به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، زبان هنر یکی از لطیف ترین و بهترین زبان ها برای انتقال پیام است و می تواند یکی از موفق ترین راه ها برای تبیین مفاهیم ارزشی و دینی باشد. یکی از تاثیر گذارترین هنرها هنر نمایشی است که تئاتر را هم در بر می گیرد. دوازدهمین دوره سراسری و اولین دوره رویداد بین‌المللی تئاتر صاحبدلان وبینارهای تخصصی تئاتر دینی با همکاری دانشکده هنر و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره در حال برگزاری است. این موضوع بهانه ای شد تا به جایگاه و اهمیت تئاتر دینی در جامعه بپردازیم.
در این باره با محمود فرهنگ، نویسنده و کارگردان تئاتر و از چهره های شناخته شده تئاتر دینی و دبیر رویدای بین الملی تئاتر صاحبدلان به گفت و گو پرداختیم. متن مصاحبه او را در ادامه می خوانید:
محمود فرهنگ معتقد است:پس از پیروزی انقلاب اسلامی و وقوع انقلاب نور در تمام زمینه های هنر یک پوست اندازی و روند جدیدی به ویژه در حوزه تئاتر شکل گرفت. در آن زمان افرادی در زمینه هنر تئاتر پیشکسوت بودند و آثاری را اجرا می کردند. بنابراین از همان ابتدای شکل گیری انقلاب اسلامی برای ایجاد روند جدیدی در هنر تئاتر تلاش کردند.
او ادامه می دهد: در اوایل انقلاب اسلامی که اجراهای تئاتر در کشور تعطیل شده بود، یک مرکزی با نام کانون فعالیت های انقلاب اسلامی راه اندازی شد. این کانون چند بخش شامل کتاب، تئاتر وجهاد کشاوری داشت. در همان موقع در بخش تئاتر وارد عمل شدیم و مکان این کانون در یک باغ بود، در فضای باغ یک صحنه اجرا مناسب فصل زمستان و تابستان ساختیم و نمایش های مذهبی را اجرا کردیم. اولین نمایشی که اجرا شد «حجر بن عدی» بود.
فرهنگ بیان می کند: تمام تلاش خود را کردیم تا ژانر نمایش ها مذهبی، دینی و ارزشی باشد. همچنین یک نمایش با نام «اسم شب» در اوایل انقلاب در تمام مساجد بزرگ کشور همانند مسجد امام حسین(ع) و لولاگر و دیگر مساجد بزرگ به نمایش گذاشته شد.به تدریج تشکل های بچه های مذهبی شکل گرفت و در نتیجه حوزه هنری انقلاب اسلامی توسط مرحوم سلشحور راه اندازی شد.
کارگردان و نویسنده پیشکسوت تئاتر تصریح کرد: پس از مدتی تئاتر شهر گشایش یافت. اولین نمایش پس ازپیروزی انقلاب اسلامی در سالن چهارسو فعلی و آن زمان که به نام شهید قشقایی مزین بود اجرا شد. نویسنده این نمایش شهید قشقایی بودند اما فرصت اجرا را پیدا نکردند. همکلاسی های او در انجمن اسلامی هنرهای دراماتیک از جمله آقایان تاج بخش فناییان، محمد کاسبی، محمود هندیانی، داوود دانشور، منصور براهینی و بسیاری دیگر از دوستان تلاش کردند این نمایش به اجرا در آید. این نمایش بسیار مورد استقبال هنردوستان قرار گرفت.
او ادامه می دهد: پس از اعلام پیروزی انقلاب اسلامی به جهانیان با آغاز جنگ مواجه شدیم. جنگ موجب شد تا در حوزه ادبیات نمایشی فصل جدیدی رقم خورد و دفاع مقدس وارد ادبیات نمایشی شود. در این حوزه با توجه به اینکه محتوا و مضامین دفاع مقدس مرتبط با سید الشهدا و شهادت، فداکاری و ایثار بود، آثار رنگ و بوی دفاع مقدس، مذهب و ارزش های دینی را به خود گرفت.
او اضافه می کند: در این میان فعالیت تئاتری نهاد ها همانند بنیاد شهید و سپاه بیشتر شد و در اولین دوره جشنواره فجر آثار جدی دیده شد.همچنین در همان زمان جشنواره هایی مرتبط با دفاع مقدس و ارزش های انقلاب اسلامی همانند جشنواره 17 شهریور که بعدها به شهدای محراب تغییر نام داد برگزار شد. سپس یک جشنواره با عنوان تئاتر سنگر در کرمانشاه و گل چهره گان بسیج در سنندج برگزار شد. سال 1360 حدود 80 درصد تئاتر ها با مضامین دفاع مقدس، مذهب، تاریخ و ارزش های انقلاب اسلامی به نمایش در آمدند. به تدریج این درصد کم شد و در بر خی از سال های شاهد بودیم که به حدود هشت درصد هم رسیده است. این کاهش درصد به این دلیل بود، مدیرانی که سکاندار تئاتر می شدند، کمتر دغدغه دینی داشتند. بنابراین خیلی از هنرمندان تئاتر به سمت سینما کوچ کردند. خیلی ها وقتی دیدند پرداختن به فضای دینی و انقلابی کمرنگ شده است سینما را انتخاب کردند.
فرهنگ با اشاره به راه اندازی حوزه هنری انقلاب اسلامی می گوید: آقای سلحشور هنرمندان معتقد، مذهبی و ارزشی را گرد هم آوردند و آثاری در حوزه تئاتر دینی تولید شد. از این رو یکی از تولیداتی که توسط امام خمینی (ره) مورد تایید قرار گرفت، تئاتر «حصار در حصار» بود.
او تاکید می کند: با وجود اینکه روند شکل گیری و تحول در حوزه تئاتر از گذشته تا امروز قابل بحث است اما در این مدت ها شاهد آثار فاخر همانند «ایوب پیامیر» هم بودیم. در کنار آن حدود 32 سال پیش گروهی درباره امام حسین نمایشی را با عنوان «کاروان خورشید» خلق کردند که تا کنون هم ادامه دارد. خیلی از گروه ها با طلایه داری کاروان خورشید آثار مذهبی، دینی، تاریخی و مضامینی تولید کردند. به همین منظور می توان به برگزاری جشنواره عاشورایان، مقاومت، مرصاد، ایثار در حوزه تئاتر دینی اشاره کرد.
عضو سابق مرکز اسلامی تئاتر می گوید: خیلی دوست داشتم با زبان هنر پیام جدیدی را منتقل کنم، بنابراین تئاتر خیابانی را شکل دادیم که پایه و اساس آن احیا عناصر و ساختار تعزیه ایرانی، آیین ها ومضامین مذهبی است.
او ادامه می دهد: آثارنمایشی فاخری در حوزه دفاع مقدس همانند یادگاری سال های شن، اذان صبح، از خاک تا افلاک داشته ایم که آثار ماندگاری هستند. همچنین می توان به آثاری همچون رویای صادق با مضمون فلسفی مذهبی، حلاج و سلاطین که کار توحیدی بود اشاره کرد. ظرفیت های آثار با این مضامین به میزانی بود که جشنواره مقاومت آغاز به کار کرد.
او بیان می کند: هنگامیکه کانون نمایش دینی تاسیس شد، فعالیت های مختص حوزه ادبیات نمایشی در بخش های صحنه ای، خیابانی، رادیویی و نمایشخوانی در تمام استان ها اجرا شد.
فرهنگ تاکید می کند: باتوجه به ارزش هایی که در دفاع مقدس به دست آمد و شاهد رشادت و فداکاری های شخصیت های بزرگ بوده ایم، هنوز نتوانسته ایم رسالت سنگینی که دفاع مقدس و انقلاب اسلامی بر عهده ما گذاشته است را پاسخگو باشیم. با وجود اینکه آثار فاخر در حوزه دفاع مقدس و ارزش های انقلاب اسلامی داشته ایم اما با این وجود کم کاری کرده ایم. باید با استفاده از زبان تئاتر به عنوان یک امکان با هویت برای القا مفاهیم و مضامین دینی بهره مند شویم.
نظر شما