به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، کرسی ترویجی بررسی تطبیقی برنامه های توسعه شهری و نسبت آن با شهرسازی اسلامی به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی امروز 9 آبان برگزار شد. شهر تجلی گاه تمدن می باشد و از این باب می توان شهر را از نظر ارزشی به اسلامی و غیر اسلامی تقسیم کرد. برای آنکه به الگوی مطلوب شهر اسلامی برسیم نیاز است به مباحثی بپردازیم که خط سیر ما در شهر اسلامی را پیش از آنکه وارد مرحله عملیات و اجرا شویم، مشخص کند. دکتر رحمانی کتابی در این خصوص تعریف کرده است که در نشست امروز به بررسی آن پرداخت.
«مهرداد رحمانی» استاد دانشگاه و پژوهشگر در این نشست گفت: شهر اسلامی و شهرسازی اسلامی از موضوعاتی بوده است که به ویژه پس از انقلاب اسلامی بسیار مطرح شده است و در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
استاد دانشگاه افزود: اگر بخواهیم واقع بینانه به این موضوع بپردازیم به نظر می رسد که هنوز در عرصه عمل نتوانسته ایم به آن نقطه مطلوب در خصوص شهر اسلامی دست یابیم و همچنان با شهر اسلامی فاصله داریم.
وی با بیان اینکه شهرسازی اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد تا بتوان با افق و دید بازتری وارد شویم، خاطرنشان کرد: یکی از دلایلی که مفهوم پردازی شهر اسلامی هنوز جا نیفتاده است، این است که ایده موضوع که برای نخستین بار در کتاب ها و مقالاتی مطرح شده است، کار مستشرقین بوده است و مستشرقین نخستین بار کتابی در این موضوع نوشته اند. مستشرقین نمونه هایی از شهرهای اسلامی را تبیین کرده و تلاش کرده اند تا به دنیا این الگوها و مدل ها را القا کنند که نمونه شهر اسلامی باید این گونه باشد.
رحمانی تاکید کرد: شیوه برخورد مشرقین با شهرسازی اسلامی سرشار از ایراد است و مقالات متعددی نیز در این باره نوشته شده است و ایرادات آن را بیان کرده اند اما متاسفانه این نوشته ها پایه شهرسازی اسلامی قرار گرفته اند. پایه و اساس دچار ایرادات اساسی و روش شناسی است، بنابراین پایه قرار دادن آن مثل آن است که وقتی بنایی را کج پایه گذاری شود تا بالا کج می رود؛ بنابراین باید برخورد انتقادی با آن داشته باشیم و تلاش کنیم از درون اسلام و از درون پیکره فرهنگی اسلام در رابطه با شهر اسلامی و شهرهای مسلمان نشین به نظریه پردازی و ایده پردازی اقدام کنیم.
استاد دانشگاه با اشاره به پژوهش انجام شده در حوزه شهرسازی اسلامی گفت: در این پژوهش برنامه های شهرسازی کلان شهرهای جهان اسلام مورد بررسی قرار گرفته است و بررسی کنیم سایر کلان شهرها در فرهنگ اسلامی چه اقداماتی انجام داده اند و آنها نیز آیا دغدغه اسلامی کردن شهرشان را دارند یا خیر تا از این طریق بتوانیم برای کلان شهرهای خود به ویژه تهران چگونه باید عمل کنیم.
رحمانی با اشاره به بخش های مختلف پژوهش گفت: در معنا و نظریه شهرسازی اسلامی به نظر می رسد یک نوع پریشانی داریم چرا که وقتی موضوع شهرسازی اسلامی مطرح می شود باید بپذیریم یک سری مسایل و چالش هایی در بخش نظریه پردازی وجود دارد و این به معنای آن است که در عرصه نظریه پردازی آن گونه که باید کار نکرده ایم تا بتوانیم در عرصه عمل شهرسازی اسلامی به خوبی اجرا شود. از طرفی چهارچوب قابل دفاع در خصوص تعریف شهرسازی اسلامی وجود ندارد.
وی افزود: برخی قایل به این هستند که نباید از این منظر به شهرها بپردازیم که شهرها اسلامی یا غیر اسلامی هستند بلکه باید به شهرهای مسلمان نشین بپردازیم به جای آنکه ایده شهرسازی اسلامی را مطرح کنیم.
رحمانی با اشاره به ایرادات الگوهای معرفی شده در حوزه شهرسازی اسلامی گفت: باید تلاش کنیم در چهارچوبی که ارایه می کنیم با مباحث محیط زیستی، شهرسازی و مباحث فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مطابق باشد چرا که طرحی که فرزند زمان خود نباشد قابلیت اجرا نمی یابد. برای اینکه بتوانیم این مشکلات را حل کنیم باید بین مبانی اسلامی و نیازهای زمان ارتباط خلاقانه ای برقرار کنیم که این پیوند خلاقانه در عین آنکه روح و ماهیت اسلامی را در خود دارد، می تواند به خوبی به شرایط و مقتضیات زمانه از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی ارتباط و پیوند را برقرار کند.
وی با اشاره به کلان شهرهای انتخاب شده برای بررسی تطبیقی برنامه های توسعه شهری و نسبت آن با شهرسازی اسلامی گفت: مولفه های مختلفی نظیر جمعیت مسلمان، خوانش های مختلف از شهرسازی اسلامی، فرهنگ، آب و هوا و سایر مسایل مختلف در نظر گرفته شده است. این شهرها شامل استانبول، ریاض، ابوظبی، داکار و سنگاپور می باشد.
رحمانی با اشاره به مولفه های موجود در شهرسازی اسلامی در پنج شهر اسلامی انتخاب شده در حوزه شهرسازی اسلامی گفت: بر اساس دغدغه های موجود در حوزه برنامه های توسعه شهری و نسبت آن با شهرسازی اسلامی تلاش کرده ایم تا مقتضیات زمان توام با مولفه های شهرسازی اسلامی را در کنار هم قرار دهیم تا به چهارچوب شهرسازی اسلامی دست یابیم. برای این منظور سه حوزه هستی شناسی شهر اسلامی، چیستی و چگونه می توانیم به شهر اسلامی نزدیک شده و ایده آن را ارایه کنیم، پرداخته ایم.
وی با اشاره به طرح نظریه «آرمان شهر اسلامی» از سوی متفکرین اسلامی، گفت: متفکرانی که در شهرهای اسلامی زیسته اند، طرح های خود را با استناد به آیات قرآنی و آموزه های ائمه اطهار (ع) آغاز می کنند و مدل های مفهومی شهرسازی اسلامی ارائه می کنند.
در ادامه دکتر محمدصالح شکوهی و دکتر مهدی جمشیدی اردشیری به ارائه دیدگاه ها و نظرات خود درخصوص این پژوهش پرداختند.
نظر شما