لزوم توجه به مواسات و انفاق در روز عید سعید فطر

خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛زینب روحانی مقدم-عید فطر زمان شکفتن گل‌های ایمان در دل و جان انسان است و تحفه خداوند به مؤمنانی است که با سلاح روزه به غبارروبی خانه دل پرداخته‌اند.

 

 

خداوند در روز عید، درِ رحمت خویش را به روی تمامی بندگان می‌گشاید از این رو انسان‌های گنه‌کار فرصت این را دارند تا از بخشش و رحمت الهی بهره‌مند شوند و گویی روح انسان دوباره جوان شده و رایحه خوشبوی الهی در کالبدش دمیده می‌شود.

 

 

ماه مبارک رمضان اکنون به پایان رسیده و اینک روزی است که باید نتیجه یک ماه روزه و عبادت و بندگی را جشن گرفت و چه نتیجه‌ای زیباتر از این که غنچه‌های فطرت انسان در سپیده عید فطر، شکوفا شود و جان انسان در فضای معطرش به پرواز درآید.

 

 

به راستی که عید فطر، روز بازگشت به فطرت، بازگشت به خدا، اتصال به آسمان و عروج به عرش اعلی است و عید فطر نمادی از پرواز انسان به ملکوت معنویت محسوب می شود.

 

 

به مناسبت فرارسیدن عیدسعیدفطر به سراغ یکی از کارشناسان دینی رفتیم و گفتگوی خبرنگار شبستان با حجت الاسلام هابیل خسروی مشاور علمی حوزه علمیه خراسان جنوبی در شرح ذیل می خوانید:

 

 

۱-فطر به چه معنا است و در مورد فلسفه عیدسعید فطر بفرمایید؟ واژه «فطر» از فطرت گرفته شده و عید فطر درواقع رجوع به ‌فطرت است و انسان فطرتاً خداجو است و گرایش به توحید و یگانگی خدای متعال دارد.

 

 

اما زنگارهای زندگی مادّی، جهل و گناه باعث می‌شود بر روی این فطرت غبار غفلت بنشیند و به‌جای پرستش معبود یکتای بی‌همتا، مغلوب طاغوت نفس و خواهش‌های شهوانی آن شویم و ماه مبارک رمضان فرصت بسیار مغتنمی است که خدای متعال در مسیر زندگی ما انسان‌ها قرار داده تا با خودسازی این غبارهای غفلت را از دل بزداییم و به آن فطرت واقعی خود بازگردیم.

 

 

در روایت آمده که پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به مردم رو می‌کرد و می‌فرمود: ای مردم! زمانی که هلال ماه رمضان برآید، شیطان‌های سرکش به بند کشیده می‌شوند، درهای آسمان، درهای بهشت و درهای رحمت الهی گشوده می‌شوند و درهای جهنم بسته می‌شوند و دعا مستجاب می‌شود.

 

 

یک ماه تمرین بندگی واقعی خدای متعال باعث می‌شود که خطاها، لغزش‌ها و گناهانی که همچون پرده‌ای فطرت ما را پوشانده بود، از طرف آن معبود مهربان نادیده گرفته شود و آمرزش و غفران را برای ما به ارمغان آورد و دوباره آن خداجویی فطری در وجود ما زنده شود و انگار تولدی دوباره برایمان رقم می‌خورد.

 

 

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روز عید فطر می‌فرمودند: «ای بندگان خدا! بدانید کمترین پاداش برای زنان و مردان روزه‌دار این است که ملکی در آخرین روز ماه رمضان ندا می‌دهد: ای بندگان خدا! شما را بشارت می‌دهم که همه گناهان گذشته شما بخشیده شد پس بنگرید که دوباره چگونه آغاز می‌کنید».

 

 

ازاین‌رو در پایان ماه مبارک رمضان این جشن بزرگِ بازگشت به فطرت را «عید سعید فطر» می‌نامیم و به شکرانه این نعمتی که خدای تعالی به ما ارزانی داشته گرد هم می‌آییم و خدای متعال را ستایش و تقدیس می‌کنیم و در برابر او کرنش می‌کنیم.

 

 

۲-در روز عیدسعید فطر چه اعمالی توصیه شده است؟ همان‌طور که در پاسخ به سؤال قبل هم بیان شد فلسفه اصلی عید سعید فطر، ستایش و حمد الهی به شکرانه نعمت بازگشت به فطرت است، ازاین‌رو اعمالی با همین هدف برای شب و روز عید فطر در روایات ما بیان شده است.

 

 

انجام غسل که نماد پاکی و طهارت از گناهان برای حضور در بارگاه خدای متعال است؛ گفتن تکبیر، احیا و شب‌زنده‌داری در شب عید فطر، استغفار، ادعیه و نمازهای مخصوص در شب عید فطر و نماز عید فطر همه برای تعظیم خداوند و ستایش و ثنای او بر نعمت هدایت است چنانکه خدای تعالی فرمود: «وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى‏ مَا هَدَاكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ‏» (بقره/۱۸۵)

 

 

بخشی از اعمال این شب و روز مبارک هم صلوات بر محمد و آل محمد، زیارت امام حسین علیه‌السلام و خواندن دعای ندبه است که شکرانه نعمت ولایت است که وسیله هدایت و اتصال ما به ذات مقدس ربوبی هستند و جزئیات انجام این اعمال در مفاتیح‌الجنان و سایر کتب ادعیه، بیان شده که خوانندگان عزیز حتماً مراجعه خواهند کرد.

 

 

۳-مهم ترین دعا و درخواست در روز عیدسعید فطر چه می تواند باشد؟ هرکسی با هر زبانی و با هر حالی که دارد با خدای خویش راز و نیاز می‌کند و درخواست‌هایی دارد اما ما معمولاً نگاه می‌کنیم ببینیم معصومین علیهم‌السلام که الگوی ما هستند، از خدا چه می‌خواهند تا ما هم همان را از خدای متعال طلب کنیم.

 

 

در دعاهای مأثوری که برای این شب و روز نقل شده و در روایاتی که به دست ما رسیده خواسته‌های متعددی ازجمله استغفار و طلب آمرزش، دعا برای رهایی از آتش جهنم، دعا برای قبولی نماز و روزه‌ و عبادات ماه رمضان، دعا برای طلب روزی حلال و خیلی موارد دیگر بیان شده است.

 

 

اما وقتی به نزد کریمی مشرف می‌شویم و می‌خواهیم از او درخواست داشته باشیم نباید کم بخواهیم لذا مهم‌ترین خواسته‌ای که در قنوت نماز عید فطر از خدا می‌خواهیم بعد از صلوات بر محمد و آل یک دعای کلّی و بسیار مهم است. «أَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِکَ فِیهِ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ الْمُخْلِصُونَ» یعنی خدایا هر خیری که به پیامبر و آلش صلوات الله علیهم‌ رساندی به ما هم عنایت کن و هر بدی که از پیامبر و آلش صلوات الله علیهم دور کردی از ما هم دور کن. خدایا ما بهترین چیزی که بندگان صالحت از تو خواستند را از تو می‌خواهیم و از شرّ هر آنچه بندگان صالحت به تو پناه بردند،‌ به تو پناه می‌بریم.

 

 

۴-فضیلت روز عیدسعید فطر چیست؟ در بحث فلسفه عید فطر به برخی از روایات فضیلت این روز اشاره کردم و در اینجا چند مورد دیگر از آداب و فضیلت‌های این عید بزرگ را عرض می‌کنم.

 

 

عید فطر، جلوه‌ای از قیامت است؛‌ امیرالمؤمنین علیه‌السلام در خطبه روز عید فطر فرمودند: «ای مردم! امروز روزی است که نیکوکاران در آن پاداش داده می‌شوند و خطاکاران در آن زیان می‌بینند و این شبیه‌ترین روزها به قیامت است؛ خروجتان از منازل به سمت مصلاهای نماز عید را به‌سان خروج از قبور به‌سوی پروردگارتان بدانید و ایستادن در محل اقامه نماز را چونان توقفتان در برابر پروردگار بشمارید و بازگشتتان به منازل را هم مانند بازگشتتان به منازل بهشتی یا دوزخی به‌حساب آرید».

 

 

عید فطر، عید آزادی از آتش است؛ از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که «خدای عزّ و جلّ در هر شب از ماه مبارک رمضان عدّه‌ای را از آتش جهنم آزاد می‌کند به‌جز کسانی که بر مسکر افطار کرده باشند و زمانی که آخرین شب ماه رمضان فرامی‌رسد به‌اندازه‌ای که در جمیع ماه از آتش جهنم آزاد کرده در این شب آزاد می‌کند».

 

 

احیای شب عید فطر درمان دل‌مردگی است؛ انس بن مالک از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت کرده که «هر کس شبِ عید فطر را احیا بدارد، در آن روز که دل‌ها می‌میرند، دل او نمی‌میرد».

 

 

۵-اجتماع روز عید فطر می تواند در پیوند و همدلی مسلمانان نقش آفرین باشد؟ وحدت و یکپارچگی و پرهیز از تفرقه بین مسلمین و ایجاد پیوند و الفت و همدلی بین مسلمانان از اهداف و اصول اساسی و مهم در اسلام است و قرآن کریم الفت و پیوند بین دل‌ها را از نعمت‌های الهی می‌داند که باید پیوسته آن را یادآوری کنیم.

 

 

یکی از مهم‌ترین راهکارهایی که برای ایجاد این انس و الفت بین مسلمانان در نظر گرفته شده همین اجتماعاتی است که در سطوح مختلف در برنامه‌های عبادی اسلام گنجانده شده است؛ اجتماعات روزانه و محلّه‌ای در نماز جماعت، اجتماعات هفتگی و شهری در نماز جمعه، اجتماعات سالانه و شهری در نماز عید فطر و عید قربان و کنگره عظیم و بین‌المللی سالانه در مراسم حجّ نمونه‌هایی از این اجتماعات است.

 

 

امامین انقلاب پیوسته بر نقش عید فطر در اجتماع امت اسلام و ایجاد پیوند و همدلی بین مسلمانان تأکید داشته‌اند و اینکه شعار عید سعید فطر امسال را «عید بندگی و هم‌بستگی» اعلام کرده‌‌اند به‌ همین مسئله اشاره دارد.

 

 

۶-چرا بر کمک به نیازمندان و زکات فطره در این روز تاکید شده است؟ در پاسخ به سؤال قبل عرض کردم که یکی از راهکارهای اسلام برای ایجاد پیوند و همدلی بین مسلمانان، اجتماعات عبادی است، یکی دیگر از این راهکارها که بسیار هم تأثیرگذار است مسئله مواسات و انفاق است.

 

 

انفاق‌ها در اسلام به دو صورت واجب و مستحب طراحی شده و وقتی انسان به همنوع خودش که نیازمند است کمک می‌کند درواقع قبل از کمک مالی، عواطف و احساسات خودش را به او پیوند زده است؛ وقتی انسان از چیزی خوشحال می‌شود دوست دارد این شادمانی و شعف خود را با دیگران تقسیم کند.

 

 

بنابراین کمک به نیازمندان و پرداخت زکات فطره در روز عید سعید فطر درواقع تقسیم شیرینی و شادمانی عیدانه انسان با همنوعان نیازمند است. وقتی ما در روز عید به فکر همنوعان نیازمند خود باشیم و به آن‌ها کمک ‌کنیم یقیناً این کار ما مورد رضایت خدای متعال که مهربان‌ترین مهربانان است، قرار می‌گیرد و آن را به بهترین نحو برای ما جبران خواهد کرد.