ضرورت مهارت‌آموزی در مسئله امر به معروف و نهی از منکر/ امر به خوبی‌ها در اولویت باشد

خبرگزاری شبستان- استان فارس: مهدی رحمانیان

داشتم به این فکر می کردم که واقعاً ما مسلمان ها چه دین خوبی داریم؛ از هر لحاظ که فکرش را بکنی در دین مان زیبایی وجود دارد؛ فقط کافی است این زیبایی ها جنبه عملی به خود بگیرد آن وقت است که نورانیت جامعه را فرا می گیرد و زیبایی ها دو چندان می شود.

«امر به خوبی ها و نهی از بدی ها» از زیبایی های دین ما است؛ آخر در کدام گروه، گرایش و فرقه ای اینگونه نکته بینی وجود دارد که حتی برای جزئی ترین مسائل هم برای پیروانش برنامه ها دارد. دینی که امر به خوبی ها می کند و سفارش کرده آن را در جامعه گسترش دهیم و از کارهای زشت نهی کرده و توصیه دارد اگر خواهان یک جامعه متعالی هستید از منکرات دوری کنید.

فارغ از اینکه پیرو کدام شریعت باشی؛ مسلمان باشی یا مسیحی؛ بودایی باشی یا کلیمی و... «امر به خوبی ها و نهی از بدی ها» چیز بدی نیست و فکر نمی کنم کسی در دنیا پیدا شود که آن را نپسندد جز اینکه واقعاً کاسه ای زیر نیم کاسه اش باشد.

تازه دین ما بابت همین امر به خوبی ها پاداش هم می دهد و در کتاب آسمانی مان و همچنین سخنان بزرگان دین ماه بارها و بارها آمده و از آن به عنوان «پاداش بزرگ» تعبیر شده است.

حالا که مدتی است تب این واجب فراموش شده در جامعه بالا گرفته فرصتی است که نسبت به آداب و اصول آن آشنایی پیدا کنیم تا این مهم به درستی در اجتماع گسترش و ترویج شود.

لزوم فراگیری مهارت امر به معروف و نهی از منکر

به گفته امام جمعه جهرم باید در زمینه امر به معروف و نهی از منکر مهارت هایی داشت تا بتوان به نحو مفید و مؤثری انجام وظیفه کرد. واقعیت این است که اگر آمر به معروف و ناهی از منکر آگاهی و مهارت لازم نداشته باشد به تعبیر پیامبر اکرم (ص) بیش از آنکه کار را اصلاح کند آن را خراب می کند. «مَن عَمِلَ عَلى غَيرِ عِلمٍ كانَ ما يُفسِدُ أكثَرَ مِمّا يُصلِحُ».

حجت الاسلام محمدحسین مدبر اولین نکته در این زمینه را شناخت ضرورت و اهمیت و جایگاه مهم امر به معروف و نهی از منکر دانست و با نقل روایتی از امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه گفت این فریضه در مقایسه با سایر واجبات و نیکی ها و خوبی ها حتی جهاد در راه خدا مانند یک دریای پهناور در مقابل آب دهان است.  مولای ما که نعوذبالله اهل غلو و دروغ نیست و به خوبی اهمیت و ضرورت و شأن و جایگاه والای امر به معروف و نهی از منکر را می داند و قاطعانه  سخن می گوید. پس همین یک حدیث کافیست که این واجب را هرگز موردغفلت قرار ندهیم.

وی همچنین به آثار ترویج و نادیده گرفتن امر به معروف و نهی از منکر اشاره می کند که اگر جدی گرفته شود برکاتی برای فرد، خانواده، اجتماع، دنیا و آخرت دارد و اگر به فراموشی سپرده شود آثار سوء و زیان باری متوجه جامعه می شود.

امام امیرالمومنین(ع) و امام رضا (ع) هردو فرموده اند اگر این فریضه را جدی نگیرید اشرار مسلط شده و برشما حاکم خواهند شد. لذا باید توجه کرد که اگر افراد شرور، خونریز، خودخواه، خودکامه، شهوت ران بر اجتماع مسلط شوند برای اصلاح امور اجتماع و فرهنگ و اقتصاد و اخلاق چه خون ها باید ریخته شود.

این کارشناس مسائل دین گریزی هم به تاریخ اسلام زد که مانند یک تابلو روشن روبروی ماست و اگر مسلمانان این فریضه را جدی گرفته بودند علی الظاهر واقعه عاشورا پیش نمی آمد و حجت خدا سربریده نمی شد و اهل بیت(ع) به اسارت نمی رفتند.

امر به خوبی ها در اولویت باشد

آیا هرگز به این نکته توجه کرده ایم که خداوند متعال در قرآن کریم و نیز بزرگان دین در روایات هرگاه خواستند این واجب را به ما معرفی کنند معروف را بر منکر مقدم داشته اند؟ و این هشداری است که پرداختن به معروف ها هم اولیت و هم اولویت دارد.  حداقل این است که به همان اندازه که دغدغه نهی از منکر داریم دغدغه امر به معروف هم داشته باشیم.

به عقیده حجت الاسلام مدبر اگر در باغچه ای گل های فراوانی کاشته شود جا برای علف های هرز تنگ می شود و عرصه جولان نخواهند داشت. معروف ها همان گل ها هستند که اگر گسترش یابند و جدی گرفته شوند خود بخود بسیاری از منکرات از بین خواهند رفت.

او برای این گفته خود مثال های هم زد و گفت ازدواج یک معروف است که بزرگان دین فرموده اند اگر دختر و پسرجوانی که مناسب هم هستند در وقت مناسب با هم ازدواج  کنند نیمی از دینشان حفظ می شود.

اشتغال معروف دیگری است که باید به آن توجه جدی شود. پیامبر (ص) هرگاه جوانی را می دید که قدرت بدنی بالایی دارد از حرفه او سوال می کرد و اگر می گفتند بیکار است می فرمود: سقط من عینی؛ «از چشمم افتاد»؛ بعد می فرمود مگر نمی دانید وقتی انسان حرفه و شغلی نداشته باشد کم کم از دین خودش خرج می کند و اگر ادامه داشته باشد دیگر چیزی از دین و اعتقاد برایش باقی نمی ماند.

خداوند متعال هم می فرماید: «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ - عنكبوت  45» نماز که ستون دین است خود یک معروف است و راستگوتر از خدای متعال کیست؟« وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا - نساء  87» و «وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا-  نساء  122»  و ما اکنون چقدر به آن اهمیت می دهیم؟ مساجدمان چه وضعی دارد؟ پس باید آن را به عنوان یک معروف، بسط و گسترش داد و با اسرار و رموز و احکام و فواید و فلسفه اش آشنا شد که با گسترش این معروف خود بخود بسیاری از ناهنجاری ها و منکرها رخت بر می بندد.

پرکردن و پربارکردن اوقات فراغت هم معروف بسیار مهمی است؛ پس جوانی و بیکاری و پول، مایه فساد است، جوان بیکاری که از پدر و مادر یا از جای دیگری پول توجیبی می گیرد به شدت در معرض فساد و تباهی قرار دارد. برای اوقات فراغت بانوان هم باید توجه بیشتری داشته باشیم مانند پارک های مخصوص ویژه بانوان اگر انجام شود لااقل اوقات فراغت بانوانی که به دنبال یک تفریح سالم هستند به نحو خوبی پر میشود.

به هر حال خوب است به همان اندازه که روی منکرات حساسیت داریم به معروف ها هم حساس باشیم.

ضرورت حفظ عزت و آبروی مردم

 نکته دیگری که حجت الاسلام مدبر به آن اشاره کرد این بود که امر به معروف و نهی از منکر باید با کمال احترام انجام شود و عزت و آبرو و شخصیت فرد در جمع خدشه نبیند و خلاصه مطلب این که باید طبیبانه این کار انجام داد.

امام خمینی (ره) در صفحه  317 کتاب «شرح حدیث جنود عقل و جهل» که در جوانی هم نوشته اند می فرمایند: در باب امر به معروف و نهی از منکر یکی از مهمات همین رفق نمودن و مدارا کردن است. همین تذکر لسانی هم که می خواهیم انجام بدهیم باید به گونه ای بگوییم که طرف از آن استقبال کند. خشونت و تندی بیجا ممکن است انسان مرتکب معصیت یا تارک واجب را از معاصی کوچک به معاصی بزرگ یا به رده  کفر منتهی کند که بزرگان دین  فرموده اند اگر یک نفر را گمراه کنید مثل این است که او را کشته باشید«مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا - مائدة  32»

امام(ره) می فرماید امر و نهی در ذائقه انسان ها معمولا تلخ و دشوار است و غضب و عصبیت را تحریک می کند پس آمر به معروف و ناهی از منکر باید این تلخی و ناگواری را با شیرینی بیان و رفق و مدارا و حسن خلق جبران کند تا کلامش اثر داشته باشد و دل سخت معصیت کار را نرم و رام نماید خصوصا اگر آن فرد یک بانو باشد چون خدای متعال روحیه و شخصیت بانوان را لطیف و ظریف قرار داده است «فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ » خانم ها گل و گلبوته اند و برخورد با خشونت آنها را پژمرده می کند.

امام سجاد(ع) درمورد خانم ها فرمودند: «هُنَّ قوارير! لاتکسروهن» خانم ها مثل ظرف های بلورین شکستنی هستند پس مواظب باشید که آنها را نشکنید.