به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، آیت الله «سید یدالله یزدان پناه» در نشست «اسلام و نسبت آن با علوم انسانی» که توسط گروه عرفان و موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد، گفت: علوم انسانی مولفه هایی دارد که مربوط به کنش های انسانی و شهودی هستند.
استاد سطح عالی فلسفه و عرفان حوزه علمیه قم افزود: حوزه توصیف و توجیه هر دو در علوم انسانی وجود دارد، تکثر روشی دارند و از مبادی هستی شناسانه برخوردار هستند.
وی با بیان اینکه باید هویت علم را جدی گرفت، خاطرنشان کرد: تجربه موجود در فلسفه اسلامی به عنوان الگوی موفق برای تولید علم می تواند محسوب شود اما در بیشتر موارد با مسایل و موانعی در این زمینه مواجه هستیم.
آیت الله یزدان پناه با بیان اینکه جامعه شناسی اسلامی زمانی به عنوان علم مفروض است که مولفه های 9 گانه را داشته باشد، خاطرنشان کرد: در فلسفه اسلامی حقیقت فلسفه رسیدن به واقعه است اما برای دست یافتن به آن معیارهایی نیاز دارد. در علوم انسانی و حتی علوم تجربی مبانی را به گونه ای قرار می دهند که فضای مبانی شناسانه را بر هم بزند.
وی با بیان اینکه باید نوع نگاه ما به علم تغییر کند، گفت: زمانی که به معنای متعارف علم توجه می کنیم در علومی مانند آمار و احتمالات نوع نگاه ما به آنها نوع کار را تغییر می دهد. در این گونه موارد باید ببینیم دین چه می گوید و به صورت عالمانه هم این موارد را مورد مداقه قرار دهیم تا مبنای معرفت شناسی را ایجاد کنیم.
آیت الله یزدان پناه ادامه داد: گرفتاری هایی که وجود دارد، این است که در علوم انسانی نمی خواهیم چیزی بگوییم بلکه می خواهیم به نوعی با نگاه اکانتی، علوم انسانی را سامان دهیم در حالی که دین می گوید باید نسبت به مسایل نگاه قرآنی داشته باشیم؛ بنابراین مباحث هستی شناسانه و انسان شناسانه تاثیر زیادی در علوم انسانی دارند.
وی افزود: آنچه که در علوم انسانی می گذرد با روح کار سازگار است و باید به عنوان علم واقعی به آن بپردازیم. ما باید داعیه دار این باشیم که چرا علوم انسانی را به اینجا رسانده ایم؟ درست است از یک جهت علوم انسانی علم متعارف شده است اما پایه های اشتباه دارد و باید آن را اصلاح کنیم.
آیت الله یزدان پناه با بیان اینکه قیاس فلسفه غرب و فلسفه اسلامی چهارچوب ها و محتواهای متفاوت به دست می دهد، افزود: باید جامعه شناسی اسلامی را مورد مطالعه علمی قرار دهیم چرا که هم در صحنه علم و هم معارف دینی می توان از آن استفاده کرد.
وی در پاسخ به این سوال که جامعه شناسی اسلامی رویکرد تهذیبی دارد یا رویکرد تاسیسی، گفت: تاسیس بدون تهذیب امکان پذیر نیست و ما در خصوص جامعه شناسی اسلامی رویکرد تاسیس داریم. تک تک گزاره ها را باید مورد بررسی قرار دهیم و راه رفته ولا غلط به ما نظارت درست می دهد.
آیت الله یزدان پناه با بیان اینکه شیخ اشراق تلاش فیلسوفانه انجام داده است، گفت: مهم این است که فیلسوف می گوید هستی شناسی قدسی است و من چگونه به این ساحت برآیم و دیگران را چگونه به این سمت سوق دهم.
وی خاطرنشان کرد: دین در بستر قضا و قدر، بدها را معنا کرده است. تدبر پی در پی بین واقع و دینی که از واقع به نحو قدسی سخن گفته است، می تواند ما را در دست یافتن به نکات ظریف در فلسفه اسلامی یاری رساند. دین نسبت با اسماء ذاتیه را گفته است و چشمان ما تیزبین نیست که بتواند آنها را ببیند و فلسفه چشمان ما را تیزبین می کند.
آیت الله یزدان پناه با بیان اینکه قرآن بینات استدلالی را به درستی و کامل بیان کرده است، گفت: از دل لا الا اله الله کلمه فعبدنی استخراج می شود و خود قرآن استدلال ها را گفته است. در قرآن زمینه ها و پایه هایی که می خواهیم مانند مانند معرفت شناسی اسلامی وجود دارد و قرآن برای معرفت شناسی حجت قایل است. معرفت شناسی اسلامی بین داریم و آنها جزء بینات قرآنی هستند.
وی افزود: در بسیاری از مباحث علوم انسانی پایه های مطرح شده بسیار محکم تر است در حالی که ما از آنها استفاده نمی کنیم. ما باید کنش انسانی را معناگرا بدانیم و فقط رفتارگرا نباشیم.
آیت الله یزدان پناه با بیان اینکه باید در قرآن و اسلام مداقه کرده و از آنها علوم انسانی را استنتاج کنیم، گفت: قرآن در تمام لحظات حاضر است اما کیفیت حضور قرآن باید مطرح شود.
وی در خصوص نسبت و رابطه نظریه اسلامی سازی علوم انسانی با قلمروی دین گفت: دین قرار نیست به صورت کامل به مسئله علوم انسانی ورود کند چرا که مبنای دین اکتشاف است. جامعه شناسی قدسی را می شناسیم، واقع را به هر مقدار که می گوید و قابل استناد است مورد بررسی قرار می دهیم. قرآن کتاب ......... است و پیوسته می باشد و باید بعد مادی وجود داشته باشد که قابلیت معنوی نیز داشته باشد. در قرآن بسیاری از اسرار خلقت را می توان کسب کرد.
آیت الله یزدان پناه افزود: چون علم اکتشافی است از دین در فضای اکتشافی آن هم از نوع قدسی می توانیم استفاده کنیم. در فضای جامعه شناسی اگر دین و قرآن را امتداد دهیم چون قدسی است، اعتماد کامل وجود دارد.
وی تصریح کرد: دین به دنبال سعادت انسان است و سعادت یکی از مباحث اصلی گفت و گو در صحنه اجتماعی است، بنابراین معنا ندارد که دین در این مقوله سکوت کند و بگوید انسان هر کاری که می خواهد انجام دهد.
آیت الله یزدان پناه با اشاره به فلسفه صدرایی گفت: صدرا سن بلوغ را به عقل عملی ارتباط می دهد که از آن نتیجه می گیرد. بلوغ آنجایی است که عقل عملی وجود دارد.
استاد سطح عالی فلسفه و عرفان حوزه علمیه قم گفت: تلاش های پیشین ما این است که عقل اکثری و دایمی چگونه می تواند به ذات برسد و وقتی به ذات برسیم، می توانیم آن را گسترش دهیم.
آیت الله یزدان پناه تاکید کرد: فلسفه غرب و معرفت شناسی غرب عقل گرایی را جدی نگرفته است و کنار گذاشته، بنابراین اتفاقات امروز غرب ثمره جدی نگرفتن عقل گرایی است.
وی با بیان اینکه دین حق را گفته است و باید با لوازم اش به آن نکته برسیم و بتوانیم از آن استفاده کنیم، گفت: نگاه ما باید به مسئله دین عالمانه باشد. در قرآن نیز آمده است اگر تعامل های پایه ای درست باشد و تعامل دو طرفه با دین داشته باشیم، مثلا در مورد موضوع ربا که در قرآن نیز به آن اشاره شده است، تبیین دقیق اقتصادی برای آن پیدا می شود.
نظر شما