ورود به عرفان بدون تخصص و توجه به آیات و روایات منجر به سهل‌انگاری می شود

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام والمسلمین سیدیدالله یزدان‌پنان، مدیرگروه عرفان مجمع عالی حکمت در همایش عرفان اهل بیتی اظهار داشت:مباحث روشی که عرفای ما دارند خود اهل بیت(ع) از ابتدا به آن پرداخته‌اند.

وی افزود: وقتی این عرفا مباحثی را به اصولیون می‌گفتند برای آنان شگفت‌آور بود به همین دلیل حس می‌شود در مباحث روشی عرفانی کاری نشده است، ولی بزرگانی مانند ملاصدرا و امام و آیت الله جوادی آملی مباحث جدی در این زمینه مطرح کرده‌اند.

مدیرگروه عرفان مجمع عالی حکمت تصریح کرد: عرفا دو روش اصلی برای اجتهاد عرفان دارند، اول روش شهودی اختصاصی و دیگری روش همگانی که دیگران نیز می‌توانند ورود کنند.

وی بیان کرد: در روش اختصاصی و شهودی، عارف به جایی می‌رسد که حقایق قرآن و روایات را از عمق جان می‌فهمد،البته در آیه «فی کتاب مکنون» صحبت این است که کسانی می توانند به آنجا برسند، البته اگر اهل طهارت داشته باشند.

حجت الاسلام والمسلمین یزدان‌پنان عنوان کرد: بدون تردید استنباط عرفانی از روایات بدون آشنایی و ورود به عرفان بدون تخصص و توجه به آیات و روایات منجر به سهل‌انگاری است. وقتی عارف می گوید ما میزانی داریم به نام شریعت، لذا آن میزان را با روش شهودی به حقیقت می رساند و از خزائن قرآن برخوردار است.

مدیرگروه عرفان مجمع عالی حکمت گفت: بنده به تجربه می‌گویم خیلی از مشکلات و تناقضات به دست این بزرگان حل شده است، زیرا به اصل شهود وصل هستند و خدمت قرآن رفته‌اند، ولی این روش، اختصاصی است.

وی افزود: دیگری روش عمومی است که قابل عرضه به همگان است. مثلا علامه طباطبایی در المیزان این کار را کرده است، در این باب ایشان می فرماید این توحید، توحید اسلامی است نه عرفانی. چون حوصله به خرج می دهد و روش را منضبط بکار می گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین یزدان‌پنان تصریح کرد: روش دیگری که اهل بیت(ع) فرمودند، استعمال لفظ در اکثر معناست، سومین راه و روش هم جری است؛ ما روایات جری را حقیر کرده‌ و شأن آن را کم کرده‌ایم، ولی این بحث را هم خود اهل بیت(ع) دارند.

وی عنوان کرد: اگر بخواهیم این بیان را در روایات بررسی کنیم می‌بینیم در جایی که از حضرت سؤال شده است که آیا خدا شی است فرمودند: شی است، یعنی حقیقت شی هست، ولی مانند اشیاء دیگر نیست، بلکه خداوند سمیع و بصیر است اما چشم و گوش ندارد و سمیع و بصیر به حقیقت سمع و بصر است.

در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین حمید پارسانیا از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه تصریح کرد: عرفان دو مسئله اصلی دارد یکی توحید و دیگری موحد و مسئله مهم دیگر نحوه معرفتی است که در عرفان وجود دارد و آن، شهود است.

وی افزود: مسئله دیگر اینکه وقتی از عرفان اهل بیتی سخن می‌گوییم از منظر تاریخی هم می‌توان نگاه کرد و برای اینکه از منظر تاریخی وارد شویم تقسیم‌بندی دیگری هم مدنظر است.

این استاد حوزه بیان کرد: در قرآن با سه سطح معرفت روبرو هستیم، نخست معرفت نقلی زیرا قرآن، کلام خداست، سطح دیگر معرفت نیز، عقلی است، زیرا مخاطب این کلام انسان عاقل است، سطح دیگر عرفان هم معرفت شهودی است.

وی تصریح کرد: در تفکر دینی به صورت عام و در تفکر اسلامی معرفت به معرفت مفهومی منحصر نیست، وحی کلام خداست و نقل در حاشیه وحی، مرجعیت دارد و وحی به صورت نقل به گوش همگان می‌رسد.

حجت‌الاسلام و المسلمین پارسانیا عنوان کرد: در قرآن نیز از وحی و هم نقل سخن گفته شده است، ما می بینیم در جریان غرب معرفت شهودی و نقل را از معرفت علمی حذف کرد‌ه‌اند که در رأس آن دکارت است.

وی ادامه داد: اخیرا در ایران کسی از دنیا رفت که معتقد بود عقل برهانی در جهان اسلام یافت نمی‌شود و اینجا نقل و وحی محور است و تا نقل و وحی محور است از عقل خبری نیست.

این استاد حوزه گفت: پس از رحلت پیامبر گرامی(ص)، آن چه در جامعه رخ داد تحریفی بود که واقع شد و سطوح معرفت آسیب دید، البته به دلیل مرجعیت قرآن و اسلام، باز فقه حضور دارد، اما امامت حذف شد و خلافت آمد و در سده اول نوعی تحریف و ظاهرگرایی دیده شد.

وی افزود: فقه با اینکه آسیب زیادی در سده‌های اولیه دید ولی باز مرجعیت قرآن را بالای سر خودش دارد، در سده اول چون قرآن مرجعیت داشت، جریاناتی در اسلام به عقل هم توجه نشان دادند.

حجت‌الاسلام و المسلمین پارسانیا بیان کرد: جریان شهود بیشتر می‌خواست رفتار اجتماعی خود را توجیه کند، لذا با انحراف در سده اول هم معرفت نقلی و فقهی و هم معرفت عقلی آسیب دید و به تدریج این آسیب‌ها به تکفیر و ممانعت از پرسش و پاسخ پیش آمد، هم جریان شهودی آسیب دید.

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: بخش‌های دین شامل اعتقادات و نقل و وحی و عقل از هم جداشدنی نیست، چرا که دین راه سیر و سلوک انسان به سمت خداست از این رو انسانی وجود ندارد که سیر و سلوک نداشته باشد یا به سمت جهنم یا بهشت ولی انحرافی که واقع شد.

وی عنوان کرد: موضع اصلی معرفت شهودی را حذف کرد و آن را اختصاصی کرد و وقتی چیزی در فرهنگ جاری نشد، انحرافاتی هم خواهد یافت.در اسلام عترت و قرآن جدایی‌ناپذیر است و این جدایی در هر جایی اعم از فقه و عرفان وارد شود، آسیب‌رسان است.

حجت‌الاسلام و المسلمین پارسانیا ادامه داد: اهل بیت سعی کردند اگر قدرت از مسیر اصلی خود خارج می‌شود، فرهنگ در مدار اصلی باقی بماند، حضور این فرهنگ سبب می‌شود تا معرفت‌های عرفانی هم در بسترهایی وجود داشته باشد.

گفتنی است بیش از 120 مقاله با موضوع عرفان اهل بیتی به دبیرخانه رسیده بود که در همایش عرفان اهل بیتی 40 مقاله پذیرفته شده است که در مجموعه‌ای منتشر شد.