کسب عنوان «شهر جهانی صنایع دستی» در ارزیابی کارشناسان یونسکو

به گزارش خبرگزاری شبستان از گیلان، مهری شیرمحمدی؛

ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی به منظور بررسی شاخص‌های رشت برای دریافت عنوان «شهر جهانی صنایع دستی» ظهر روز یک‌شنبه(۷ اسفند) به رشت آمدند تا طی ۲ روز شاخصه‌ها و الزمات کسب عنوان شهر جهانی صنایع دستی را بررسی کنند.

این ارزیابان علاوه بر بازدید از موزه میراث روستایی، موزه رشتی دوزی، مجموعه گیل بانو، ساختمان در نظر گرفته شده برای عرصه صنایع دستی در منطقه آزاد انزلی و برخی واحدهای تولید صنایع دستی و همچنین از ساختمان مریضخانه بلدیه رشت (ساختمان اداری سازمان فرهنگی شهرداری رشت) بازدید کردند.

ساختمان تاریخی مریضخانه بلدیه رشت، پیش از این برای ایجاد «موزه هنرهای معاصر» پیشنهاد شده بود. ولی یک‌مرتبه با پیشنهاد مدیرکل میراث فرهنگی به مدیریت شهری( به عنوان مالک این ساختمان) به سرعت و در مدت یک هفته از بخش اداری تخلیه و به یکی از بانوان فعال در حوزه تولید صنایع دستی واگذار شد و با همان سرعت خانم مقدسی بانوی فعال در حوزه تولید صنایع دستی را در این ساختمان اسکان داد تا بعنوان خانه صنایع دستی به ارزیابان تعرفه شود.

از زمان شورای پنجم و در زمان ریاست امیرحسین علوی به‌عنوان رئیس شورای شهر رشت -که مقطعی هم شهردار رشت شد- باوجود تلاش فراوان برای تخلیه بخش اداری و مرمت این بنا، موفقیتی حاصل نشده بود و تا اینجا قابل ستایش است. اگرچه حضور این ارزیابان اتفاق مبارکی است و به برند شدن شهر رشت در صورت تایید، ولی مانند بسیاری از فعالیت‌های شتابزده متولیان فرهنگی، ساختمانی به ارزیابان تعرفه می‌شود که از سر و شکلش پیداست سازه ناپایداری است.

ساختمان مریضخانه بلدیه رشت یکی از بناهای تاریخی و در تملک شهرداری رشت است. کلنگ احداث این ساختمان در سال ۳۰۸ به زمین زده شد. این ساختمان از ابتدا به نیت مریضخانه توسط موسیو دیمیتری طراحی می‌شود. پس از چندسال مریضخانه تعییر کاربری و سپس به عنوان ساختمان اداری استانداری استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر نیز به‌عنوان ساختمان اداری سازمان فرهنگی، ورزشی شهرداری مورد استفاده قرار می‌گرفت. به همین دلیل اداره کل میراث فرهنگی در زمان ثبت این بنای میراثی در فهرست آثار ملی، بنام « استانداری سابق» به شماره 3497 ثبت می‌کند.

سه سالی هست که حوزه بازآفرینی سازمان عمران شهرداری رشت، موضوع مرمت این ساختمان را در دستور کار خود دارد. آذرماه سال ۱۳۹۹، نخستین مرحله گمانه‌زنی برای مطالعات مرمت این بنا کلید خورد و چند نقطه از این ساختمان اعم از کف، دیوار و بدنه سونداژ گردید. در اصطلاح فنی، گودال‌هایی ایجاد شد تا مقاومت بنا در نقاط مختلف بررسی شود. البته مکان سونداژها در کف با نخاله‌ها پر گردید. ولی در بخش دیوارها اصلاحاتی صورت نگرفت زیرا قرار بود با تخصیص اعتبار از سوی شهرداری رشت مرمت اساسی صورت گیرد. آن هم بنایی که یک بار در اثر زلزلزله سال ۱۳۶۹، آسیب جدی دیده بود و در آن مقطع به مقاوم سازی بسنده گردید.

در این سال‌ها که موضوع عدم تکافوی بودجه شهرداری برای مرمت بناهای تاریخی مطرح بود، کارکنان سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری، در همین ساختمان ناپایدار مشغول کار بودند. بنایی که همواره کارکنانش گله داشتند که در زمان بارندگی نزولات جوی بر سرشان می‌ریزد و پرندگانی که سقف این عمارت را مامن خود قرار داده اند، فضولاتشان از زیر لمبه ها گه‌گاه بر سر و رویشان می‌پاشد. بنایی که در برخی بخش‌ها بقدری نشست کرده که هلالی شدن لمبه‌های سقف و برخی از اتاق‌ها برای افراد عادی هم قابل رویت است.

حالا چنین ساختمانی به‌عنوان موزه دائمی صنایع دستی به ارزیابان یونسکو تعرفه می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در آخرین نشست خبری خود (11دیماه)، در پاسخ به سئوال خبرنگار خبرگزاری شبستان پاسخ قابل تاملی می‌دهد. خبرنگار می‌پرسد، چرا ساختمانی به‌عنوان خانه دائمی صنایع دستی تعرفه می‌شود که به لحاظ سازه‌ای پایدار نیست و بخاطر سونداژهای متعدد ساختمان از سوی تیم مشاوره مرمت، وضعیت نابهنجاری دارد ؟ و ولی جهانی پاسخ می‌دهد: تصمیم با نظر شورای شهر و شهردار گرفته شده و برای حضور ارزیابان یونسکو آن را نیمه آماده می‌کنیم!

روز دوشنبه( 8 اسفند)، ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی، از ساختمانی بازدید می‌کنند که به سرعت صحنه آرایی شده بود. حصیر و گالی و سبد و سالی و... از در و دیوار مریضخانه بلدیه آویخته می‌شود تا پوششی باشد برای ترک‌های دیوار. با این حال ارزیابان یونسکو ترجیح می‌دهند در میان هیاهوی مدیران شهری و میراث فرهنگی و عکاسان و خبرنگاران، با هنرمندان صنایع دستی صحبت کنند. برای ایشان دستان هنرمندی مهم است که بیشترین تولید صنایع دستی را دارد.

«خانم ایتی سینگ، یکی از ارزیابان شورای جهانی ضمن بازدید از خانه صنایع‌دستی شهر رشت گفت: برپایی نمایشگاه‌های مختلف در حوزه صنایع‌دستی تاثیر زیادی در نشان دادن هنر ایرانی دارد.

این ارزیاب شورای جهانی صنایع‌دستی با اشاره به نقش زنان در رونق صنایع‌ دستی اظهار کرد: نقش زنان در توسعه و رونق رشته‌های صنایع‌دستی قابل توجه و ستودنی است. البته می‌توان همواره بازتاب سلیقه و ظرافت روحی زنان ایرانی را به عنوان طراحان و تولیدکنندگان محصولات صنایع‌دستی، در محصولات متنوع تولید شده، مشاهده کرد.

ارزیاب شورای جهانی صنایع‌دستی (W.C.C) با تاکید بر ضرورت حمایت دولت از تولیدات صنایع‌دستی گفت: ایران یکی از کشورهای اصلی تولید کننده محصولات صنایع‌دستی در جهان محسوب می‌شود و مشاهدات ما در بازدیدهای اخیر حاکی از این است که زنان در این فعالیت‌ها مشارکت چشمگیری دارند.» (پرتال میراث فرهنگی)

خبرهای غیررسمی حاکی است، به گوش ارزیابان یونسکو رسیده که ساختمانی که بعنوان خانه دائمی صنایع دستی تعرفه شده، موقتی است و همین یک امتیاز منفی برای ارزیابان خواهد بود.

تاکید نگارنده بر راه‌اندازی موزه‌های دائمی و تخصصی است. چه موزه صنایع دستی باشد چه موزه هنرهای معاصر که از سال ۱۳۵۶ وعده‌اش را در یکی از عمارت‌های تاریخی مرکز رشت داده‌اند. در شرایط بد اقتصادی که مدیریت شهری با یک سرمایه گذار بخش خصوصی به نتیجه رسیده بود که در قبال مرمت، مریضخانه بلدیه را به‌عنوان موزه هنرهای معاصر تغییر کاربری دهد، با تصمیم شتابزده ایجاد موزه صنایع دستی، سرمایه‌گذار موزه هنرهای معاصر هم به بوته فراموشی سپرده شد. آن هم در شرایطی که اداره کل میراث فرهنگی می‌توانست خانه تاریخی قدیری را که در تملک دارد، بدین منظور اختصاص دهد.