نظم نوین منطقه ای با توافق تهران و ریاض شکل می گیرد

علیرضا عرب در گفت و گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان در مورد روابط ایران و عربستان و تفاهم نامه جدید میان این دو کشور اظهار داشت: با این توافق ما شاهد شکل گیری نظم نوین منطقه ای خلاف خواست آمریکا و اسراییل هستیم. برقراری روابط ایران و سعودی با میانجی گری چین یک نقطه عطف مهم در تحولات منطقه غرب آسیا محسوب می شود.

وی با بیان اینکه این توافق معانی ای با خود دارد، افزود: تغییر توجه و تمرکز آمریکا از منطقه غرب آسیا به آسیای شرقی و اوکراین زمینه را آماده کرد تا چین خلإ ایجاد شده را پر کند اما این امر به نحوی متفاوت و معنادار است.

کارشناس سیاست خارجی اظهار کرد: چین خلاف آمریکا بر همگرایی سازنده و نه تقابل مخرب میان قدرت های منطقه تاکید دارد به عبارت دیگر چین نسبت به آمریکا تا حد بالایی فارغ از فشارهای اسراییل عمل می کند و این امر باعث شده تا نظم نوینی که چین نیز به دنبال آن است مبتنی بر همگرایی سازنده در میان قدرت های منطقه شکل بگیرد که این موضوع خواست آمریکا و اسراییل نیست.

عرب ادامه داد : این رویکرد چند جانبه گرا، سازنده و همگرا می تواند در آینده منازعات منطقه ای را کاهش دهد و ثبات و آرامش بیشتری را برای منطقه به ارمغان بیاورد. همچنین توافق منعقد شده در ارتباط با امنیت ملی ما نیز موثر است.

عرب با اشاره به اثرات مهم روابط ایران و سعودی و عکس العمل اسراییل گفت: در قلب اهداف دولت راست گرای نتانیاهو مقابله همه جانبه با ایران است ، هدف دوم که مکمل این هدف است، عادی سازی با سعودی است یعنی نتانیاهو عادی سازی با سعودی را ستون فقرات عادی سازی هایی که تاکنون انجام شده، محسوب می کند. در واقع از نظر نتانیاهو و دولت راست گرا عادی سازی با سعودی موجب یک تغییر کوانتومی در تحولات منطقه  و در راستای مبارزه هر چه موثرتر با ایران محسوب می شود.

کارشناس مسائل خارجی تصریح کرد: نتانیاهو بسیار متمایل به عادی سازی با سعودی ها بود و آن را مصداق تغییر کوانتومی و تغییر معنادار بزرگ در فرآیند عادی سازی های بزرگ که تا امروز با امارات، بحرین، مراکش انجام شده است، محسوب می کند؛ به همین دلیل برقراری روابط ایران و سعودی با وساطت چین تا اینجا برنامه نتانیاهو و دولت راست گرای او را به هم ریخته است.

وی گفت: ستون فقرات عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی منطقه و حاشیه خلیج فارس از نظر خود این رژیم، عادی سازی با سعودی ها است که تاکنون شکل نگرفته است و با برقراری روابط سعودی با ایران این امر (فرآیند عادی سازی سعودی و اسراییل) دورتر از قبل به نظر می رسد.

عرب تصریح کرد: یکی از علت های محقق نشدن عادی سازی روابط سعودی و اسراییل این است که سعودی ها برای عادی سازی روابط با اسراییل پایبندی اسراییل به طرح صلح عربی را که توسط ولیعهد وقت عربستان عبدالله در بیروت در 2002 ارایه شد را می خواهند که یکی از شروط حداقلی سعودی ها برای عادی سازی است که اسراییل پایبندی به این طرح صلح داشته باشد که توسط ولیعهد وقت عربستان اعلام شد. فیصل بن فرحان وزیر خارجه سعودی  مورخ 20ژانویه2023م (30دی1401) گفت تا زمان عملی شدن راه حل، عربستان روابطش با اسرائیل را عادی نخواهد کرد. در اجلاس اقتصادی داووس در سوئیس نیز همین موضع را تکرار کرد.

وی ادامه داد: با توجه به روی کار آمدن راست گراترین و افراطی ترین دولت در اسراییل بعید است این دولت توانایی پذیرش طرح صلح عربی را داشته باشد؛ بنابراین این عادی سازی ها اکنون دور به نظر می رسد مگر اینکه آمریکایی ها یک امتیاز بسیار بزرگ را به سعودی ها بدهند(به طور مثال:  اجازه غنی سازی در صنایع هسته ای سعودی یا ارتقای روابط استراتژیک آمریکا با سعودی و اعطاء تضمین امنیتی کتبی به سعودی ها یا تضمین و تحویل خریدهای نظامی و فروش تسلیحات تهاجمی پیشرفته آمریکایی به آنان ) و آنها را مجاب کنند که به سمت عادی سازی با اسرائیل حرکت کنند.

عرب تصریح کرد: عادی سازی اسرائیل با سعودی، مستلزم کمک فعال دولت بایدن است. دولت بایدن در مقابل کمک ویژه در مورد عادی سازی با سعودی از اسرائیل توقع دارند در عرصه فلسطین امتیازاتی را بدهد اما با توجه به ماهیت افراطی و راستگرای دولت نتانیاهو این معامله بیش از پیش مشکل به نظر می رسد.

 وی گفت: در مجموع با توجه به توافق ایران و سعودی و افزایش تنش مستمر در کرانه باختری و قدس،  عادی سازی با سعودی دورتر از قبل به نظر می رسد.

عرب اظهار داشت: اگر عادی سازی اسراییل با عربستان صورت نگیرد، احتمال سست شدن و حتی بازگشت فرآیند عادی سازی اسرائیل با کشورهای عربی که پیش از این انجام شده است، نیز وجود دارد و این احتمال بیش از گذشته افزایش خواهد یافت.

وی ادامه داد: عادی سازی با کشورهای عربی کامل نخواهد شد مگر اینکه اسرائیلی ها موفق به عادی سازی با عربستان شوند. اهمیت عادی سازی با سعودی به خاطر جایگاه عربستان در جهان عرب است که تاکنون این اتفاق نیفتاده است. اتحاد اسراییل با کشورهای عرب برای فشار به ایران نیز تاکنون محقق نشده است  در عرصه فلسطین نیز توافق ایران و عربستان با وساطت چین می تواند اثرگذار باشد.

عرب گفت: با توجه به ماهیت راست گرا و افراطی دولت جدید نتانیاهو، ما افزایش تنش در کرانه باختری، قدس و مناطق 48 را به ویژه در ماه مبارک رمضان که همزمان با عید پسح یهودیان در 2023 است، پیش بینی می کنیم که استراتژیست های اسرائیلی نیز آن را پیش بینی کرده اند.

عرب اظهار داشت: با توجه به عقیم ماندن تلاش های اسراییل برای عادی سازی با سعودی، سعودی ها نیز از انگیزه بالایی برخوردار نیستند تا برای آرام سازی در صحنه فلسطین کمک کنند؛ بنابراین تمام این عوامل تاثیر و تاثراتی است که در منطقه قابل پیش بینی است.