دکتر «محمود اکرامی فرد»، شاعر و استاد دانشگاه درباره پرداختن شاعران به امام علی(ع) و واقعه غدیر در شعر فارسی به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان گفت: اعتقادات و باورهای دینی از جمله مواردی است که شعرا در بیان از آن بهره می برند؛ به عبارت دیگر اگر شعر فارسی را به لحاظ موضوعی بررسی کنیم می بینیم موضوعات متعددی را در بر می گیرد از طبیعت، بهار، عشق، فراغ، مرگ، جوانی و... تا اعتقادات. وقتی هم به اعتقادات می رسیم حضرت علی (ع) موضوعی است که شاعران نسبت به آن موضع دارند در واقع شاعران به این موضوع علاقه و اعتقاد و درباره آن سروده های فراوانی دارند یعنی شاعر درباره موضوع امام علی (ع) موضع مند هست، یعنی شاعر موضعی که به حضرت علی(ع) و واقعه غدیر دارد با موضعی که به بهار دارد تفاوت قائل است چرا که موضوع امام علی(ع) موضوع اعتقادی است.
این شاعر و استاد دانشگاه اظهار کرد: در شعر علوی نگاه مردم شناسی و یک سری مناسک مثل الحاق، انتقال و گذر وجود دارد. الحاق مثل تولد است و فردی به جامعه ملحق می شود؛ در موضوعی مثل امام علی(ع) به دلیل اینکه ایشان در کعبه متولد شده و دیوار کعبه شکافته شده، تولدشان موضوع مهمی است که شعرا به آن پرداخته اند. انتقال نیز به معنای ان است که فردی از یک پایگاه اجتماعی به پایگاه اجتماعی دیگر می رود و این تغییر پایگاه موضوع مهمی می شود، در ارتباط با حضرت علی(ع) موضوع غدیر مطرح می شود، همانطور که می دانید حضرت علی(ع) دلاوری پیرو پیغمبر(ص) بودند که پیامبر ایشان را به جانشینی خود انتخاب می کنند و پایگاه اجتماعی حضرت عوض می شود و همین موضوع که پیامبر (ص) حضرت علی(ع) را به عنوان انسان پیرو صادق و مومن جانشین خود انتخاب می کنند را شاعران دستمایه شعر خود قرار می دهند و به این موضوع می پردازند. یک بخشی از مناسک گذار است که به جدایی و طلاق و مرگ می پردازد، در این منسک هم موضوع شهادت حضرت علی(ع) جزو مواردی است که شعرا در شعرهای خود به آن پرداخته اند.
اکرامی فرد با اشاره به پرداختن به ویژگی های شخصیتی و سیره امام علی(ع) در شعر شعرای بزرگ فارسی گفت: شهریار در شعر «علی ای همای رحمت» به جنبه های مختلف زندگی امام علی(ع) و ویژگی های شخصیتی ایشان مثل عدالت، همیاری و کمک به دیگران، مدارا کردن با اسیر، نقش پدری ایشان در تربیت فرزندانی همانند امام حسین(ع) اشاره دارند در واقع شعرای فارسی زبان در شعر به ویژگی های شخصیتی حضرت علی(ع) مثل مسئله عدالت، شجاعت، حکمرانی بر خود، تسلط بر خود پرداخته اند مثلا مولانا در شعری ویژگی تسلط بر خویش امام علی (ع) را اینگونه بیان کرده اند:
از علی آموز اخلاص عمل / شیر حق را دان مُطَهّر از َدغَل
در غَزا ، بر پهلوانی دست یافت / زود ، شمشیری برآورد و شتافت
او خدو انداخت بر روی علی / افتخارِ هر نبی و هر ولی
آن خدو زد بر رُخی که رویِ ماه / سَجده آرد پیشِ او ، در سجده گاه
در زمان ، انداخت شمشیر آن علی / کرد او اندر غَزائش کاهلی
گشت حیران آن مبارز زین عمل / وز نمودن عفو و رحمت بی محل
گفت : بر من تیغِ تیز افراشتی / از چه افکندی ؟ مرا بگذاشتی ؟
آن چه دیدی بهتر از پیکارِ من / تا شدستی سست در اِشکارِ من ؟
آن چه دیدی که چنین خشمت نشست / تا چنان برقی نمود و باز جَست ؟
آن چه دیدی که مرا ز آن عکسِ دید / در دل و جان شعله ای آمد پدید ؟
آن چه دیدی برتر از کون و مکان / که بِه از جان بود و بخشیدیم جان ؟
در شجاعت ، شیر رَبّانیستی / در مُروّت ، خود که داند کیستی
در مُرُوّت ، ابرِ موسییّ به تیه / کآمد از وَی خوان و نان بی شبیه
در این شعر مولانا بر ویژگی تسلط بر خویش و حکمرانی بر خود امام علی (ع) اشاره دارد، در طول تاریخ امرایی بودند که بر هزاران کیلومتر حکمرانی می کردند ولی بر خود نمی توانستند حکمرانی کنند؛ شاخصه حکمرانی حضرت علی حکمرانی بر خود بوده که در اشعار شاعران بر آن اشاره شده است.
این شاعر و استاد دانشگاه با بیان اینکه امام علی (ع) موضوع مورد توجه و باور قلبی شاعران فارسی زبان در طول تاریخ است، گفت: زندگی شخصی، فردی و اجتماعی و ویژگی های شخصیتی حضرت علی(ع) و امامت ایشان به وفور در شعر فارسی وجود دارد؛ نکته ای که در همین راستا باید به آن اشاره کنم این است که در گذشته ما شاعر مذهبی و غیر مذهبی نداشتیم همه شعرای ما از فردوسی، مولوی، عطار و جامی برای امام علی(ع) شعر سروده اند این شاعران هم شاعر اجتماعی بودند هم شعر عرفانی داشتند و هم شعر عاشقانه و هم برای ائمه شعر سروده بودند، بنابراین اینکه شاعران را دو دسته کنیم آیینی و غیر آیینی امر جدیدی است. قطعا شاعران مسلمان بر اساس اعتقادات خود برای ائمه شعر می سرودند.
نظر شما