خبرگزاری شبستان-استان فارس؛ مهدی رحمانیان
در اهمیت کتاب همین بس که از مسائل مورد تاکید بزرگان دین بوده و تمام پیامبران الهی از کتاب برخودار بوده اند.
اسلام مکتب علم و دانش است و امت خود را توصیه به دانش اندوزی کرده که این مهم در پرتو مطالعه کتاب های غنی امکان پذیر است.
منابع فاخر شیعه سرشار از احادیث و روایات در توجه به علم و دانش بوده که از طریق کتاب و کتابخانه ها منتقل می شود.
مسجد و کتابخانه یک پیوند تاریخی با یکدیگر دارند چرا که با مطالعه تاریخ متوجه می شوید از زمانی که قرآن به صورت مکتوب در آمد، مسلمانان قرآن ها را به مسجد اهدا و یا وقف کرده اند.
در تاسیس نخستین کتابخانه ها نیز مساجد نقش ویژه ای داشته و سرشار از منابع مکتوب علمی از دانشمندان و محققان دنیای اسلام بوده اند.
امروز نیز مساجد به عنوان یک نهاد اثرگذار،کارکرد خود را حفظ کرده و به جز مرکزی برای عبادات، به عنوان یک مکان تاثیرگذار اجتماعی مطرح است.
اگرچه با توسعه کتابخانه ها، نهاد کتابخانه های عمومی در کشور شکل گرفته اما این توسعه به مساجد نیز رسیده و در قالب کتابخانه های باز شبستان مسجد و کتابخانه های مخزن دار نقش خود را در گسترش فرهنگ کتابخوانی حفظ کرده اند.
از جمله رویکردهای کتابخانه های مسجدی، مردمی بودن آن است که به صورت خودجوش و همراهی اهالی مسجد اداره می شود.
برخورداری مساجد کشور از ۱۲ هزار کتابخانه
بر اساس آمارها، تعداد ۱۲ هزار و ۱۴۰ باب از کتابخانه‌های مساجد، تحت پوشش ستاد کانون‌های فرهنگی مساجد کشورهستند که ۷ هزار و ۱۱۶ باب از این کتابخانه‌ها مخزن‌دار و ۵ هزار و ۲۴ باب به‌صورت باز فعالیت می‌کنند.
آنطور که کارشناس مسئول کتابخانه‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور گفته کتابخانه‌های کانون فرهنگی مساجد کشور ۴ هزار و ۵۴۲ کتابدار دارند که در کتابخانه‌های مخزن‌دار فعالیت می‌کنند و از این تعداد هزار و ۴۴۵ کتابدار دوره آموزش کتابداری را طی کردند.
براساس آمار سامانه بچه‌های مسجد؛ ۲ میلیون نفر عضو کتابخانه‌های کانون فرهنگی هنری مساجد کشور هستند و حدود ۲۱ میلیون جلد کتاب در کتابخانه‌های کانون فرهنگی هنری مساجد کشور وجود دارد.(1)
۸۲ کتابخانه در کانون های مساجد جنوب فارس
«یکی از فعالیت بارز و چشم گیر این نهادهای فرهنگی هنری و مردمی در دل مساجد، ایجاد و مدیریت و بهره برداری از کتابخانه های عمومی مساجد است.» این مطلب را مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد جنوب استان فارس گفته و از برخورداری ۸۲ باب کتابخانه مسجدی در جنوب فارس خبر داده است.
آنطور که محمدابراهیم اخوت به خبرنگار شبستان گفته از این تعدادکتابخانه مسجدی در سطح حوزه تابعه ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد جنوب فارس ۴۸ باب کتابخانه مخزن‌دار و ۳۴ باب کتابخانه باز شبستان مسجد است.
۳۰ هزار کتابخوان
به اذعان وی، در این ۸۲ باب کتابخانه باز و مخزن‌دار مساجد بر اساس سرشماری پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۱۵۰ هزار و ۹۵۸ جلد کتاب وجود دارد که این کتابخانه ها در طول سال فعالیت خود به ۲۹ هزار و ۸۵۶ نفر عضو خود خدمت رسانی کرده اند.
به اعتقاد مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد جنوب فارس از خصوصیات بارز کتابخانه‌های عمومی مساجد می توان به فضای علمی در کنار فضای معنوی مسجد اشاره کرد که باعث ایجاد آرامش جهت مراجعه‌کننده کتابخوان می شود.
از خصوصیات بارز کتابخانه‌های عمومی مساجد می توان به فضای علمی در کنار فضای معنوی مسجد اشاره کرد که باعث ایجاد آرامش جهت مراجعه‌کننده کتابخوان می‌شود.
وی همچنین از دیگر خصوصیات مهم کتابخانه‌های عمومی مساجد را مدیریت علاقمندان به حوزه کتاب و کتابخوانی عنوان کرده که به صورت خودجوش و افتخاری در حال خدمت رسانی به جامعه کتاب خوان کشور هستند.
اخوت با اشاره به اینکه کتابخانه های مساجد دو رکن دارند که از سایر کتابخانه های سطح شهر متمایز می شوند، گفته کتابخانه ها به صورت رایگان و توسط علاقمندان به کتاب و کتابخوانی در کانون ها اداره می شود.
وی عنوان کرده: فضای معنوی کتابخانه‌ها که در کنار مسجد و یا در شبستان مسجد قرار دارد محیط آرام را برای کتابخوان ها مهیا و خانواده آنان با آرامش بیشتری فرزندانشان را به کتابخانه می فرستند.
کتابخانه های مسجدی محلی برای معنویت افزایی
به عقیده اخوت، نگاه کتابخانه های مساجد هم بر علم افزایی و هم بر معنویت افزایی کتابخوان ها و مراجعان است چرا که کتابخانه ها در وقت نماز تعطیل و کتابخوان‌ها به نماز و عبادت مشغول می‌شوند و این نظم و ترتیبی که وجود دارد باعث شده که خروجی‌های کتابخانه‌های فرهنگی هنری مساجد در طول سال خروجی‌های بسیار موفقی چه در زمینه کنکور چه در زمینه اجتماعی و همچنین تربیت نویسنده‌ها باشد.
مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد جنوب فارس خواستار حمایت از کتابخانه های مساجد شده و تصریح کرده از مسئولان به ویژه شوراهای اسلامی شهر و شهرداران تقاضا دارم درخصوص تجهیز و تعمیر کتابخانه های عمومی مساجد سطح شهر خود همت ویژه ای داشته و آنها را به عنوان یکی از اصلی ترین مراکز توسعه فرهنگ و سواد جامعه با نگاه ویژه خود، مساعدت های مالی و معنوی بیشتری معطوف دارند.
براساس آیین‌نامه تأسیس کتابخانه مساجد، کتابخانه‌های مخزن‌دار باید فضای بالغ بر ۲۰ متر مربع و به‌صورت مستقل از شبستان مسجد، در اختیار داشته باشند و حداقل یک نفر را به‌عنوان مسئول کتابخانه یا کتابدار تعیین کنند. این نوع کتابخانه باید حداقل ۱۰ ساعت در هفته فعالیت داشته باشد.
کتابخانه‌های مخزن‌دار باید دارای حداقل امکانات ۳۰۰ جلد کتاب، ۴ عدد قفسه، یک عدد میز مطالعه، چهار عدد صندلی و دفتر ثبت کتاب و امانت‌دهی باشند. تأسیس کتابخانه‌های مخزن‌دار منوط به درخواست ایجاد کتابخانه مخزن‌دار از طریق پورتال بچه‌های مسجد است و بعد از اعلام نظر موافق امام جماعت و هیات امنا این کتابخانه تشکیل می‌شود.
براساس نظر هیات امنا در صورت داشتن فضای کافی، قرائتخانه و مخزن کتابخانه‌های مخزن‌دار فضایی مجزا دارند اما در صورت نداشتن مکان کافی، بحث امانت کتاب در مخزن اصلی انجام می‌شود. این کتابخانه‌ها دارای کتابدار ثابت،نرم افزار ثبت کتاب، قرائتخانه و مخزن ثبت کتاب است.
البته در شبستان اصلی که محل اقامه نماز است، کتابخانه‌های باز وجود دارند؛ کتابخانه‌هایی که کتاب‌هایش در قالب قفسه‌های چوبی در اختیار نمازگزاران و مراجعان به کتابخانه قرار می‌گیرد. این کتاب‌ها معمولا نفیس و گران قیمت نیستند و اندازه آنها بیشتر جیبی و پالتویی است.
نمازگزاران در طول برگزاری نماز جماعت و همچنین قبل و بعد از نماز می‌توانند از کتابخانه‌های مخزن باز استفاده کنند. در این نوع کتابخانه‌ها، کتابدار حضور ندارد و سیستم امانت‌دهی معنایی ندارد زیرا کتاب‌ها در محل مطالعه می‌شوند.
در این نوع کتابخانه‌ها؛ براساس آیین‌نامه تاسیس کتابخانه مسجد، باید حداقل ۲ قفسه و ۱۵۰ جلد کتاب موجود باشد. این کتابخانه بعد از کسب اجازه از امام جماعت و هیئت امناء مسجد تاسیس می‌شود.
نظر شما