خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم- هشتم شوال یادآور روزی سخت و غم انگیز است چرا که فرقه ضاله وهابیت با تفکر غلط خود دست به تخریب بسیاری از آثار دینی و هتک حرمت قبور ائمه مطهر(ع) بقیع زد و داغی بزرگ بر روی دل مسلمانان نشاند.
86 سال قبل در هشت شوال یکی از غم انگیزترین حوادث جهان اسلام و تشیع به وقوع پیوست و جنایتکاران بی خرد وهابی و آل سعود به حریم آل الله حمله ور شده و بقاع متبرکه آنان در بقیع را ویران ساخته و اشیا باارزش آن را غارت کردند و این داغ بزرگ به فراموشی سپرده نخواهد شد.
بقیع یکی از مهم ترین و پرخاطره ترین مکان های مدینه برای مسلمانان است چرا که در این مکان مقدس قبور چهار تن از امامان معصوم(ع) و صحابه پیامبر گرامی اسلام و دیگر بزرگان نهفته است و دل میلیون ها مسلمان بر روی این مکان مقدس پرواز می کند.
بقیع، مزرعه غم و کشتزار اندوه است. درختی که در این غریب آباد می روید، ریشه در مظلومیتی هزار و چهار صد ساله دارد. اینجا دیگر باید عنان را به دست دل سپرد، اینجا باید دل را در چشمه اشک شستشو داد؛ دل، در سایه اشک است که نرم می شود و آرام می گیرد.
بقیع در یکصد سال گذشته بدون حصار بود و تا قبل از تسلط آل سعود قبور این قبرستان تاریخی دارای قبه هایی بود که متاسفانه به خاطر حمله وحشیانه وهابیت اکنون اثری از این قبه ها وجود ندارد و تنها فضای ساده ای مشاهده می شود که بر روی قبرهای آن تنها سنگی ساده قرار داده شده است.
گفتگوی خبرنگار شبستان با حجت الاسلام هابیل خسروی کارشناس امور دینی و مشاور علمی حوزه علمیه خراسان جنوبی را در خصوص واقعه هشتم شوال و تخریب قبرستان بقیع را به شرح ذیل می خوانید؛
۱- در مورد حادثه تخریب قبور ائمه بقیع علیهم‌السلام بفرمایید که در چه سالی رخ داد؟ یکی از اتفاقات بسیار غم‌انگیز و دردآوری که وهابیون با هدف ایجاد تفرقه میان مسلمانان و با نیت شوم از بین بردن نمادهای اسلامی، رقم زدند، تخریب قبور ائمه معصومین علیهم‌السلام و بسیاری از اصحاب گرانقدر پیامبر صلی الله علیه و آله در قبرستان بقیع بود.
البته تنها بقیع نیست که مورد تعرض آنها واقع شده بلکه بسیاری از آثار گرانبهایی که از پیشوایان اسلام در جای جای سرزمین وحی وجود داشته را به بهانه واهی مبارزه با شرک، نابود کرده‌انده و کمتر چیزی از این آثار پرارزش باقی مانده است.
چنانچه در برخی منابع تاریخی آمده قبرستان بقیع دو مرتبه به دستور مفتیان وهابی تخریب شده است و یک بار در سال ۱۲۲۰ هجری قمری وقتی وهابیان پس از یک سال و نیم محاصره و در نتیجه شیوع قحطی در مدینه، بر شهر مسلط شدند سعود بن عبدالعزیز دستور ویران کردن همه بناها و گنبدهای مدینه و از جمله قبرستان بقیع را صادر کرد و در حمله‌ای که به بقیع صورت گرفت قبور ائمه علیهم‌السلام و بیت‌الاحزان حضرت زهرا سلام الله علیها از میان رفت و یا دچار خسارت جدی شد.
پس از این رخداد، دولت عثمانی، لشکری را برای تصرف مدینه و بازپس‌گیری آن از وهابیان فرستاد و بعد از بازپس‌گیری مدینه، محمود دوم، سی‌امین سلطان عثمانی، در سال ۱۲۳۴ق دستور بازسازی بارگاه‌ها را صادر کرد.
اما یک قرن بعد، بار دیگر وهابیان در صفر ۱۳۴۴ق به مدینه حمله کردند که در این حمله، خسارت‌هایی به حرم نبوی و اماکن مذهبی وارد شد.
هفت ماه بعد، در رمضان ۱۳۴۴ق، شیخ عبدالله بن بُلَیهد، قاضی القضات مکه، وارد مدینه شد و با استفتائی از مفتیان مدینه، حکم تخریب قبور را دریافت کرد و در هشتم شوال سال ۱۳۴۴ق، همه آثار تاریخی قبرستان بقیع و از جمله بقعه‌های ائمه علیهم‌السلام ویران شد و از آن زمان تا الان قبور ائمه علیهم‌السلام در فضای باز قرار دارد.
۲- علت و انگیزه و هدف دشمنان از این اقدام ننگین چه بود؟ آنچه مفتیان وهابی در ظاهر بیان می‌کنند یک باور دینی است که معتقدند حرم‌هایی که بر قبور انبیا و صالحین بنا شده، همگی بدعت‌هایی است که در دین اسلام انجام شده و باید از بین برود؛ اما این ظاهر ماجراست.
اگر خوانندگان عزیز بخواهند واقعیت ماجرا را بدانند توصیه می‌کنم که کتاب خاطرات مستر همفر جاسوس انگلیس در خاورمیانه را حتما مطالعه کنند تا متوجه شوند که چگونه انگلیس تفکر خطرناک وهابیت را با نفوذ در جهان اسلام ایجاد کرد و سرمنشأ همه این مشکلات و گرفتاری‌ها در جهان اسلام شد.
او در این کتاب چگونگی کشف فردی به نام محمد بن عبدالوهاب را که جوانی جویای نام و بلندپرواز بود را بازگو می‌کند و توضیح می‌دهد که با دادن اطلاعات غلط به او و قرار دادن امکانات در اختیار او، تفکر وهابیت را در دنیای اسلام به‌وجود می‌آورد تا از این طریق تیشه به ریشه اسلام بزند و بعدها تفکرات غلط و خطرناکی همچون طالبان و داعش و بوکوحرام و امثال اینها هم با همین سیاست در جهان اسلام ایجاد شد.
بنابراین پشت صحنه این ظاهرسازی دینی بی‌تردید نقشه‌های استکبار جهانی برای نابود کردن تاریخ اسلام و ایجاد تفرقه و اختلاف بین مسلمین و درگیر کردن آن ها با کشمکش و نزاع در درون جهان اسلام است تا بتوانند اهداف شوم خودشان برای تسلط بر همه جهان را بدون مزاحمت دنبال کنند.
۳-واکنش و پیامدهای این رویداد چه بود؟ و چه تاثیری بر روی جهان اسلام گذاشت؟ وهابیان خود را از پیروان امامان اهل سنت معرفی می‌کنند اما تخریب قبرستان بقیع که قبور بسیاری از صحابه رسول خدا صلی الله علیه و آله و بزرگان و مشاهیر اهل سنت نیز در آن قرار دارد، نشان داد که وهابیت هیچ رابطه‌ای با اسلام و مسلمانان و هیچ جایگاهی در میان آنها ندارد چون این رفتار آنها هیچ شباهتی به رفتار اهل سنت ندارد.
زیرا زیارت قبور جزء سیره علمای اهل سنت بوده و حکّام اهل سنت از صدر اسلام تا قبل از پیدایش وهابیت، حدود چهارده قرن، از قبور ائمه معصومین علیهم‌السلام و بسیاری از صحابه رسول خدا صلی الله علیه و آله در بقیع محافظت می‌کردند و علاوه بر شیعیان، آنها نیز به زیارت و تکریم آن قبور مطهر همت داشتند.
لذا واکنش‌هایی که در جهان اسلام بعد از تخریب قبرستان بقیع ایجاد شد منحصر به شیعیان نبود و اهل سنت هم به این حادثه دردناک واکنش نشان دادند.
انتشار گزارش ویرانی قبور و مکان‌های مقدس و مساجد، موجی از خشم و نفرت و نگرانی را در میان مسلمانان برانگیخت و بسیاری از سران و نمایندگان سیاسی و مذهبی کشورهای اسلامی به این رفتار وهابیان واکنش نشان دادند و آن‌را محکوم کردند لذا وهابیان به خاطر ترس از قیام عمومی مسلمانان، مرقد نبوی را ویران نکردند.
آقای قاضی عسکر در صفحات ۵۰ تا ۵۷ کتاب تخریب و بازسازی بقیع گزارش می‌دهد که از کشورها و شهرهای دور و نزدیک نیز به شکل‌های گوناگون به ویرانی گنبدها و مکان‌های متبرک اعتراض نمودند و مردم آذربایجان شوروی، ازبکستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه، افغانستان، عراق، چین، مغولستان، و هند در نامه‌ها و مکاتبات بسیار، ضمن اظهار تاسف و محکومیت، به فرجام ویرانی مرقد نبوی هشدار دادند.
حتی آل بسام در کتاب خزانة التواریخ النجدیه، ج۸، ص۱۵۹-۱۶۰ می‌گوید: اندکی پس از این تخریب‌ها، کسانی از خود وهابیان و سعودی‌ها به مخالفت با سران خویش پرداختند و کارهای تندروانه آنها را محکوم کردند.
علاوه بر اعتراض‌های متعددی که از ناحیه علمای بزرگ شیعه همچون سیدابوالحسن اصفهانی، آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، آیت‌الله بروجردی، صورت گرفت، دولت ایران روز ۱۶ صفر سال ۱۳۴۴ق را به مناسبت هتک حرمت به بقیع، عزای عمومی اعلان کرد و آیت‌الله مدرس به تلاش‌هایی برخاست و نمایندگان در مجلس شورای ملی هم به آل سعود اعتراض کردند و با تشکیل کمیسیونی، هیئتی برای تحقیق در ۱۳۰۴ش. به حجاز فرستادند.
برخی از علما هم کتاب‌ها و رساله‌هایی در تحکیم مبانی فقهی ساخت بنا بر قبور نوشتند؛ محمدجواد بلاغی رساله‌ای نوشت به نام «رد الفتوی بهدم قبور الائمة فی البقیع» و زیربنای اندیشه وهابیان در جواز ویرانی قبرها را نقد کرد.
هم‌چنین در کتاب «الردّ علی الوهابیة» با اتکا به احادیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم‌السلام و نیز با اتکا به سنت متداول میان مسلمانان از صدر اسلام، به ردّ عقاید وهابیت پرداخته و اثبات کرده که احادیث مورد استناد آنان ارتباطی با ادعای ویران کردن قبور ندارد.
۴-قبل از این اتفاق، بقیع و قبور ائمه به چه شکلی بودند؟ استاد رسول جعفریان که از تاریخ‌نویسان به‌نام معاصر هستند در کتاب «آثار اسلامی مکه و مدینه» گزارش مفصلی از بقیع و آثار تاریخی آن آورده‌اند که خوانندگان محترم اگر مراجعه کنند، گزارش بسیار خواندنی است اما من به اختصار بخش‌هایی از آن را نقل می‌کنم.
عباسیان، برای حفظ قبر عباس، بنایی روی آن ساختند از آنجا که قبر عباس در کنار قبر چهار امام و قبر منسوب به حضرت زهرا سلام الله علیها یا فاطمه بنت اسد بود، بقعه یاد شده بر روی همه آنها یک‌جا بنا شد.
پیش یا پس از آن، بقعه‌هایی نیز برای همسران پیامبر، عمه‌ها و نیز امام مالک و غیره ساخته بودند و از قرن ششم به بعد، کسانی از بزرگان نیز که علاقه‌مند به برخی از مدفونین در این مکان بودند، بقعه‌هایی برای آنان ساختند.
افزون بر قبه‌ای که روی مزار عباس و چهار امام علیهم‌السلام بود، در کنار آن قبه‌ای روی قبر عقیل و عبدالله بن جعفر نیز وجود داشت و پس از آن قبه‌ای بر مرقد ابراهیم فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله بود که در سمت قبله آن ضریح مشبک قرار داشت و در کنار وی عثمان بن مظعون دفن شده بود.
بقعه‌ای که عباس و ائمه چهارگانه علیهم‌السلام در آن قرار داشتند بقعه‌ای بزرگ و عالی بوده است و این بقعه به‌مانند دیگر قبه‌های منهدم شده، بعدها در دوره سلطان محمودخان عثمانی ساخته شد.
۵-چگونه بعد از این اتفاق، قبور بقیع بازسازی و شناسایی شد؟ بر اساس باوری که وهابیت دارند ساختن بنا بر روی قبور را بدعت می‌دانند لذا چیزی را که تخریب کردند بقعه‌ها و بناهایی بود که بر روی قبور در بقیع ساخته شده بود اما خود قبور را تخریب نکردند بر خلاف داعشی‌ها که حتی به قبور اصحاب ائمه علیهم‌السلام همچون حجربن عدی هم رحم نکردند اما ظاهراً بعد از تخریب بقعه متبرکه و عدم جمع‌آوری آوارها و مخروبه‌ها، قبور مطهر زیر این آوار پنهان شده بود.
آقای محمد محقق در کتاب «حکایات قبرستان بقیع» که خاطراتی از آیت الله شیخ عبدالرحیم حائری صاحب‌الفصول است و انتشارات رسپینا چاپ کرده و بسیار خواندنی است، نقل کرده یک سال پس از وقوع این جنایت، مرحوم آیت الله شیخ عبدالرحیم حائری صاحب الفصول (نواده مرحوم شیخ محمدحسین حائری اصفهانی مولف کتاب نفیس فصول الغرویه) همراه تعداد زیادی از شیعیان از مسیر شام عازم سفر حج می‌شود و در اثنای سفر حج، با ملک عبدالعزیز (پادشاه وقت سعودی) دیدار می‌کند و نزد وی از تخریب قبور بقیع و بی‌توجهی او به این مسئله گلایه می‌کند و از او می‌خواهد تا قبور مطهر ائمه علیهم‌السلام مشخص شود و دیواری در اطراف آن کشیده شود و برای زیارت قبور ائمه بقیع منعی نباشد و او هم وعده می‌دهد که صورت قبور ائمه بقیع علیهم‌السلام اصلاح و مشخص شود و شد، چنانچه تا حال باقی است.
در پایان این ملاقات هم ملک عبدالعزیز دستور می‌دهد هر آنچه بین خود و مرحوم آیت الله صاحب الفصول توافق شده را به صورت کاملا رسمی ثبت کنند و نسخه‌ای از متن توافقنامه را برای ایشان هم ارسال کنند که متن و تصویر توافقنامه را در کتاب موجود است.
۶- بقیع برای مسلمانان نماد چیست و چه اهمیتی دارد؟ بقیع محل دفن چهار تن از امامان شیعه و دیگر وابستگان پیامبر خدا و کهن‌ترین قبرستان مسلمانان است.
تعظیم و تکریم بقیع در حقیت تکریم شخصیت‌هایی است که تاریخ‌ساز بوده‌اند و در این قبرستان مدفون هستند و تکریم این قبرستان تکریم مقام علمی و فرهنگی و تمدنی بزرگانی است که از اقوام مختلف اسلامی در آنجا هستند.
وقتی می‌بینیم که امت‌های متمدن این قدر برای آثار تاریخی و تمدنی خود هزینه می‌کنند، بی‌توجهی ما به این سرمایه گران‌بها در واقع بی‌توجهی به تمدن اسلامی و تمدن بشری است.
شیخ مفید در الارشاد، از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده که به وی امر شد تا برای اهل بقیع آمرزش بخواهد و بر آنها درود فرستد؛ و ابن قولویه قمی در کامل الزیارات گفته است: پیامبر صلی الله علیه و آله هر شب جمعه به بقیع می‌رفت و برای اموات بقیع طلب آمرزش می‌کرد.
این سنت ارزشمند پیامبر صلی الله علیه و آله، در دوران بعد از رحلت آن بزرگوار، توسط ائمه معصومین علیهم‌السلام هم استمرار یافت و امامان شیعه یکی پس از دیگری آن مرکز نور را مورد توجه قرار می‌دادند و پیوسته درباره آن سفارش می‌کردند و خود در آن مکان حضور می‌یافتند و به دعا برای مدفونین در بقیع می‌پرداختند.
از همه این ها گذشته، امروز بعد از اتفاقاتی که در این قرن اخیر رقم خورده و تخریب‌هایی که در این قبرستان عظیم مسلمانان صورت گرفته، نمادی از مبارزه دو تفکر ولایی و غیر ولایی در اینجا ایجاد شده است.
تفکری که فکر می‌کند با تخریب قبور اولیاء به‌حق الهی می‌تواند نقطه اتصال بندگان به ولایت الهی را از بین ببرد و اثر ولایت آن ها در دل‌های مؤمنین را کم‌رنگ کند و تفکری که با دلی اندوهگین و محزون از اتفاقات رقم‌خورده سعی می‌کند خانه دل خویش را مهیای پذیرایی از اولیاء به‌حق الهی نماید و با تمسک به آن انوار مقدسه مسیر رسیدن به قرب الی الله را پیدا نماید؛.
هیچ تردیدی نداریم که پیروزی از آن ماست و دوباره حرم‌های ائمه بقیع علیهم‌السلام را بسیار بهتر از گذشته بنا خواهیم کرد.
نظر شما