به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، امام علی (ع) سرآمد شاعران شعر عربی و یکی از نام آورترین و سرشناس ترین سخنورانی هستند که فصاحت و بلاغت ایشان در کلام زبانزد خاص و عام است. در تاریخ ادبیات عرب شبه جزیره عربستان را مهد اشعار بزمی و رزمی دانند و شاعران بسیاری از پیش از صدر اسلام در این جزیره شناخته شده بودند مثل امروالقیس، عنترة بن شداد، عبید بن ابرص، حسان بن ثابت، الخنساء، الاخطل، نابغه ذبیانی و زهیر بن ابی سلمی و ... که اشعاری در وصف بادیه نشینی، زن، جنگ، شجاعت و اخلاق می سرودند.
طبع شعر گویی اعراب شبه جزیره عربستان پس از بعث پیامبر (ص) نیز همچنان ادامه داشت. امام علی (ع) که پرورده مکتب وحی بودند نیز طبع شعری داشتند و باید به این نکته اشاره کرد که امام علی (ع) از نادرترین سخنوران و اندیشمندان عالم ادب و بلاغت شعر و نثر عرب بودند که «نهج البلاغه» اثر گرانسنگ ایشان الگوی تمام نویسندگان، شاعران و ادبا برای خلق اثار ادبی است.
باید گفت «نهج البلاغه» میراث بزرگ عالم وحی است که در آن زیباترین سخنان و کلام امام علی (ع) و ارتباط شان با خدا را با واژه به تصویر کشیده اند؛ این اثر حاوی مباحثی چون الهیات، سلوک، عبادت، دعا، مناجات، نفی دنیاپرستی، حماسه، شجاعت، اخلاق و تهذیب نفس است که بسیاری از شعرا، نویسندگان و سخنوران از این اثر الهام گرفته اند .
امام علی (ع) از شاعران بنامی بوده که بسیاری از صاحب نظران ایشان را جزء شعرای بزرگ دانسته و برخی فقط اشعار رجز خوانی را به امام نسبت داده اند. اما محمّد بیهقی کیدری در کتاب« انوار العقول» اشعاری را که به امام علی (ع) منسوب است گردآوری کرده است.
اشعاری از دیوان الامام علی «ع»
امام علی (ع) درباره «خردورزی»می سراید:
وَ أفضَلُ قَسم اللهِ للمَرءِ عَقلُهُ * فَلَیسَ مِنَ الخَیراتِ شَیءٌ یُقارِبُه
إذا أکمَلَ الرَّحمنُ للمَرءِ عَقلَه * فَقَد کَمُلَت أخلاقُه وَ مَآرِبُه
ترجمه: «برترین چیزی که خداوند به انسان روزی کرده، خِردِ اوست. چیز دیگری در میان نیکی‌ها و خوبی‌ها، به آن نزدیک نمی‌شود.هنگامی که خداوند برای کسی عقلش را کامل کند، خوی و اخلاق وی (و دیگر خوبی‌ها و نیکویی‌هایش) نیز کامل می‌شود.»
امام علی (ع) در ستایش «کم گویی و نکوهش پرگویی» چنین سروده اند:
إنَّ القَلِیلَ مِنَ الکَلامِ بِأهلِه * حَسَنٌ وَ إنَّ کَثِیرَه مَمقُوتُ
مَا زلَّ ذُو صَمتٍ وَ ما مِن مُکثِرٍ * إلا یَزِلُّ وَ ما یُعَابُ صَمُوتُ
ترجمه: «سخن اندک با آنان که سزایش هستند، نیکو بوده و سخن بسیار ناپسند است.کسی که خاموشی پیشه کرده خطا نمی‌کند و هر آن کس که بسیار سخن گوید، دچار خطا و اشتباه می‌شود و کسی که بسیار سکوت می‌کند، مورد عیب جویی قرار نمی‌گیرد.»
امام علی (ع) درباره «گریزناپذیری مرگ» سروده اند:
المَوتُ لا وَالداً یُبقِی وَ لا وَلَدا * هذا السَّبِیلُ الی أن لا تَرَی أحَدا
کَانَ النَّبیُّ وَ لم یَخلُد لأمَّتِه * لَو خَلَّدَ اللهُ خَلقاً قَبلَه خَلُدا
لِلمَوتِ فِینَا سِهامٌ غَیرُ خَاطِئةٍ * مَن فَاتَهُ الیَومَ سَهمٌ لم یَفُته غَدا
ترجمه: «مرگ نه پدر را باقی می‌گذارد و نه فرزند؛ این راه ادامه دارد تا آنکه کسی را نبینی و همگان طعم مرگ را چشیده و این راه را خواهند پیمود.پیامبر «ص» در میان امتش جاودان باقی نماند و اگر خداوند پیش از او افرادی را جاودان می‌کرد، این اتفاق می‌افتاد. (اما مشیت الهی بر این تعلق گرفته که هیچ انسانی عمر جاوید نیافته و همگان از دالان مرگ عبور خواهند کرد؛ حتی پیامبران و پیشوایان دین).مرگ برای ما تیرهایی دارد که هرگز راه خطا نمی‌رود؛ کسی که امروز تیر بدان اصابت نکند، فردا به خطا نمی‌رود.»
امام علی (ع) در ستایش «علم و خرد» می سراید:
النَّاسُ مِن جِهَةِ الآباءِ أکفاءُ * أبُوهُمُ آدمٌ وَ الأمُّ حَوَّاءُ
فَإن یَکُن لَهُم مِن أصلِهِم شَرَفٌ * یُفاخِرونَ بِهِ فَالطِّینُ وَ المَاءُ
مَا الفَضلُ إلا لأهلِ العِلمِ إنَّهُمُ * عَلَی الهُدی لِمَنِ استَهدَی أدِلاءُ
فَقُم بِعِلمٍ وَ لاتَطلُب بِه بَدَلاً * فَالنَّاسُ مَوتَی وَ أهلُ العِلمِ أحیَاءُ
ترجمه :«مردم از منظر پدران در یک مرتبه قرار دارند؛ پدرشان آدم و مادرشان حوا بوده و از این لحاظ برتری بر یکدیگر ندارند.اگر برای آنان در اصل و نسبشان شرافت و برتری باشد که بدان افتخار کنند، به آب و گِل است. (چرا که همه فرزندان آدم از خاک آفریده شده و سرشتشان، یکی است.)فضیلت، تنها از آنِ اهل علم و دانش است؛ چرا که آنان هر آن کس را که بخواهند هدایت یابند (و در مسیر هدایت، رشد و عبودیت گام نهند)، راهنمایی کرده و از آنان دستگیری می‌کنند.برخیز و جویای علم و دانش باش و برای آن جایگزینی انتخاب مکن؛ زیرا مردم مردگان بوده و اهل دانش، زنده‌اند و با روشنایی علم و دانش خود را به حیات رسانده و دیگران را نیز کمک می‌کنند».
نظر شما