به گزارش گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان؛ فرهنگ مقوله مهم در هدایت و هویت جامعه محسوب میشود و هر جامعهای تلاش کرده فرهنگ کلی خود را که متشکل از خردهفرهنگهاست حفظ و در تعامل با دیگر فرهنگها آن را تعالی ببخشد و در اینجا لازم است میان فرهنگ رسمی و عمومی تعامل و پیوند برقرار شود. به منظور بررسی بیشتر کیفیت و نوع تعامل فرهنگ رسمی با فرهنگ عمومی و نیز گسلهایی که در این باره وجود دارد با علیرضا کلانتر مهرجردی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفتوگو کردهایم که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
وقتی به فضای جامعه نگاه میاندازیم، مشاهده میشود که میان فرهنگ رسمی و فرهنگ عمومی گسلهایی وجود دارد، یعنی فرهنگ عمومی مطلبی را بیان میکند ولی فرهنگ رسمی به نوع دیگری حرکت میکند، به نظر شما دلایل این گسل چیست؟
البته در خصوص نوع طرح سوال شما ملاحظاتی را وارد می دانم؛ اول در خصوص واژه گسل که باید به تعریفی پیرامون آن برسیم، دوم تفاوت گسل و شکاف مشخص شود، سوم در حوزه فرهنگ چگونه گسل یا شکاف را تشخیص دهیم؟
به نظر بنده میان فرهنگ رسمی و فرهنگ عمومی قطعاً تفاوت و فاصله و حتی در برخی موارد شکاف وجود دارد اما گسل واژه مناسبی برای وصف کلی نیست. این شکافها هم تا بخشی کاملاً عادی است و البته با توجه به وجود رسانههای مختلف ماهوارهای و مجازی و تهاجم فرهنگی نظام سلطه و استکبار و تغییر ذائقه فرهنگی و سبک زندگی مردم طی دو دهه اخیر، شدت یافته است. اما هنوز به گسل با مفهوم زمینشناسانه آن فاصله داریم؛ زیرا مبانی فکری و سنتهای بسیار پایدار اسلامی و ایرانی هنوز قدرتمند هستند و مردم اعتقادات دینی عمیقی دارند که باعث شده در بزنگاههای انقلاب اسلامی همواره حامی این نظام مقدس باشند.
چه عواملی سبب ایجاد این گسل یا شکاف میشود؟
همانگونه که گفتم ما شاهد تغییر ذائقه و سبک زندگی بخشهایی از جامعه، خاصه میان جوانان هستیم. این امر ناشی از عوامل گوناگون اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و بینالمللی است که تشریح آن در این مجال نمیگنجد. اما فضای مجازی و رسانههای ماهوارهای بهعنوان بستر تهاجم فرهنگی در دهه اخیر، سرعت فاصلهگیری فرهنگ عمومی از فرهنگ رسمی را افزایش دادهاند.
چگونه میتوان این شکافها و فاصلهها را کاهش داد؟
به نظر بنده نقشه راه توسط مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، نقشه مهندسی فرهنگی کشور و سایر اسناد فرهنگی بالادستی ترسیم شده و فقط عزمی ملی میطلبد تا دولت ( به معنی عام) در کنار مردم با روحیه جهادی، همانند دوران انقلاب و دفاع مقدس در عرصههای فرهنگی نیز نقشآفرینی کند. این امر باعث کاهش فاصلهها و شکافهای فرهنگی میان فرهنگ عمومی و فرهنگ رسمی خواهد شد.
نقش نهادهای رسمی همانند آموزش و پرورش، دانشگاهها، حوزههای علمیه و غیره در کاهش این شکاف را چگونه ارزیابی میکنید؟
تمامی این نهادهایی که نام بردید نقشی بنیادین در این عرصه دارند، خصوصاً آموزش و پرورش که نقشی عمیق در فرهنگ عمومی دارد، در کنار آن دانشگاهها و حوزههای علمیه هم نقشی برجسته در فرهنگسازی عمومی دارند. در کنار این نهادها، نهادهای عمومی همچون جهاددانشگاهی هم بهعنوان حلقه میانی حاکمیت و مردم میتواند نقشی مهم در تربیت جوانان داشته باشد.
در پایان اگر بخواهیم از فضای مسجد برای کاهش این شکاف بهره ببریم، به نظر شما راهکار آن چیست؟ یعنی مساجد باید چگونه نقشآفرینی کنند که این شکاف کاهش یابد؟
مساجد پایگاه پرورش و تعمیق دینی و انقلابی برای کودکان، نسل جوان و بزرگسالان هستند و به نظر بنده نقشی جدی در فرهنگ عمومی دارند. هر مسجد با امامجماعت، نمونهای از جامعه دینی و ایمانی و رابطه میان امام و امت است و ما قدرت تربیتی مساجد را در دوران انقلاب و دفاع مقدس تجربه کردهایم. هرچند متأسفانه طی دو دهه اخیر قدری این نقش کمرنگ شده اما احیای مساجد میتواند نقشی مهم در تقویت فرهنگ عمومی اسلامی و انقلابی ایفا کند.
نظر شما