خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ فاطمه رحیم زاده- محمد فرزند حسام الدین حسن، شاعر، عارف، فقیه و اندیشمند قرن هشتم و نهم هجری است که به ابن حسام خوسفی نیز معروف و از نوادگان شمس الدین زاهد بوده که به پارسایی و عبادت معروف بوده است. ابن حسام روزگار را به زهد و پارسایی می گذراند. آرامگاه ابن حسام خوسفی از جمله آثار تاریخی و دیدنی خراسان جنوبی است که بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد.
آرامگاه ابن حسام در سال ۹۲۰ هجری قمری ساخته شد. این بنا بر روی تپه ای سنگی قرار گرفته که اطراف آن را مراتع و مزارع سرسبز پوشانده است. در اطراف آرامگاه مزارع مختلف پنبه و مله چشم ها را می نوازد. آرامگاه شامل اتاقکی با فرم هشت ضلعی است. پوشش مقبره به صورت گنبدی طراحی شده که در مرکز آن یک کلاه فرنگی قرار دارد.
نورگیرهایی در این آرامگاه وجود دارد تا هم نور فضای داخلی آرامگاه را تأمین کند و هم باعث تهویه فضای داخل شود. آرامگاه در سه جهت، سه طاق نما با قوس جناقی دارد. در داخل آرامگاه کتیبه ای کاشی کاری شده به رنگ سفید حاوی اشعار ابن حسام طراحی شده که دور مقبره را فرا گرفته است. با اینکه این بنا در اواخر دوره صفویه ساخته شده، اما به دلیل تغییراتی که در دوره قاجار در آن بوجود آمده است، قدمت آن را به دوره قاجار نیز نسبت داده اند.
هفته فرهنگی خوسف بهانه ای شد تا سری به مرقد شاعر پرآوازه خراسان جنوبی «ابن حسام خوسفی» شاعر قرن هشتم و نهم بزنیم. در ابتدای ورود آرامگاه هشت ضلعی توجه ما را به خود جلب می کند. پله هایی آجری را به سمت آرامگاه بالا می رویم. آرامگاه ابن حسام خوسفی در دل تپه و کوهی قرار دارد و مأمنی برای اهالی شده تا جایی که از خاک مقبره برای شفای بیماران استفاده می کنند و بانوان منطقه بدون حجاب وارد مقبره نمی شوند و این نشان از بالا بودن میزان اعتقادات و تیمن و تبرک بودن آرامگاه ابن حسام دارد.
درب چوبی را باز کرده و با سنگی با شکل و شمایل عجیب و قدیمی بر روی قبر ابن حسام روبرو می شویم. سنگی که توسط شیشه حصار شده است. فاتحه ای نثار روح پر فتوح ابن حسام می کنیم در این هنگام یکی از اهالی وارد مقبره می شود و با خلوص دل به بیان مشکلاتش پرداخته و طلب حاجت دارد. اهالی منطقه هر جا با مشکلی روبرو شوند با دلی شکسته دست یاری به سمت ابن حسام خوسفی دراز کرده و بنا به اعتقادات خود حاجت می گیرند.
پنچره های شیشه ای و نمای رو به مزارع، دل را جلا می دهد و انسان را به معماری سال های دور می برد. از سنگ قبر و وجود گودی های روی آن که می پرسیم، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف می گوید: در چند سال گذشته هنگام گود برداری به این سنگ رسیدیم، سنگی که ۴۰ تا ۵۰ سال بعد از وفات ابن حسام بر روی مزار ایشان جانمایی شده است. سنگی با شکل و شمایلی متفاوت و قدمتی حدود ۵۰۰ سال، که پس از گودبرداری نمایان شد و از آن زمان به بعد به عنوان سنگ قبر ابن حسام به وسیله اتاقک شیشه ای محافظت می شود.
از ابن حسام سه اثر ارزشمند به نام «دیوان شعر»، «خاوران‌نامه» و «نثراللالی» باقی مانده است. دیوان شعر ابن حسام در سال ۱۳۶۶ به کوشش در خور تقدیر احمد احمدی بیرجندی و محمد تقی سالک چاپ و منتشر شده است. این دیوان شامل ۱۰ هزار و ۸۴۴ بیت شعر و در مدح خاندان حضرت محمد(ص) است.
خاوران‌نامه که به سبک شاهنامه فردوسی سروده شده نیز شامل ۲۲ هزار و ۵۰۰ بیت شعر است که در وصف دلاوری‌های حضرت علی(ع) و یاران آن حضرت به رشته نظم درآمده است. این منظومه متأسفانه تاکنون چاپ نشده است. چند نسخه خطی از این کتاب در موزه های بریتانیا و کتابخانه آستان قدس رضوی یافت می شود.
در سال وفات این شاعر والامقام اختلاف است. دولتشاه و به تبع او قاضی نورالله شوشتری در مجالس مؤمنین وفات او را در سال ۸۷۵ قمری نوشته و خواندمیر در حبیب السیر سال ۸۹۳ قمری و شاگرد ابن حسام خوسفی، حسامی واعظ در مزارنامه تاریخ وفات او را ۲۳ ربیع‌الثانی ۸۷۳ قمری ذکر کرده‌است. از آنجا که حسامی واعظ شاگرد و خویشاوند نزدیک ابن حسام بوده تاریخ ذکر شده توسط او بیش از گفته دولتشاه قابل اعتماد است. حسامی واعظ سال های عمر استاد خود را ۹۲ سال نوشته و بدین ترتیب ولادت او در سال ۷۸۱، ۷۸۲ قمری بوده است.
علی صالحی- رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف با بیان اینکه مقبره ابن حسام از حدود ۲۰ سال گذشته ثبت ملی شده و در طول این سال ها هر ساله بر اساس اعتبارات اختصاص یافته دستی بر سر و روی مقبره کشیده می شود، می افزاید: هر قسمت از مقبره و آرامگاه که نیاز به مرمت، بازسازی و... دارد بر اساس اعتبارات اختصاص یافته در دستور کار قرار می گیرد.
وی به آماده سازی پارکی در مجاورت آرامگاه توسط شهرداری در سال های گذشته اشاره کرده و ابراز امیدواری می کند: در آینده بتوان دور تا دور آرامگاه را تملک و این مکان به مجتمع فرهنگی، هنری تبدیل شود.
صالحی یادآور می شود: در حال حاضر از محل اعتبارات بازآفرینی سنگ فرش آرامگاه و ساماندهی آن درحال اجرا است.
طرح توسعه مجتمع فرهنگی ابن حسام خوسفی در دستور
رئیس شورای شهرستان خوسف هم با بیان اینکه ابن حسام خوسفی از شاعران آیینی و مفاخر این شهرستان است که از مهم‌ترین آثار ابن حسام خاوران‌نامه می‌باشد که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده است، ادامه داد: طرح توسعه مجتمع فرهنگی ابن حسام خوسفی در دستور کار شورای اسلامی و شهرداری خوسف قرار دارد و در همین راستا برخی از زمین‌های اطراف مقبره‌ی ابن حسام تملک شده و با مالکین در حال رایزنی هستیم.
علی رومنجانی بیان کرد: طرح بسیار جامع و کاملی برای این محدوده تهیه شده که با تامین اعتبار و همکاری میراث فرهنگی، عملیات اجرایی این مجتمع به طور کامل اجرا خواهد شد.
وی افزود: همچنین میدان ورودی شهر با مصوبه شورا و تصویب شورای ترافیک به نام میدان شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی اجرا شده و در حال تکمیل است.
نظر شما