به گزارش خبرنگار شبستان، سرزمین کهن ایران مهد پرورش پهلوانان و جوانمردانی است که برای دفاع از کیان، ناموس و دین و آیین ملی سر از پا نمی‌شناسند و در جانفشانی زبان‌زد و الگوی عام و خاص هستند. با نگاهی به ورزش‌های سنتی و باستانی ایران می‌توان به این مهم پی برد که رعایت اخلاق جوانمردی، بروز رفتار پهلوانی و تربیت پهلوان یک اصل است و شکست و پیروزی به هر قیمتی در مرام پهلوانان جایی ندارد.
ورزش زورخانه‌ای با فرهنگ، تاریخ و آداب دینی ایرانیان گره و پیوند عمیق خورده و از آن به عنوان یک ورزش باستانی یاد می‌شود. ورزش زورخانه‌ای زمانی جزء فعالیت‌های روزمره ایرانیان بود و جامعه برای این رشته ورزشی ارزش خاصی قائل می‌شد و فعالان این رشته از روحیه شجاعت، ایثار و ازخودگذشتگی برخوردار بودند. به عبارتی اگر به دنبال تحلیل و بررسی فرهنگ اصیل ایرانی هستیم فقط کافی است به تاریخچه ورزش‌هایی همچون کشتی پهلوانی یا ورزش زورخانه‌ای نگاهی شود و قطعاً پاسخ بسیاری از سؤالات را به دست خواهیم آورد.
مبدأ و منشأ ورزش زورخانه‌ای
مبدأ و منشأ اصلی ورزش زورخانه‌ای خیلی مشخص و دقیق نیست زیرا از پیش از اسلام این ورزش در ایران وجود داشته و با ورود اسلام رنگ و بوی مذهبی به خود گرفته است. البته مورخان معتقدند پوریای ولی حدود هفت قرن پیش که در خوارزم زندگی می‌کرد زورخانه‌ها را به شکل امروزی بنا نهاده اما به طور کلی تاریخ این ورزش باستانی به پیش از اسلام باز می‌گردد.
توسعه ورزش زورخانه‌ای یکی از ضرورت‌های امروز محسوب می‌شود زیرا هم اشاعه‌دهنده باورهای پهلوانی، فرهنگ جوانمردی و هم‌نوع‌دوستی است و از همه مهمتر اینکه با ذکر صلوات، الله و نام مولا علی(ع) همراه بوده و در تعمیق باورهای دینی و مذهبی به شدت اثرگذار خواهد بود. ورزش زورخانه‌ای در یونسکو به‌عنوان یک ورزش ملی و میراث فرهنگی به ثبت رسیده و افتخاری ماندگار برای ایرانیان و کشورهایی که با ما اشتراکات فرهنگی دارند و جزئی از تمدن ایران باستان محسوب می‌شوند به حساب می‌آید.
مرشد را باید تهییج‌کننده و اوج‌دهنده ورزش زورخانه‌ای دانست که با سرودن اشعار و داستان‌های ملی و مذهبی به‌ویژه در وصف مولای متقیان علی(ع) و جوانمردان و پهلوانان، شور و هیجان ورزشکاران را افزایش می‌دهد. در هر زورخانه یک مرشد و میاندار وجود دارد و در گذشته مرشد مسئولیت تربیت افراد را عهده‌دار بود و پهلوانان زیر نظر مرشد به مقام پهلوانی دست پیدا می‌کردند ولی امروزه به کسی که صدای خوبی دارد و می‌تواند اشعار پهلوانی را با ندایی زیبا بخواند مرشد گفته می‌شود. همچنین در ورزش زورخانه‌ای سادات و افراد میانسال و کهنه‌کار دارای جایگاه ویژه‌ای هستند و ورزشکاران برایشان احترام قائلند.
مراتب ۹ گانه ورزش زورخانه‌ای
در ورزش زورخانه‌ای هر فردی از رتبه و امتیازاتی برخوردار است و به طور کلی در این رشته ورزشی ۹ رتبه تعریف شده که براساس سن، سابقه فعالیت، میزان توانایی‌های فنی، صلاحیت‌های اجتماعی و اقدامات ویژه به فعالان این رشته تخصیص پیدا می‌کند. این رتبه به شرح ذیل هستند:
- منکر در چرخ
- صلوات در چرخ
- صلوات در ورود و خروج از گود
- صلوات در ورود و خروج از زورخانه
- واردی با ضرب و صلوات در ورود و خروج گود
- واردی با ضرب و صلوات در ورود و خروج زورخانه
- زنگ و ضرب و صلوات در چرخ
- زنگ و ضرب و صلوات در ورود و خروج گود و هنرهای فردی
- زنگ و ضرب و صلوات در ورود و خروج زورخانه و گود و هنرهای فردی
ورزش زورخانه‌ای حرکات و ابزارهای خاص خود را دارد که «سنگ»، «تخته شنو»، «نرمش پشت تخته»، «میل»، «پازدن»، «چرخیدن»، «پای آخر»، «دعا»، «کباده» و «کشتی پهلوانی» در زمره این حرکات و ابزارها محسوب می‌شوند.
ورزش زورخانه‌ای؛ نمایش‌دهنده فرهنگ غنی ایران
ایران اسلامی مهد فرهنگ و تمدن غنی و خیره‌کننده‌ای است و این تمدن و فرهنگ و حس نوع‌دوستی و روحیه پهلوانی در ورزش‌های باستانی ازجمله ورزش زورخانه‌ای تبلور یافته، امر مهمی که در دیگر فرهنگ‌ها مشاهده می‌شود و این نشان از غنای فرهنگی سرزمین ایران دارد. طی چند دهه اخیر غرب در تلاش بوده دیگر فرهنگ‌ها را مغلوب سازد و آنها را به سلطه خود درآورد و در کشور ما هم به واسطه رشد و توسعه فناوری و ضعف در سیاستگذاری‌های فرهنگی اچازه رسوخ و نفوذ فرهنگ غربی داده شده و فرهنگ تمام ابعاد زندگی ما ایرانی‌ها را اعم از ورزش، سبک زندگی، معاشرت، کار و دیگر موارد تحت تأثیر قرار داده است و لذا لازم است که در سیاستگذاری‌های فرهنگی اصلاحاتی صورت گیرد و نمادهای فرهنگی را بیش از پیش تقویت ساخت که توسعه و ترویج ورزش‌های باستانی برای تحقق این هدف مهم لازم و ضروری به حساب می‌آید.
نظر شما