بازدید از تنها اکوموزه ایران تا موزه جنگ جهانی دوم

به گزارش خبرگزاری شبستان از گیلان- مهری شیرمحمدی؛

موزه‌ها مكانی برای تداوم فرهنگی در جامعه بوده و مکانی برای شناساندن هويت و پاسداشت گذشته و حال است. موزه میراث روستایی گیلان بعنوان تنها اکوموزه ایران، مهمترین موزه استان گیلان است. موزه‌های تخصصی همچون؛ تنها موزه چای کشور در شهر لاهیجان، موزه رشتی دوزی، موزه سنجش و موزه جنبش جنگل در رشت، موزه مردم مردم شناسی قاسم آباد در شهرستان رودسر، موزه نیروی دریایی در انزلی، موزه مردم شناسی عشایر تالش در ییلاق سوباتان، موزه جنگ جهانی دوم در لاهیجان و در نهایت موزه مادر استان گیلان در رشت، از جمله موزه‌هایی است که می‌توان با بازدید از آن با تاریخ و فرهنگی گیلان آشنا شد.

*موزه میراث روستایی، تنها اکوموزه ایران

موزه میراث روستایی گیلان، تنها اکوموزه ایران است. موزه‌ای در فضای باز که فقط نمایش خانه‌هایی با هویت معماری خانه‌های روستایی گیلان نیست. در این اکوموزه، با سبک زندگی روستایی بطور زنده آشنا می‌شوید.

ایده احداث چنین موزه‌ای، پس از31 خرداد 1369 رودبار و منجیل شکل گرفت. درست 24 ساعت بعد از زلزله‌ای که کشتار و ویرانی‌های فاجعه باری در گیلان ایجاد کرد، یک جامعه شناس با یک دوربین عکاسی و تیمش برای کمک به مردم و بررسی رفتار آسیب دیدگان به رودبار و منجیل می‌رود و متوجه می‌شود، عمده آسیب در بافت سنتی متوجه خانه هایی است که رها شده  و یا  غیر اصولی مرمت شده اند. یعنی بخش قدیمی خانه سالم مانده و بخش جدیدی که با بلوک و سیمان و تیر آهن ساخته شده بود، تلفات و خسارت بیشتری ایجاد کرده است. و به این نکته پی می برد که چیزی در معماری سنتی است که از سده های دور آموخته بودند در کشور زلزله خیز باید به گونه ای خانه بسازد که از بلایای طبیعی در امان بمانند.

نخستین کارگاه پروژه، به سرپرستی دکتر محمود طالقانی در اردیبهشت ماه 1384 راه اندازی می شود. و پروژه عظیم «موزه میراث روستایی گیلان» طی چند فاز همچنان ادامه دارد.

حالا هر کس که به موزه میراث روستایی گیلان می رود، تنها شاهد اشیای مختلف و یا مدل های تازه ساخت از الگوی معماری خانه های روستایی نیست. چندین ساعت زمان می برد تا علاوه بر مشاهده خانه های روستایی که با زحمت فراوان در روستاهای مختلف گیلان «واچینی» و در موزه «دوباره چینی» شده است، با سبک زندگی روستایی هم آشنا شود.

موزه درست در مسیر یکی از پرترددترین جاده های شمال کشور  و در زمینی به مساحت 1480هکتار از جنگل های سراوان ساخته شده و هرکس که از این جاده عبور می کند، نه تنها با دیدن تابلوی موزه میراث روستایی در حاشیه آزادراه رشت به سمت غرب کشور، توقف می کند، بلکه عطر پخت انواع نان ها و شیرینی های محلی گیلان، وسوسه ها را برای بازدید برمی انگیزد.

*موزه باستان شناسی و مردم شناسی رشت

موزه مادر گیلان یعنی موزه باستان شناسی و مردم شناسی رشت، در خانه تاریخی «میرزا حسین خان کسمایی» و در ابتدای خیابان بیستون رشت قرار دارد. میرزا حسین خان کسمایی، یکی از سران اصلی مشروطه خواه گیلان بود.

بخش باقی مانده این عمارت بزرگ با زیربنای 560 متر مربع در سال 1349 توسط وزارت فرهنگ و هنر وقت خریداری شد و بعد از انقلاب (10/7/1367) به عنوان « موزه باستان شناسی و مردم شناسی رشت» تغییر کاربری یافت.

این موزه از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش باستان شناسی و بخش مردم شناسی. علاوه بر آن نمایشگاه های موردی هم در موزه برپا می شود. نمایش جام های طلای مکشوفه در چراغعلی تپه رودبار، نمایش جام رشی، نمایش نقاشی های استاد محصص و حبیب محمدی، برخی از رویدادهای مهم در این موزه بوده است.

*موزه رشتی دوزی در عمارت کلاه فرنگی

رشتی دوزی، یکی از هنرهای دستی گیلان است. رشتی دوزی در واقع  نوعی قلاب دوزی است که با استفاده از نخ ابریشم طبیعی بر روی پارچه‌ی ماهوت انجام می‌شود. این هنر  سابقه‌ای طولانی داشته  و قدمت  آن را ۳۳۰ تا ۵۵۰ سال قبل از میلاد دانسته اند. البته اوج شکوفایی این هنر به توسعه و تجارت ابریشم بویژه در دوره صفوی برمی گردد.

موزه رشتی دوزی در عمارت کلاه فرنگی واقع در باغ میراثی محتشم قرار دارد.عمارت کلاه فرنگی، یکی از بناهای تاریخی بجامانده از دوره قاجار است که در باغ میراثی «اکبرخان بیگلربیگی»، معروف به« باغ محتشم» قرار دارد.

عمارت کلاه فرنگی، پس از طی فرایند اداری، در تاریخ 19بهمن1400 بعنوان موزه رشتی دوزی تغییرکاربری یافت.

*موزه جنبش جنگل در خانه تاریخی میرزا کوچک جنگلی

یونس استادسرایی، معروف به میرزا کوچک، رهبر جنبش جنگل بود که طی 7سال از1293 تا 1300 در جنگل های گیلان علیه استعمار و استبداد ادامه داشت.

خانه وی، در سال 1381 از مالکان وقت خریداری و مرمت گردید. این خانه اکنون بعنوان موزه اسناد جنبش جنگل کاربری داشته وعلاقمندان می توانند با رفتن به خیابان استادسرا از این موزه بازدید نموده و با تاریخچه جنبش جنگل آشنا شوند.

*موزه تخصصی جنگ جهانی دوم(ونگارد)

«موزه ونگارد»، موزه ای خصوصی با اشیای بجامانده از جنگ جهانی دوم در کشورهای درگیر است که به همت «کارن جمال امیدی» در شهر« لاهیجان» احداث شده است.

ایران از صدمات جنگ دوم بی نصیب نماند.  استان گیلان، هم پذیرای آوارگان لهستانی بود و هم با بمباران شهرهای، رشت، انزلی و لاهیجان، خسارت های جانی و مالی زیادی متحمل شد.

بمباران شهر لاهیجان هنوز در خاطره خیلی از مردم این شهر مانده است. بهمین دلیل جوان 20ساله لاهیجانی به نام«کارن جمال امیدی»، دفتر کار پدرش را تبدیل به موزه ای کرد که اولین و تنها موزه خصوصی جنگ جهانی دوم در کشور است. موزه خصوصی ونگارد، اردیبهشت ماه سال 1400 افتتاح شد.

کارن از وقتی 15ساله بود، ایده جمع آوری اشیای بجامانده از جنگ جهانی دوم به ذهنش رسید و از آن زمان تاکنون مشغول جمع آوری اسناد و آثار بجامانده از این جنگ خانمانسوز است.

«ونگارد» در زبان انگلیسی، به معنی پیشتاز است. و به اولین نیروی نظامی که در جنگ وارد می شد، ونگارد می گفتند. این کلمه بین المللی است. و  چون موزه خصوصی جنگ جهانی دوم در لاهیجان، اولین و تخصصی ترین موزه درباره جنگ جهانی دوم در ایران است، نام «ونگارد»  برای آن انتخاب شده است.

در این موزه می توانید تاریخچه جنگ جهانی دوم، کشورهای درگیر، انواع ادوات جنگلی، اسناد و برخی روزنامه های آن زمان را ببینید.

موزه مردم شناسی در قاسم آباد واقع در شهرستان رودسر، موزه مردم شناسی عشایر تالش در روستای سوباتان شهرستان تالش، موزه سنجش در مدرسه تاریخی شاهپور رشت و موزه تخصصی نیروی دریایی در کاخ میان پشته انزلی و موزه تخصصی چای در شهر لاهیجان از دیگر موزه های قابل بازدید در گیلان است.