به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم به نقل از روابط عمومی اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر، حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در چهاردهمین جلسه از نهمین دورۀ کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «گفتمان انقلاب اسلامی» گفت: در جلسات گذشته شاخصه های «اسلام ناب» به عنوان نقطه کانونی و دال مرکزی «گفتمان انقلاب اسلامی» و دال های شناور آن ازقبیل«آزادی»، «عدالت»، «اخلاق»، «معنویّت»،«عزّت»،«تقوای سیاسی»،«عقلانیّت»و«انتظار» و نقش«مفصل‌بندی» مفاهیم و دال‌های شناور را بحث کردیم و دراین جلسه در باره «فراگفتمانی» بودن اندیشه انقلاب و مفصل بندی آن گفتگو می کنیم.
وی افزود: در دوره مدرنیته و بعد از جنگ دوم جهانی، قطب بندی جهان یعنی قطب شرق و غرب درست شد. بلوک غرب و امریکا داعیه لیبرالیسم و بلوک شرق داعیه سوسیالیسم داشتند، اینها هر کدامشان مدعی بودند که می خواهند همه جهان را بگیرند و برای اینکه افکارو اندیشه هایشان بر جهان حاکم شود، رقابت می کردند.
استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه افزود: پس از این دوران، پسامدرن ها آمدند گفتند چه کسی گفته اندیشه شما باید در دنیا حاکم شود و همه به آن عمل کنند؟ هر جامعه ای سنت خودش، قرائت خودش، زبان خودش، قومیتش، دینش، مذهبش و.... را داشته باشد، ما پیشرفتمان را باید به دنیا صادر کنیم، لذا این مقوله جامعه گرایی و موضوع گفتمان مطرح شد.
وی افزود: گفتمان به این معناست که در هر مقطعی یک گفتمان یا دو گفتمان و یک روایت واحد نداریم، یعنی بگوییم همه دنیا سوسیالیست هستند یا کمونیست هستند، بلکه گفتمان هایی مثل گفتمان اسلام، گفتمان مارکسیست، گفتمان عربی و... هم هستند که بر اساس آن گفتمان، زندگی می کنند.
استاد مهاجرنیا افزود: دیدگاه گفتمانی که پسامدرن ها ارائه دادند یک کاستی هایی دارد که با اندیشه انقلاب اسلامی ناهمگون است، گفتمانی که اینها می گفتند در واقع معنایش این است که ما روایت های کلان را بشکنیم، خردش کنیم، مکتب های کوچک تشکیل شود که این با اسلام نمی خواند، اسلام یک دینی است که هزار و چهارصد سال پیش آمده و مدعی است تا روز قیامت هم حاکمیت دارد و مدعی حقانیت است. می گوید فقط اسلام حق است، حقانیت فقط اینجاست و این با گفتمان همخوانی ندارد.
وی افزود: در دیدگاه گفتمانی آنها، قراردادی که انسان ها با هم می بندند یا قانون اساسی که در کشورها تصویب می شود این مبنای یک گفتمان می شود و نیاز نیست که گفتمان ریشه در بنیادهای معرفتی داشته باشد، این هم با اسلام نمی خواند زیرا اسلام مبتنی بر مبانی معرفتی، هستی شناختی و انسان شناختی است.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: طرح اندیشه انقلاب اسلامی در قالب «گفتمان انقلاب اسلامی» به معنای آن نیست که پیش فرض های «گفتمان» قابل پذیرش هستند. ما نفی فراروایت ها، نفی مبناگروی و نفی جوهرگرایی را در مدرنیته قبول داریم، اما از منظر اسلامی قائل به گفتمان به معنای پسامدرنی آن نیستیم.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر گفت: اندیشه انقلاب اسلامی «فراگفتمانی است». ما روایت حقانیّت قطعی و دائمی و اصالت و بنیادهای هستی شناسانه قطعی را باور داریم . گسست و نسبیّت ویژگی گفتمان غربی است. دال های شناور ما نسبی نیستند، در ذاتشان اصالت وجود دارد. مفصل بندی «گفتمان انقلاب اسلامی»، بر جوهرۀ «فراگفتمانی» استوار است .
وی افزود: مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم می فرماید الان رقابت اسلام با استعمار است، قبلاً سه رقیب وسه گفتمان بود. اسلام، سوسیالیسم و لیبرالیسم. سوسیالیسم از میدان خارج شد ما ماندیم و لیبرالیسم، ما الان سنگر به سنگر با هم مبارزه و رقابت می کنیم. در واقع در همه عرصه ها سخت ترین جنگ تاریخ را داریم و به صورت گفتمانی درحال مبارزه هستیم.
استاد مهاجرنیا در ادامه گفت: در مجموع، اینها ویژگی هایی است که گفتمان دارد و ما باید تکلیفمان را با این روشن کنیم، در بحث مفصل بندی ما الان رسیدیم به جایی که این مشکلات خودش را نشان می دهد. وقتی می گوییم مفصل بندی، این مفصل بندی ثبات می خواهد، حقیقت و اصالت و مبنا دارد .
وی افزود: وقتی مفصل بندی اتفاق می افتد این مفصل بندی ها حقایق و مفاهیم و دال های شناور را به هم وصل می کند، عدالت و آزادی زیر چتر جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی با هم چفت و بند می شود. آزادی امر نسبی نیست، آزادی را لیبرالیسم غربی برای ما نیاورده، آزادی رهاورد صد و بیست و چهار هزار پیغمبر بوده، همه اینها آمدند تا«وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ» این در واقع هدفی است که همه انبیاء دنبالش بودند و جزء فطرت بشر است، جزء طبیعت آفرینش است و چیزی نیست که با قرارداد اجتماعی و با تفاهم درست کرده باشیم.
استاد مهاجرنیا افزود: عدالتی که ما در گفتمان انقلاب اسلامی راجع آن بحث می کنیم، عدالتی نیست که جامعه امروز روی آن تفاهم کرده باشد که اگرفردا نپسندیدیم بگوییم بگذارید کنارو یک چیز دیگر جایگزینش کنیم، بلکه این عدالت اصل ثابت دین ماست اصل ثابتی است که مبتنی بر فطرت و همه اعتقادات ماست.
وی سپس گفت: ما اینجا «فراگفتمانی» هستیم. وقتی می خواهیم بین آزادی و عدالت مفصل بندی کنیم اینها را به هم وصل کنیم، دو مفهومی را به هم وصل می کنیم که ما اینها را درست نکردیم، اینها نسبی نیستند بلکه مبنایی هستند، بنیادهای فکری ما هستند در حالیکه در دنیای غرب آزادی یک قرارداد اجتماعی است، در قانون اساسی شان آوره اند ولی آزادی که ما به آن اعتقاد داریم اگر همه قوانین را هم لغو کنند، آزادی از بین نمی رود، آزادی یک امر فطری است، آن موقع که ما قانون هم نداشتیم آزادی بود و بعدها که ما وجود نداریم باز هم آزادی هست، بنابراین آزادی یک حقیقتی است در نظام هستی که فراگفتمانی است ودر گفتمان نمی گنجد.
وی با طرح این سوال که این دال های شناور و این مفاهیم کلیدی از کجا به وجود می آید؟ گفت: این آزادی که الان در دست و بال ماست، از غرب آمده، متأسفانه آن آزادی که خودمان می گوییم را تولید نکردیم، در قانون اساسی هم اسمش را آوردیم ولی دانش آن آزادی را نداریم ، همین طور عدالت و خیلی چیزهای دیگری که اینها مسائل سنتی خودمان هستند، روی اینها چون بحث نکردیم شناورش کردیم دادیم دست آزادی مدرنیته ای که از غرب آمده و این یکی از مصیبت هایی است که امروز در جامعه گرفتارآن شده ایم، نه می توانیم بگوییم جوانها آزاد نباشید، نه می توانیم بگوییم آزاد باشید، دو طرفش مشکل داریم، اگر به جوان ها بگوییم آزاد باشید استناد به آزادی غربی می کنند، بگوییم نباشید، نمی شود آزادی را از بشر گرفت.
استاد مهاجرنیا افزود: مفصل بندی ها نیاز به مراقبت دارند، پیوندهایی که میان مفاهیم زندگی ما ایجاد کردیم اینها دائماً باید گریس کاری و روغن کاری شوند، باید به آن برسیم اگر نرسیم خراب می شوند و ما نرسیدیم، چهل سال گذشته، نتیجه اش این شده که ما دچار یک سری مشکلاتی شدیم، بعنوان نمونه نخبگان نمی دانند چرا این «آزادی و عدالت» باید با هم باشند؟ رهبری می فرمایند اینها هرکدام یک روی سکه اند ولی دو جناح سیاسی که نخبگان هستندهر کدام دیگری را می زنند، یکی آزادی را می زند یکی عدالت را. هر دو هم قصد قربت می کنند که آن یکی را حذف کنند. نتیجه اش این شده که ما به لحاظ وفاق اجتماعی دچار تفرقه هستیم وبزرگان و نخبگان ما دچار کینه ورزی و دشمنی با همدیگر شده اند.
وی افزود: در یک کشوری که این همه دشمن دارد چرا نخبگان و نسل انقلابیش امروز با همدیگر کدورت دارندو با همدیگر کنار نمی آیند، این معلوم است آن مفصل بندی ها مشکل پیدا کرده، گریس کاری نشده، سفت شده و این سفتی آن باعث شده از همدیگر دور شوند. لذا مفصل ها، پیوند ها وارتباطات دائماً نیاز به نوسازی دارد.
استاد مهاجرنیا در ادامه به مفصل شکن ها اشاره کرد و گفت یکی از مفصل شکن ها، گسست ها و شکاف هایی است که میان این مفصل ها، ایجاد می شود. متاسفانه برخی در کشور می گویند همه بیست سال گذشته، همه ده سال گذشته و همه چند سال گذشته خراب بوده و فقط دوران ما خوب است در حالیکه مقام معظم رهبری می فرمایند این چهل سال گذشتۀ یک خط مستمری است که هرگز قطع نشده، دولت های مختلف با سلیقه های مختلف آمده اند، فراز و فرود و بالا و پایین داشته اما قطع نشده. همه این چهل سال انقلاب یک گام است و گام دوم هم ادامه همان گام اول است.
وی فساد را یکی دیگر از مفصل شکن ها دانست و گفت: فساد یکی از عواملی است که پیوند وثیق میان اعتماد مردم به عدالت به آزادی به مسئولین، به نظام، به کلیّت انقلاب اسلامی را خراب کرده، دیسک را دچار مشکل کرده است. در همه بخش های انقلاب، این فساد تأثیر گذاشته و ضربه زده، همه این را قبول دارند فساد در واقع مفصل شکن انقلاب اسلامی شده و ما هیچ کاری برایش نمی کنیم. ما برای استمرار انقلاب اسلامی برای تضمین آینده انقلاب اسلامی باید راه و مسیر فساد را ببندیم، چون اگر بسته نشود آرام آرام عادی می شود.
وی افزود: سومین چیزی که مفصل شکن و پیوند شکن هست «عدم شفافیت» است، ما در این حوزه مشکل جدی داریم، الان در دنیا برای حکمرانی خوب ، می گویند بند اولش شفافیت است یعنی توصیه ای است که به کشورها می کنند برای اینکه کشورها به سمت فساد نروند، دچار وگرفتار فساد نشوند، می گویند قوانین تان را شفاف کنید مسئولیت ها را شفاف کنید، پست ها را شفاف کنید. این عدم شفافیت یک مشکلی است اگر می خواهیم مفصل بندی، گفتمان انقلاب اسلامی دقیق بشود باید با این مبارزه کنیم.
وی در پایان گفت: یکی از بحث های جدی امروز ما همین حوزه مفصل شکن هایی است که فراوان هم داریم و نیاز هست که در همه بخش ها روی آن تأمل و بازنگری کنیم و باید برویم به سمت اینکه این مفاهیم و حقایق انقلاب اسلامی چگونه به هم وصل و کارآمد شوند، زیرا اگر میان این ارزش ها ارتباط برقرار نشود، دچار مشکل می شویم.
نظر شما