کامل ترین و موفق ترین بانو در سه جایگاه دختری، مادری و همسری حضرت زهرا (س) است

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، در کتاب مقاتل الطالبین و کشف الغمه آمده است که ام ابیها از کنیه های حضرت فاطمه زهرا(س) است که پیامبر اکرم(ص) به آن حضرت می فرمود ام ابیها؛ یعنی، مادر پدرش (مادر من). فهم حقیقت و واقع این مطلب که چرا پیامبر اکرم(ص) به حضرت فاطمه(س) ام ابیها می فرمود بسیار مشکل است. برخی به سادگی از آن گذشته و تنها به این اکتفا کرده اند که حضرت از شدت علاقه به آن جناب می فرمود مادر من. ولی قطعاً کلام پیامبر چیزی فراتر از تعارفات مرسوم و معمولی است. شاید با توجه به این که ام در لغت به معنی اصل و ریشه است بتوان گفت حضرت زهرا(س) اصل و منشأ نبوت و ولایت است که اگر وجود آن بزرگوار نبود نبوت پیامبر و ولایت ائمه(ع) آشکار نمی شد.

به عبارت دیگر ولایت ثمره نبوت است و نبوت بدون ولایت بی معنی است. چنان که در آیه شریفه خداوند به پیامبر می فرماید: اگر ولایت را به مردم ابلاغ نکنی رسالتت ناتمام است و از این جهت که وجود حضرت صدیقه طاهره، منشأ وجود ائمه اطهار بود، منشأ ولایت است پس اگر حضرتش نبود ولایت نبود و نبوت هم به طور کامل ثمربخش نبود، بنابراین آن جناب منشأ نبوت و امامت است.لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه آزاد استان فارس گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

فلسفه ام ابیها خواندن  حضرت فاطمه (س) چیست و فراتر از این معنای لغوی، چه باطنی در این تعبیر نهفته است؟

تعبیر "ام ابیها" توسط رسول اکرم (ص) درباره شخصیت حضرت زهرا (س) بیان شده است، یک تعبیر لغوی به معنای « مادر پدرش » است. اما با توجه به جایگاه شخص پیامبر اکرم (ص) به عنوان یکی از معصومین (ع) و به عنوان اشرف و افضل انبیا طبیعتا هر تغییری که این بزرگوار به کار می برد و با اشاره قرآن که می فرماید:  وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی‌  (و نه از روی هوای نفس سخن می‌گوید.) این تعبیر بدون توجه به تذکر نبوده، یعنی تعبیر خیلی ساده ای نیست.

 بر همین اساس شخصیت حضرت زهرا (س) از جهات مختلفی قابل بررسی است. از جهتی وقتی ما یک نگاه تاریخی به وجود نازنین این بانوی بزرگوار می کنیم، می بینیم که در میان فرزندان رسول اکرم (ص) (4 دختر و 2 پسر)  فقط حضرت فاطمه (س) باقی می ماند لذا جایگاه این بانوی بزرگوار و رفتارهای متقابلی که پیامبر اکرم (ص) در مورد ایشان دارند، نسبت به افراد دیگر بسیار متفاوت بوده است .

اولا کار مهمی که پیامبر اکرم (ص) در آن دوران جاهلیت انجام می دهند و تا به حال هم سابقه نداشته، نوع احترامی است که به شخص حضرت زهرا (س) می گذارند اما در این سال ها به ویژه در سال های بعد از هجرت، بسیاری از مسلمانان می دیدند که پیامبر (ص) جلوی پای حضرت زهرا (س) می ایستد و احترام می گذارد، حتی در جایی که پیامبر (ص) حضور داشتند، وقتی فاطمه زهرا (س) وارد می شدند، پیامبر نه تنها می ایستادند بلکه به استقبال دخترشان می رفتند. اینها درآن شرایطی که فرهنگ جاهلی حاکم بود و زن را به عنوان یک کالا  تلقی می کردند و به تعبیر قرآن دختر را مایه ننگ خود معرفی می کردند، اولا مایه بهت و تعجب بسیاری از مردم عادی می شد، دوم اینکه در عمل فرهنگ سازی می کردند که جایگاه یک زن در اسلام چقدر بالا است.

نکته دوم نوع تعامل حضرت فاطمه (س) با پیامبر (ص) است. ما می دانیم پیامبر اکرم (ص) در 12- 13 سال دوران بعثت و سپس دوران هجرت متحمل چه سختی هایی شدند به گونه ای که خود حضرت فرمودند: هیچ پیامبری مانند من آزار و اذیت ندید لذا در این شرایط به خصوص بعد از سال دهم بعثت که حضرت خدیجه (س) به رحمت خداوند می روند و بعد از آن هر وقت پیامبر (ص) یاد ایشان می افتادند، اشک می ریختند و می فرمودند: هیچ کسی جای خدیجه (س) برای من نمی گیرد در آن دوران هم می بینیم، تنها خانم فاطمه زهرا (س) همدم و یار آرامش بخش حضرت رسول اکرم (ص) است که نمونه های متعددی داریم. طبق نقلی که وارد شده است بعد از نزول آیات تطهیر به خصوص سال های آخر عمر پیامبر (ص) مسلمانان می دیدند که اولا حضرت متعدد به منزل حضرت فاطمه زهرا (س) سر می زدند و هر وقت وارد خانه ایشان می شدند یا در حال عبور بودند، جلوی منزل دخترشان می ایستاد و خطاب می کردند که «السلام علیهم یا اهل بیت نبوه» یعنی در عمل این گونه تعبیر می کردند که مصداق این آیه را نشان دهند که چه کسانی هستند.

طبیعتا در این ماجرا ارتباط عاطفی که مافوق ارتباط های عاطفی انسان های عادی است، می بینیم که پیامبر یکی از تعابیری که برای حضرت زهرا (س) به کار می برند، تعبیر " ام ابیها " است. با این نگاه پیامبر(ص) به نوعی جایگاه والای حضرت زهرا (س) را هم به عنوان یک بانو و دختر و هم به عنوان همسر و مادر نشان می دهند که در هر سه عرصه ایشان یکی از بانوان تاثیرگذار است و طبیعتا پیامبر (ص) در کنار اینها برای جامعه آن روز جایگاه زن، دختر و همسر را فرهنگ سازی  می کردند و مردم را متوجه اهمیت و جایگاه زن می نمودند.

با توجه به سیره و سبک زندگی حضرت (س) چه ویژگی در زندگی کوتاه و پر برکت آن حضرت برجسته تر بوده که بتوانیم از آن ویژگی ها برای زندگی امروزمان درس بگیریم؟

مهمترین رکنی که می توانیم بگوییم و جامع هم است، این است که حضرت زهرا (س) در سه جایگاه دختری، مادری و همسری به نوعی کامل ترین و موفق ترین فرد بودند. زمانی که دختر خانه بودند به گونه ای نسبت به پدر و خانواده اهمیت می دادند که پیامبر اکرم (ص) تعبیر ام ابیها را برایشان به کار بردند، زمانی که ازدواج کردند با همسرشان به گونه ای رفتار می کنند که وقتی پیامبر اکرم (ص) از امیرالمومنین (س) می پرسند: علی، همسرت را چگونه یافتی ؟ او در جواب عرض کرد: بهترین کمک است بر اطاعت از خدا.

لذا در جایگاه مادری هم چهار فرزند بزرگی تربیت کردند که دو تن از آنها از 14 معصوم (ع) هستند و دو دختر بزرگ حضرت زینب (س) و حضرت ام الکلثوم که اینها تاثیرگذاران مهمی در تاریخ اسلام بودند و در کنار همه اینها حضور اجتماعی و فعال حضرت است، چیزی که بعضی ها تصور می کنند که اسلام مخالف حضور اجتماعی زن است در حالی که ما در سیره حضرت زهرا (س) می بینیم که در جایی که نیاز بود حضور اجتماعی فعال و اثرگذار داشتند به خصوص بعد از وفات پیامبر (ص) و در جریان احقاق حقوق امیرالمومنین (ع).