«خمیس» نخستین مسجد شیعیان در بحرین

خبرگزاری شبستان، گروه جهان اسلام: مسجد «خمیس»، در استان شمالی بحرین واقع شده است. این مسجد، یکی از مهم ترین آثار باستانی و اسلامی بحرین به شمار می رود.

تاریخ بنای این  مسجد به سده اول هجری قمری بر می ‌گردد. برخی می گویند که  این مسجد در دوران خلافت خلیفه اموی «عمر بن عبدالعزیز» ساخته شده ‌است.

این مسجد، یکی از قدیمی ترین مساجدی است که در بحرین بنا شده است و در زمان های مختلف توسعه یافته است. در واقع این مسجد دو بار از نو بنا شده است، یک بار در قرن چهاردهم و یک بار در قرن پانزدهم میلادی که تا به امروز این بنا باقی مانده است.

مسجد خمیس در بحرین در واقع در سال 692 میلادی ساخته شده است و شکل کلی آن ساده است و دارای دو مناره است که مناره دوقلو نیز نامیده می شود. مناره دوم آن در قرن شانزدهم میلادی ساخته شده است و ستونها، رواق ها، ورودی و خروجی مسجد تزیین گچبری دارد و نقوش اسلامی قدیمی نیز در آن به چشم می خورد.

در بخش مناره غربی آن سنگ نبشته ای با خط کوفی نوشته شده است و به نظر می رسد که این مناره در نیمه دوم قرن یازدهم توسط شخصی به نام «ابی سنان محمد بن الفضل عبدالله» سومین حاکم از قبیله «العوینیین» ساخته شده‌ است.

علت نامگذاری مسجد خمیس،  پنج‌ شنبه بازاری بود که در محل مسجد برگزار می ‌شد، زیرا مساجد تنها مکان عبادی صرف نبوده اند و مساجد به‌ عنوان مکانی برای جلسات مستمر در نظر گرفته می شدند و در مسیر حرکت تجاری قرار داشته اند.

مسجد خمیس در بحرین دارای ویژگی‌ های فراوانی است که آن را از سایر مساجد متمایز می کند و از جمله آن می توان به ساز و کار ساخت آن اشاره کرد که به روش اسلامی بنا شده و این روش در ستون‌ ها، طاق ‌ها و رواق‌ ها نمایان است و در ساخت آن از مواد اولیه محلی مانند گچ، سنگ ‌ریزه و تنه نخل استفاده شده است.

این مسجد دارای مدرسه ای است که به آن متصل است و علمای ارشد در آن به تدریس نشر معارف اسلامی می پرداختند و دانش آموزانی از بحرین و مناطق همجوار در آن تحصیل می کردند و مسکن ویژه ای برای طلاب در نزدیکی مدرسه در نظر گرفته شده بود.

بخش شرقی مسجد خمیس در قرن چهاردهم هجری قمری برای ساختن مقبره برای برخی از علمای دین وقف شده است و برای شناسایی صاحب مقابر، چند آیات قرآنی و اسناد مستندی بر روی قبور نوشته شده است.

یک آبنما به مسجد اختصاص داده شده است و یک بازار پرطرفدار به نام پنجشنبه بازار وجود دارد که در آن محصولات محلی به فروش می رسد.

مسجد در طی چندین قرن گسترش یافت و طاق‌ های محدب و ستون‌های استوانه ‌ای به آن افزوده شد.

بر اساس گزارش ها، شیعیان معتقدند که  این مسجد، نخستین مسجد شیعی بوده که در بحرین ساخته شده است، هر چند غیر شیعیان آن را رد می کنند، ولی شواهد و آثار موجود حاکی از آن است که این مسجد متعلق به شیعیان است.