خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زهرا مهرور- «خرداد» برای ملت ایران ماهی است که با نام و یاد امام خمینی(ره) عجین شده است، قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و فوت جانسوز امام امت در خرداد ۱۳۶۸ دو رویدادی است که برای همیشه تاریخ کام مردم این سرزمین را تلخ کرده است، اینکه امام خمینی(ره) رهبری انقلاب اسلامی را در روزگار خفقان به عهده گرفت، سبب بیداری مردم و تلاش برای تغییر فرهنگ حاکم بود، روحیه ولایتمداری و پیوند با مرجعیت مردم بود که یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری این قیام شد و مردم را در مسیر ولایت قرار داد.
از سال ۱۳۴۱ كه نهضت مقدس امام خمینی(ره) آغاز شد، تا سال ۱۳۵۷ كه این نهضت به ثمر رسید با ظهور انقلابی بی‌نظیر كه ثمره آن تحقق نظام جمهوری اسلامی بود، همواره تنی چند از عالمان مجاهد، با یاری مردم فقیر و زجر كشیده، خود را به آتش و خون زدند و با تحمل سختی‌های بسیار مبارزه را تا پیروزی نهایی ادامه دادند. در طی این سال ها، ضمن نبرد نابرابر ایمان و كفر، منادیان حق و حقیقت دینی، با الگو قرار دادن مبارزات صدر اسلام و با جدیت وصف ناپذیر، نهضت مقدس امام خمینی(ره) را استمرار بخشیدند و روحیه سلطنت‌ستیزی را تقویت كردند و در هر مناسبتی با نام رهبر تبعیدی خود حركت انقلابی جمعیت‌های تظاهركننده را پرشتاب و با توان ساختند.
«قیام مقدس ۱۵ خرداد در قم» نقطه عطفی در تاریخ مبارزات ملت ایران است، كه رهبری امام خمینی(ره) و یاری روحانیون انقلابی در تداوم آن، طی یک دوره ۱۵ ساله، نقش اساسی داشته است و در همه آن سال‌ها، سالروز ۱۵ خرداد هیچ‌گاه در سكوت و خاموشی سپری نشد، زیرا كه ۱۵ خرداد برای امت ایران، از اهمیت و اعتبار ویژه‌ای برخوردار بود. امام راحل در بیان عظمت روز ۱۵ خرداد می فرمایند: «روز ۱۵ خرداد روز حماسه و تولد جدید اسلام و ارزش های انسانی در طول تاریخ است». (صحیفه نور، جلد ۱۴، ص ۲۶۴)
۱۵ خرداد ۴۲، خروش تاریخی و تاریخ‌ساز یک ملت مبارز و آزاده بود که در اعتراضی آگاهان، مخالفت با سیاست‌ها و برخوردهای ظالمانه و جبارانه حکومت شاهنشاهی را بنیان گذاشتند. این روز بزرگ نقطه عطفی در تاریخ مبارزات آزادی‌خواهانه بشریت در عصر حاضر است که آغازی بود بر جنبش‌های بزرگ و کوچک در جهان علیه ستمگران و مستکبرین که هر روز بر دامنه آن افزوده می‌شود.
خبرنگار شبستان به مناسبت قیام خونین ۱۵ خرداد در خصوص اهمیت این روز مهم و تاریخی مصاحبه ای با حجت‌الاسلام ابراهیم صفورایی، کارشناس مذهبی و رئیس عقیدتی سیاسی فرماندهی انتظامی خراسان جنوبی انجام داده كه مشروح آن را در ادامه می خوانید.
۱. در روز ۱۵ خرداد چه روی داد و چگونه حماسه‌ای بزرگ خلق شد؟ قیام ۱۵ خرداد که در پی دستگیری امام خمینی(ره) در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ خورشیدی رخ داد و به دنبال آن، کشتار رژیم شاهنشاهی در خیابان‌های تهران و سراسر کشور به وقوع پیوست در حقیقت بسترساز و منشا انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ خورشیدی بود و نخستین جرقه‌های سرنگونی رژیم شاهنشاهی را رقم زد. خبر دستگیری امام به سرعت در قم و مناطق اطراف پیچید. زنان و مردان از روستاها و شهرها به طرف منزل رهبر خود حرکت کردند. شعار اصلی جمعیت «یا مرگ یا خمینی» بود که از تمام فضای قم به گوش می رسید. خشم مردم آنچنان بود که ابتدا مأموران پلیس پا به فرار گذاشتند. آنها پس از تجهیز قوا به میدان آمدند.
نیروهای کمکی نظامی نیز از پادگان های اطراف به قم گسیل شدند. هنگامی که سیل جمعیت از حرم حضرت معصومه(س) بیرون آمدند، رگبار مسلسل‌ها گشوده شد و تا ساعتی چند درگیری شدید ادامه داشت. حمام خون به راه افتاده بود. هواپیماهای نظامی از تهران به پرواز درآمدند و در فضای قم برای ایجاد رعب بیشتر دیوار صوتی را شکستند. قیام با سرکوبی شدید کنترل شد. کامیون‌های نظامی، اجساد شهدا و مجروحان را به سرعت از خیابان ها و کوچه ها به نقاط نامعلومی انتقال دادند. غروب آن روز قم حالتی جنگ زده و غمگینانه داشت.
صبحگاه ۱۵ خرداد خبر دستگیری امام خمینی(ره) به تهران، مشهد، شیراز و دیگر شهرها رسید و وضعیتی مشابه قم پدید آورد. مردم ورامین و شهرک‌های اطراف به طرف تهران سرازیر شدند. تانک‌ها و ابزار زرهی و نیروهای نظامی برای جلوگیری از ورود معترضان به شهر در سه راهی ورامین با جمعیت درگیر شدند و جمع زیادی از راهپیمایان را به خاک و خون کشیدند. جمعیت انبوهی در حوالی بازار تهران و مرکز شهر نیز گرد آمده و با شعار «یا مرگ یا خمینی» به طرف کاخ شاه به حرکت درآمدند. از جنوب شهر تهران نیز سیل جمعیت به سمت مرکز راه افتاده بود و در پیشاپیش آنها طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی، ۲ تن از جوانمردان جنوب شهر تهران، با گروه خود در حرکت بودند. این ۲ تن بعد از چندی دستگیر و در ۱۱ آبان ۱۳۴۲ تیرباران شده و هوادارانشان به بندرعباس تبعید شدند.
نزدیک‌ترین ندیم همیشگی محمدرضا پهلوی، تیمسار حسین فردوست در خاطراتش از به کارگیری تجربیات و همکاری زبده‌ترین مأموران سیاسی و امنیتی امریکا برای سرکوب قیام و همچنین از سراسیمگی محمدرضا پهلوی و دربار و امرای ارتش و ساواک در این ساعات پرده برداشته و توضیح داده است که چگونه محمدرضا پهلوی و ژنرال‌هایش دیوانه‌وار فرمان سرکوب صادر می‌کردند. ارتشبد فردوست در توضیح وخامت اوضاع می‌نویسد: به اویسی (فرمانده لشکر گارد ویژه) گفتم «تنها راه این است که هر چه آشپز و نظافتکار و اسلحه‌دار و غیره در لشکرداری مسلح کنی». سرانجام مأموران نظامی و پلیس با تیراندازی‌های گسترده و مستقیم و به کارگیری هرچه در توان داشتند بر قیام مردم فائق آمدند.
امیر اسدالله علم نخست وزیر در خاطراتش می‌نویسد: اگر ما عقب نشینی کرده بودیم ناآرامی به چهار گوشه ایران سرایت می‌کرد و رژیم ما با تسلیم ننگ‌آوری سقوط می‌کرد. در آن موقع حتی این را به شاه عرض کردم که اگر خود من هم از مسند قدرت به زیر کشانده شوم شما همیشه می‌توانید با محکوم کردن و اعدام من به عنوان مسبب آنچه واقع شده خود را نجات دهید! (گفت وگوهای من با شاه: خاطرات محرمانه امیر اسدالله علم.)
۱۵ خرداد در تهران و قم حکومت نظامی برقرار شد اما با این وجود، روزهای بعد نیز تظاهرات وسیعی برپا بود که در هر مورد به درگیری خونین انجامید. با دستگیری رهبر نهضت و کشتار وحشیانه مردم در ۱۵ خرداد ۴۲، قیام به ظاهر سرکوب شد.
۲. رویداد ۱۵ خرداد چه تاثیری بر روند نهضت انقلاب اسلامی داشت؟ قیام خونین مردم در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲، نقطه عطفی در مبارزات ملت ایران بود که آینده نهضت را تحت تأثیر قرار داد. این قیام به مبارزات نمایشی، پارلمانتاریستی و سرگرمکننده پایان داد؛ شکافی عمیق میان مردم و شاه پدید آورد و راه نوین رویارویی و مبارزه ریشه‌ای با رژیم ستمشاهی را هموار کرد. نقش‌آفرینان قیام مقدس ۱۵ خرداد با فریاد «مرگ بر شاه»، «ما شاه نمی‌خواهیم»، «مرگ بر این دیکاتور»، «دیکتاتور برو گمشو» و... نخستین گامها را در راه براندازی رژیم شاهی و رویارویی با دشمن اصلی برداشتند، حماسه‌آفرینان ۱۵خرداد هرگونه گفتگوی پنهانی و کنار آمدن با دشمن را خیانت به آرمان‌های اسلامی می‌دانستند، مقابله با تز جدایی دین از سیاست، فروپاشی دیوار سیاه رضاخانی میان حوزه و دانشگاه، مبارزه با زورمداران و جهانخوران، طرح شعار نه غربی -نه شرقی و.. از دیگر دستاوردهای قیام ۱۵خرداد در نهضت اسلامی بود.
در نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی که از مهر ماه ۱۳۴۱ آغاز و تا سال ۱۳۵۷ دنبال شد، روزهای شور و حماسه فراوانی به چشم می‌خورد که هر یک از آن روزها، از «ایام الله» به شمار می‌آید و می‌تواند به نسل‌های امروز و فردا، درس‌ها و نکته‌ها بیاموزد، لیكن جایگاه ویژه و برجسته قیام ۱۵ خرداد در این است که این قیام نقطه عطفی در مبارزات ملت ایران بود و فرایند فرهنگی، سیاسی و اجتماعی فروانی به همراه داشت که برخی از آن را می‌توان پایان مبارزه پارلمانتاریستی، رویارویی با دشمن اصلی، سازش‌ناپذیری، مقابله با طرح‌های امریکایی، فروپاشی دیوار سیاه رضاخانی میان حوزه و دانشگاه و همچنین مقابله با تز جدایی دین از سیاست برشمرد.
قیام ۱۵ خرداد به افسانه جدایی دین از سیاست که از سوی استعمارگران و رژیم های دست نشانده آنان بیش از نیم قرن تبلیغ و ترویج شده بود پایان داد و جداناپذیری اسلام از سیاست را برای همگان روشن و آشکار کرد و اسلام ناب و محمدی را از اسلام آمریم - ارتجاعی باز شناسانید. مبارزه با زورمداران و جهانخوران، طرح شعار نه غربی -نه شرقی و... از دیگر دستاوردهای قیام ۱۵خرداد در نهضت اسلامی بود.
۳. رژیم سفاک پهلوی چه تصویری از کشتار ۱۵ خرداد ارائه داد؟ به دنبال قیام گسترده و مردمی ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، رژیم پهلوی دستور اعلام حکومت نظامی و سپس کشتار مردم را صادر کرد. محمدرضا پهلوی بعداً «طی مصاحبه‌ای اعلام داشت که خود او در سال ۱۹۶۳ دستور تيراندازی داده است و از بابت کاری که کرده ابداً متأسف نيست». رژیم پهلوی در ادامه با شیوه‌های گوناگون دیگری مثل بازداشت، شکنجه، تطمیع و ... تصمیم به سرکوبی مردم گرفت. برخلاف تصور رژیم ابعاد این قیام به‌قدری زیاد بود که تمام ایران را درنوردید و شعله نهضت را برافروخت.
متعاقب قیام ۱۵ خرداد ۴۲ رژیم پهلوی سخت غافلگیر شد. شاه که به شدت به وحشت افتاده بود، سرتیپ مصطفی امجدی مدیرکل اداره‌ی سوم ساواک را مسئول بی‌اطلاعی از قیام شناخت و همان شب او را عزل و سرتیپ ناصر مقدم را به جای وی منصوب کرد. با این حال رژیم برای سرکوب و تحریف انگیزه‌های قیام اقداماتی از جمله اعلام حکومت نظامی، کشتار مردم و تلاش برای غیر مشروع جلوه دادن قیام انجام داد.
۴. چرا ۱۵ خرداد را سرفصلی برای تاریخ نهضت انقلاب اسلامی توصیف می‌کنند؟ قیام ۱۵ خرداد نقطه عطف حرکت انقلاب اسلامی بود که مردم و رهبری در کنار هم برای مبارزه با ظلم و سلطه‌جویی حاضر شدند که در این موتور حرکت با قیام ۱۵ خرداد آغاز و ادامه‌دار شد. انقلاب یک حرکت تشکیلاتی بود که عموم مردم در آن حضور داشتند. اگرچه پس از قیام ۱۵ خرداد امام (ره) یه کشورهای مختلف تبعید شد اما جریان انقلاب بین مردم ادامه دار شد. نقطه مهم شخصیت امام (ره) مصلح بودن ایشان بود به این معنا که در طول تاریخ و دوران علما و فقهای بسیاری وجود داشتند اما تنها امام (ره) بود که با روحیه اصلاح طلبی گام برداشت.
امام (ره) در شرایطی که افراد اثرگذار نسبت به امور جامعه، مبارزه با ظلم و قیام نسبتاً بی‌تفاوت بودند اما اصلاح امور را در پیش گرفت. ابعاد شخصیتی امام (ره) بسیار متفاوت است چیزی که ایشان را به اسوه جهانی تبدیل کرد این بود که ایشان در راستا اصلاح جامعه گام برداشت چنانچه چیزی که سیدالشهدا را با در ذهن‌ها ماندگار و ایشان را نسبت به سایر ائمه برجسته کرد حرکت ایشان در راستا اصلاح امور است. امام(ره) در حالی که در جایگاه عالم و فقیه قرار داشت با دیدن فساد و ظلم در جامعه واکنش نشان داد چرا که شخصیت ایشان یک شخصیت تربیت یافته و شکل گرفته بود و همین ویژگی‌ها بود که توانست سبب وقوع یک پدیده و معجزه در تاریخ شود.
قبل از قیام ۱۵ خرداد نیز قیام‌ها و مبارزات مختلفی از جمله صنعت ملی شدن نفت، نهضت مشروطه، تحریم توتون و تنباکو انجام شده بود اما کلیه این مبارزات به صورت مقطعی و موقت بود و حرکت منسجم و انقلابی را در پی نداشت. لازم است ابعاد شخصیتی امام(ره) به نسل جوان معرفی شود چرا که ایشان دارای شخصیت‌های برجسته متعددی بود به گونه‌ای که ایشان در مراقبت از خود بسیار موفق عمل کردند و در زمانی که به قدرت رسیدند از قدرت و مسئولیت سوءاستفاده نکردند.
امام (ره) مسئولیت و قدرت را در رسیدن به رفاه، برخورداری و استفاده شخصی تعریف نمی‌کردند بلکه مسئولیت و قدرت را برای خدمت به مردم می‌خواستند. با مروری بر تاریخ پر فراز و نشیب انقلاب متوجه می‌شویم که مهم‌ترین عامل پیروزی انقلاب استمرار و تداوم آن با رهبری راهیان امام(ره) است که طبق گفته رهبر انقلاب، انقلاب اسلامی یک انقلاب الهی است که معماری آن نیز الهی بوده و توسط انسانی الهی شکل گرفته است. شخصیت فردی امام(ره) اولین اثرگذاری مهم را در به وجود آمدن انقلاب داشت ایشان به گونه‌ای بودند که در برابر کوچک‌ترین تعرض به دین اسلام، شیعیان و مسلمانان سکوت نمی‌کردند.
اولین گام امام (ره) خمینی برای مبارزه با استکبار بعد از قانون کاپیتولاسیون بود که امام(ره) در سخنرانی ۱۳ خرداد مردم را به اعتراض علیه نظام، مقدسات و مسلمانان دعوت کرد.
۵. چرا حضرت امام خمینی(ره) ۱۵ خرداد را برای همیشه تاریخ، روز عزای عمومی اعلام داشتند؟ نخستین باری که روز پانزدهم خرداد در ایران بزرگ داشته شد، همان نخستین خردادی بود که به دنبال بهمن ماه پیروزی انقلاب رسید؛ ۱۵ خرداد سال ۱۳۵۸. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نخستین امری که در ذهن انقلابیون و بیش از همه بر ذهن بنیانگذار انقلاب اسلامی می‌گذشت و به نوعی سنگینی می‌کرد، یادمان راهی بود که تا آن زمان طی شده بود و همچنین یاد همراهانی بودند که در این راه حضوری مؤثر داشتند، ول حالا انقلاب در فقدانشان به پیروزی رسیده بود. کمتر از ۵ ماه پس از پیروزی، سالگرد قیام مردمی ۱۵ خرداد فرا می‌رسید و یاد آن از ذهن انقلابیون خارج نمی‌شود. روز ۱۲ خردادماه ۵۸ نخستین عکس‌العمل از خود امام دیده شد. در این روز امام خمینی (ره) در اطلاعیه‌ای که از ایشان منتشر شد، آمده بود: «با فرا رسیدن ۱۵ خرداد خاطره غم‌انگیز و حماسه‌آفرین این روز تاریخی تجدید می‌شود. روزی که… ملت مظلوم و ستم کشیده ما به خاک و خون کشیده شد. روزی که طلیعه نهضت اسلامی این ملت شجاع و غیور گردیده است… ملت ما این روز را عزیز می‌شمارد. و من روز ۱۵ خرداد را برای همیشه عزای عمومی اعلام می‌کنم و برای بزرگداشت شهدای خویش در این روز بزرگ در مدرسه فیضیه به سوگ می‌نشینم».
۶. چرا تکریم روزی مانند ۱۵ خرداد دارای اهمیت است؟ اهمیت هر پدیده‌ای به نتیجه و اثر آن هست. تکریم حماسه ۱۵خرداد به دلیل نتیجه‌ی عالی و برتر یعنی به سرانجام رسیدن نهضت انقلاب اسلامی با اهمیت است بنابراین تکریم حماسه ۱۵ خرداد در واقع تکریم انقلاب اسلامی است.
۷. اگر بنا به ارائه فهرستی از پیام‌های روز ۱۵ خرداد باشد، این فهرست واجد چه پیام‌هایی است؟ در جریان ۱۵خرداد اتفاقات و حرکت‌هایی که صورت می‌گرفت به صورت منقطع بود اما از زمانیکه حماسه ۱۵ خرداد رخ داد حرکت انقلاب بی‌وقفه و با تداوم ادامه پیدا کرد. در واقع خون‌های ریخته شده در ۱۵ خرداد و تبعید امام نقطه‌ی عطفی است برای برخی مردم ایران که با ظلم رژیم ستمشاهی آشنا و آگاه شوند و در صورت انحراف از خط امام در مسیر انقلاب قرار گیرند.
می‌توان استکبارستیزی، نفی قدرت‌های طاغوتی و ظلم‌ستیزی را از پیام های قیام ۱۵خرداد برشمرد و وحدت، یکپارچگی و همدلی آحاد مردم برای رسیدن به یک هدف خاص و مشخص که دارای قداست بود را می توان از پیام‌های جریان ۱۵خرداد دریافت کرد.
۸. آیا رویداد تاریخ‌ساز ۱۵ خرداد چنان که باید به کتاب‌های درسی نسل جدید راه یافته است؟ باید در مسیر جهاد تبیین قدم برداریم و نسل قدیم که زمان طاغوت را درک کردند باید آن را بازگو کنند. تاکید رهبر انقلاب بر جهاد تبیین بسیار مهم است، دشمن از غفلت ما در جهاد تبیین استفاده می‌کند. نباید ۱۵ خردادها و شهدای ۱۵ خرداد به فراموشی سپرده شود، باید اتفاقات ۱۵ خرداد در کتاب‌های درسی بارگذاری شود تا جوانان با ۱۵ خرداد آشنا شوند، برگزاری نمایشگاه آثار ۱۵ خرداد باید بیشتر شود و این برنامه‌ها در جهاد تبیین پیش رو ادامه‌دار باشد.
۹. کاهلی و غفلت رسانه‌های کشورمان در پرداخت به رخداد ۱۵ خرداد چه تبعاتی دارد؟ ملت اسلام این مصیبت عظیم را فراموش نمی‌کند، ۱۵ خرداد برای اسلام بود و به اسم اسلام بود و راهنمایی روحانیت، همین صنف جمعیت بودند که ۱۵ خرداد را به وجود آوردند و همین صنف جمعیت بودند که کشته شدند. در حقیقت دستاورد نهضت ۱۵ خردادماه سال ۱۳۴۲ پیروزی ۲۲ بهمن سال ۵۷ بود لذا غفلت از ۱۵ خرداد غفلت از همه دستاوردهای انقلاب است.
نظر شما