به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، مساجد از همان صدر اسلام تا همین چند سال پیش محل رجوع مردم در همه شئونات زندگی بود و بسیاری از تصمیم گیری های فردی و جمعی در این مکان مقدس انجام می شد از طرفی مسجد علاوه بر مکانی عبادی، مکانی آموزشی و تربیتی برای خانواده و تربیت نسل نوجوان و جوان به حساب می آمد اما با گذشت زمان و تغییر و تحولات جامعه و فراگیری رسانه ها و به خصوص رسانه های اجتماعی مسجد به تدریج از آن نقش محوری خود فاصله گرفته و دیگر کمتر شاهد حضور پرشور نس جوان در این مکان مقدس بودیم؛ در شرایط فعلی ائمه جماعات مساجد نقش مههمی را می توانند در نهضت بازگشت به مسجد ایفا کنند، درباره نقش مساجد در تعیین سبک زندگی افراد بویژه جوانان و نوجوانان و همچنین ضرورت آموزش های ضروری برای ائمه جماعات مساجد با حجت‌الاسلام «سید مهدی واعظ موسوی»، کارشناس مذهبی و کارشناس و مشاور امور خانواده و تربیت فرزند به گفتگو نشستیم که در زیر می آید:
مساجد چه نقشی در تعیین سبک زندگی افراد بویژه جوانان و نوجوانان در جامعه اسلامی دارد؟
مساجد از گذشته های دور تا امروز مخصوصا در نگاه شیعه، همیشه محل وعظ و خطابه بود و بخش عظیمی از محتوای وعظ و خطابه در مورد سبک زندگی بود ؛ این وعظ و خطابه ابعاد مختلف زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی و اخلاق فردی را تحت الشعاع قرار می دهد بنابراین از قدیم مساجد نقش بالایی در تبیین و تعیین سبک زندگی داشتند البته این کلیت است ولی ممکن است برخی مساجد خیلی فعال نباشند و با شیوه های قدیمی به یک قشر و سبکی از دین بسنده کنند و به دنبال سبک زندگی اسلامی نباشند.
نقش ائمه جماعات در مساجد چگونه نقشی است، آیا آنها نقش راهبری خود را به درستی انجام می دهند؟
ضرورت دارد امامان جماعت که نقش رهبری در مساجد را بر عهده دارند خود را به علم روز تجهیز کنند و در بخش های مختلف سبک زندگی رویکرد جدید داشته باشند، اگر با سبک های قدیمی پیش بروند پاسخگوی نسل امروز نخواهند بود، چون نسل نو رویکردهای نو می خواهد، نسل نو رویکردهای عمیق اسلامی را خواهد پذیرفت به شرطی که در قالب های جدید به آنها ارائه شود. مقام معظم رهبری فرمودند : «هر اندیشه ای که در قالب هنر ارایه شود، پذیرفته می شود». اگر اندیشه ها بدون بسته بندی و شیوه ارایه به نسل نو نشان دهیم شاید پس بزنند اگر با قالب های جدید مبتنی بر نیازسنجی ارایه شود قطعا پذیرش بالایی خواهد داشت.
برنامه های تحولی قابلیت اجرا در مساجد و تغییر نگرش ائمه جماعات دارند؟
مراکزی مثل کانون های فرهنگی و هنری مساجد و دفاتر ائمه جماعات مرکزی مربوط به ائمه جماعات دارند که در همه شهرها و استان ها مستقر هستند؛ این دفاتر می توانند با یک برنامه ریزی راهبردی تحول جدیدی ایجاد کنند؛ ضمن اینکه ضرورت دارد برای ائمه جماعات دوره های آموزشی طراحی شود و آنها به شکل مداوم از آموزش های لازم بهره بگیرند، همانطور که می دانید هر روز جهان در حال تغییر و تحول است، امروز هوش مصنوعی و مسئله جنگ غزه از جمله مباحث و مسایل مطرح روز است، اگر امام جماعت از دانش و اطلاعات کافی در این زمینه برخوردار نباشد نمی تواند پاسخگوی سئولات جوان امروزی باشد . ضرورت دارد ائمه جماعات هر روز اطلاعاتشان را به روز کنند تا نسل نو را بهتر بشناسند.
آیا بستر فضای مجازی می تواند زمینه ارتقای آموزش های ائمه جماعات را فراهم کند؟
امروز با گسترش تکنولوژی های ارتباطی و فضای مجازی می توان برای از طریق آموزش های غیر حضوری و تهیه کلیپ های هدفمند با حضور کارشناسان خبره سطح دانش ائمه جماعات را بالا برد؛ در واقع آموزش و بالا بردن سطح آموزه های علمی ائمه جماعات گامی در جهت تحقق منویات مقام معظم رهبری پیرامون توجه به موضوع جهاد تبیین است. چرا که با دست خالی نمی توان در تحقق جهاد تبیین موفق بود و عملی کردن این موضوع با آشنا کردن ائمه جماعات با مسائل روز و روشنگری آنها امکانپذیر است. امام جماعتی که به سلاح روز مجهز نباشد همانند سربازی بدون اسلحه و امکانات اولیه است که وقتی مجهز نباشد نمی تواند در برابر دشمن بایستد، در واقع امام مسجد افسر جهاد تبیین است اگر دست اش خالی باشد نمی تواند با دشمن بجنگند.
گستردگی شبکه های اجتماعی زندگی جوانان و نوجوانان را تحت الشعاع قرار داده ائمه جماعت برای جذب بیشتر جوانان به مساجد چه اقداماتی را باید در دستور کار قرار بدهند؟
در دنیای امروز حرف اول را دانش و اطلاعات روز می زند متاسفانه برخی از امامان جماعت ما اطلاعاتشان در حد واجب، حرام و مکروه در توضیح المسایل ختم می شود و از اطلاعات سیاسی،علمی و قرآنی کمی برخوردار هستند لذا در مواجهه با نسل نو پاسخ به جا و به روزی ندارند. بخشی از این ضعف ها و کاستی ها به نوع آموزش های رائه شده در حوزه علمیه برمی گردد؛ به عنوان مثل ما طلبه ها از همان آغازی که وارد طلبگی می شویم درس عمده که به آموزش می دهند فقه و اصول است ؛ حوزه علمیه باید همان طور که فقه و اصول را در متن دروس اصلی آموزش طلبگی قرار می دهد دیگر مباحث آموزشی همانند قرآن، تفسیر، حدیث و علم کلام و در رده دروس اصلی فقه و اصول قرار دهد نه اینکه به عنوان درس های جنبی لحاظ کند. خیلی از بزرگان حوزه علمیه از این نقیصه آموزشی سخن گفته اند اما تاکنون هیچ اتفاق و تحولی در این راستا صورت نگرفته است و همچنان داریم به همان شیوه گذشته پیش می رویم و هیچ تحولی با وجود تاکیدات مکرر رهبری در این زمینه صورت نگرفته است.
آیا کارکردهای آموزشی و تربیتی و علمی و اخلاقی مساجد که بواسطه رسانه ها کمرنگ شده با نهضت بازگشت به مساجد می تواند به تربیت نسل جوان کمک کند؟
نهضت بازگشت به مساجد عنوان فوق العاده و ضروری و کارساز و کارآمد است اما به شرط ها و شروط ها، اینکه دستمایه ها را ارتقا ببخشیم، با دست خالی نمی شود کاری کرد؛ باید دستمایه هالی علمی من امام جماعت و واعظ زیاد و به روز باشد چرا که نسل جوان ما می خواهند در نهضت بازگشت به مساجد قرار داشته باشند اما چیزی دریافت نمی کنند یا دریافت ها آنها را اقناع نمی کند. امام رضا(ع) می فرمایند: اگر مردم زیبایی های کلام ما را بدانند دنبال ما می آیند» . زیباییی های کلام را چه کسی قرار است بیان کند؟ آن کسی که از لحاظ زیبایی خود حس زیبا شناسی بالایی داشته باشد. آیا همه روحانیونی که در مساجد هستند و واعظ هستند از زیبایی شناسی در کلام برخوردارند؟ باید اشاره کنم کلام را به دو بخش «زیبایی های کلام» و «کلام معمولی» تقسیم می کنند . در واقع کلام تاثیرگذار کلام اهل بیت به دو بخش تقسیم می شود یکی کلامی که از زیبایی های لازم برخوردار است یکی کلام معمولی که درباره نجاست و طهارت و وضو است که برای مخاطب جذاب نیست. متاسفانه بیشتر امامان جماعت مساجد از بیان زیبای کلامی برخوردار نیستند و تنها به بخش معمولی کلام اکتفا می کنند. ضرورت دارد آنها آن بخش حسن کلام که زیبایی دارد را مطرح کنند تا جذابیت برای مخاطب داشته باشد و بعد از آن مباحث احکامی ارائه دهند، مباحث معمولی کلام را زمانی مطرح کنند که گریزپا پیرو شده است. در واقع مخاطب اولویت را به حسن کلام که جاذبه دارد می دهد.
واعظ خلاق چگونه می تواند مخاطب غیر مسجدی را به مسجد جذب کند؟
یک روحانی خلاق می تواند حسن های کلام را پیدا کند و در بسته بندی جذاب و اثر گذار به مخاطب ارائه دهد؛ اما طلبه ای که خلاقیت ندارد نمی تواند با مخاطب ارتباط بگیرد و چه بسا باعث دلزدگی او شود. بعضی از وعاظ که منابر آنها پر مخاطب است از خلاقیت فردی خودشان استفاده لازم را کرده اند و بسیاری از گریز پاها را جذب منبر کرده اند . به نظر من یکی از رویکردهایی که در حوزه های علمیه باید مورد توجه قرار گیرد نظام مند کردن حوزه های علمیه است، با نگاه به کلام های شهید مطهری پیرامون اشکالات حوزه و نیز تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر اهتمام بر تحول در حوزه های علمیه می توان گام های اثر گذاری در ارتقای دانش طلاب برداشت. ضمن اینکه امروز بحران هویت در میان طلاب مطرح است و برخی از آنها انیزه کافی برای مطالعه ندارند و ضرورت دارد در این زمینه چاره اندیشی شود.
نظر شما