته ایم که در ادامه این گفت وگو را می خوانید:

صله رحم در دین اسلام چه جایگاه و اهمیتی دارد؟

یکی از موضوعاتی که در منابع دینی، روایات ائمه معصومین (ع)، قرآن کریم و سیره ائمه، علما و بزرگان وجود دارد، صله رحم است، صله رحم به معنای ارتباط و دیدار با خویشاوندان و کمک به آنهاست و این صله رحم از آموزه های اخلاقی  و مورد تأکید روایات ماست تا جایی که قرآن کریم قطع کنندگان صله رحم را از زیانکاران و لعنت شدگان معرفی کرده است.

روایات در بحث صله رحم و آثار و برکات آن بسیار فراوان است در روایات داریم صله رحم محبت خدا را به دنبال دارد و یا کسانی که صله رحم می کنند عاقبت بخیر می شوند و یا اینکه صله رحم از پیشامدهای ناگوار جلوگیری می کند و بلاهای زیادی را از انسان دفع می کند؛ صله رحم موجب می شود حساب قیامت برای انسان آسان شده و از پل صراط به آسانی عبور کند و صله رحم باعث کفاره گناهان بوده و نعمت های خداوند را حفظ و زیاد می کند و کینه ها را می زداید و حتی در روایاتی داریم که صله رحم پاداش 100 شهید را دارد.

وقتی می گوییم صله رحم یک معنای حداقلی دارد یعنی کسی به دیدار یکی از بستگان خود رفته یا با او تماس بگیرد اینها صله رحم محسوب می شود ولی حداقل این امر است و معنای کافی و کامل صله رحم کمک کردن است، اگر فردی و انسانی توان مالی خوبی دارد و در بین بستگانش کسی هست که به دلایل مختلف توانمند نبوده و مشکل مالی دارد و در اداره زندگی دچار مشکل است، صله رحم واقعی و کامل این است فردی که از وضعیت مالی خوبی برخوردار است به این خویشاوندش کمک مالی کرده و گره ای از زندگی او باز کند و مبادا جامعه ما صله رحم را در معنای حداقلی آن مورد توجه قرار دهد.

یکی از آثار صله رحم طول عمر است به طوری که در روایتی آمده شخصی می گوید از کوفه به مکه رفتم برای زیارت خانه خدا و بعد از آنجا تصمیم گرفتم به مدینه روم و قبر پیامبر را زیارت کنم وقتی از مکه به سمت مدینه حرکت کردم با پسر عمویم بودم و شب که شد در کاروانسرایی ماندیم و به پسرعمویم گفتم در این اطراف روستایی است که عمه ای داریم در آنجا زندگی می کند و برویم ایشان را ببینیم پسرعمویم گفت من خسته ام و نمی توانم بیایم و خود به تنهایی به دیدار عمه ام رفتم و وقتی برگشتم با کاروان به مدینه رفتیم، در مدینه به دیدار امام صادق (ع) رفته و وقتی وارد شدیم حضرت فرمودند شما با این صله رحم که انجام داده ای خداوند بر عمرت 30 سال اضافه کرد.

این روایت نشان دهنده تأثیر صله رحم بر طول عمر است همچنین در روایاتی داریم که صله رحم و خوش رفتاری با همسایه ها باعث آبادانی شهرها می شود.

شب یلدا چقدر در تقویت سنت حسنه صله رحم اثرگذار است؟

شب یلدا یکی از رسومات ملی و دیرینه ما ایرانیان است و از این جهت برای مردم مومن و مسلمان و هم میهن نان ما فرصتی است از این شب برای صله رحم استفاده کنند، در گذشته همه در یک شهر و روستا زندگی می کردند و الان زندگی ها به گونه ای است که هر یک از اقوام و خانواده ها ممکن است در شهر دیگری باشند و ارتباطات به صورت آنی و روزمره اتفاق نمی افتد و شب یلدا بستری فراهم می کند که بسیاری از خانواده ها از این فرصت استفاده کرده و به بزرگترها، پدربزرگ و مادربزرگ ها و پدر و مادرها سری بزنند و از آنها یاد کنند و این مناسبت موسم خوبی باشد که خاطره ها تجدید شده و فاصله ها کم شود.

بنابراین مردم از این فرصت استفاده کنند البته با توجه به اینکه در آستانه شهادت حضرت زهرا (س) قرار داریم، در کنار صله رحم، دیدو بازدید و احترام بزرگترها لازم است احترام،  عظمت و حرمت حضرت فاطمه زهرا (س) حفظ شود و به گونه ای مجالس ترتیب داده شود به شأن و عظمت حضرت زهرا (س) هم پرداخته شود.

در دین اسلام صله رحم چه آدابی دارد و چه نکاتی برای انجام این سنت حسنه باید مورد توجه قرار گیرد؟

ما وقتی می گوییم صله رحم و رفت و آمدها و دید و بازدیدها به طور طبیعی یکسری اقتضائاتی را باید در نظر بگیریم، در روایات داریم اگر جایی می خواهید بروید اذن و اجازه بگیرد و خود را تحمیل نکنید به ویژه در شرایط امروز که امکانات ارتباطی فراهم است و می توان تماس داشته و اذن و اجازه گرفت.

از تشریفات اضافی و تجملات باید کاسته شود، نباید اینگونه فکر شود چون شب یلدا است باید ریخت و پاش باشد، باید توجه داشت در جامعه ما هستند کسانی که توان مالی خوبی ندارد و مشکلاتی دارند و باید به این افراد هم توجه شود تا دچار مشکل نشوند.

نکته دیگر اینکه حریم ها و حرمت ها باید در این رفت و آمدها و دید و بازدیدها حفظ شود و از آداب این میهمانی ها و صله رحم این است که در این مناسبت ها و فرصت ها افراد از فضای مجازی فاصله گرفته و بهتر و بیشتر در خدمت خانواده و بزرگان قرار گیرند.