به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم، حجت الاسلام والمسلمین محمد امیری طیبی، پژوهشگر حوزه اقتصاد اسلامی در ویژه برنامه «انقلاب و پرسش‌های نسل نو» که از سوی تلویزیون اینترنتی پاسخ وابسته به مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه تولید و پخش شد، شبهات اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار داد و گفت: وقتی یک پدیده اجتماعی را از جمله در مسیری که انقلاب اسلامی دارد طی می کند مورد بررسی قرار می دهیم می بایست به سه ضلعی فرهنگ عمومی، نرم افزار و دولتمردان را مورد توجه قرار دهیم. در هر مسئله ای اگر وضعیت این سه ضلع بهبود یابد می توان شاهد نتایج بهتری بود. در مسئله اقتصاد کشور در هر سه این ضلع ها با چالش جدی مواجه هستیم.
وی افزود: در ناحیه نرم افزارهای اقتصادی دچار چالش هستیم و هنوز که به تعبیر مقام معظم رهبری تازه وارد مرحله دولت اسلامی شده ایم هنوز اقتصادی اسلامی و اخلاق کارگزاری اسلامی را به خوبی نتوانسته ایم نهادینه کنیم.
نرم افزارهای حکمرانی را نمی شود در گوشه کتابخانه به دست آورد
حجت الاسلام والمسلمین امیری طیبی با اشاره به اینکه نرم افزارهای حکمرانی با تجربه در میدان به دست می آیند، اظهار کرد: این نرم افزارها را نمی توان در گوشه کتابخانه به دست آورد و نمی توان گفت اگر این نرم افزارها را نداشتید چرا انقلاب کردید.
وی ادامه داد: مردم می توانند در ایجاد نرم افزارهای اقتصاد اسلامی نقش آفرینی کنند. مثلاً در فضای افکار عمومی کشور ما تقریباً آحاد جامعه به این نتیجه رسیده اند که ما نیازمند تغییر در نرم افزارهای بانکداری هستیم و این مطالبه گری از سوی مردم می تواند به تغییر سیاست های بانکی منجر شود.
اگر بزک های انجام شده کنار رود، بن بست های اقتصادی غرب به وضوح پیداست
این پژوهشگر حوزه اقتصاد اسلامی خروجی نرم افزار اقتصادی موجود را بن بست های ایجاد شده در غرب برشمرد و خاطرنشان کرد: این بن بست ها اگر بزک های انجام شده کنار رود به وضوح پیداست. بن بست هایی همچون بی خانمان ها، وضعیت امنیت غذایی، فاصله طبقاتی و ضریب جینی از جمله این چالش هاست که خروجی تفکر اقتصادی لیبرالیستی بوده است.
وی تضارب های جناحی، عمیق فکر نکردن و به مصلحت های کوتاه مدت اندیشیدن را از جمله مشکلات اقتصاد کشور در ضلع دولتمردان دانست و بیان داشت: ضرر این مسائل متوجه مردم می شود. البته در ضلع فرهنگ عمومی نیز می بایست مردم به مسائلی همچون اصلاح الگوی مصرف توجه نمایند.
حجت الاسلام والمسلمین امیری طیبی افزود: اگر هرکدام از سه ضلع مطرح شده در کنار دو ضلع دیگر رشد نکند و هرسه این اضلاع با هم حرکت ننمایند قطعاً مسائل اقتصادی حل نمی شود.
منطق رهبری در تحلیل مسائل اقتصادی کشور
وی در ادامه این برنامه یادآور شد: مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی برای تحلیل مسائل دارای منطق مشخصی هستند. ایشان وقتی می خواهند یک مسئله ای را تحلیل نمایند، می فرمایند باید نقطه صفر آن مسئله، نرخ رشد آن و فاصله ای که با آرمان ها دارد را با هم مورد توجه قرار داد. ما مردم ایران بسیار آرمانگرا هستیم و فقط وضعیت آرمانی را در مسائل اقتصادی مورد توجه قرار می دهیم و آرمانگرایی شامل مسیر نرفته است و مسیر رفته را هم باید در تحلیل های خود لحاظ کنیم.
استاد حوزه گفت: گفته می شود که همه دنیا پیشرفت کرده اند و این سیر پیشرفت که در کشور ما به وقوع پیوسته یک امر طبیعی است. یعنی اگر رژیم سابق هم بود همین پیشرفت ها حاصل می شد. در پاسخ به این شبهه می بایست ضلع نرخ رشد را در نظر داشت. به این معنا که در مورد هر مسئله اقتصادی می بایست مسیر رفته و سرعت حرکت جمهوری اسلامی ایران در این مسیر را مورد توجه قرار داد. جمهوری اسلامی ایران در برخی از شاخص های اقتصادی نرخ رشد به شدت عجیبی نسبت به بسیاری از کشورها داشته است. اگر بدون توجه به این مسیر رفته وضعیت اقتصادی را تحلیل کنیم، برآیند تحلیلی ما منصفانه نخواهد بود.
وی با اشاره به اینکه ما با آرمان های اقتصادیمان فاصله داریم، ادامه داد: ما بنا نبود اینجا باشیم. مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم می فرمایند که ما در مسئله عدالت عقب افتاده شده ایم. ایشان می فرمایند ما اولین کشور در عدم استفاده از منابع هستیم. اما با این وجود می بایست در تحلیل وضعیت اقتصادی کشور بر اساس سه ضلع فرهنگ عمومی، نرم افزار و دولتمردان بحث کنیم. انصافاً با وجود مشکلات نرم افزاری جدی که داشته ایم اما مسیر خوبی را رفته ایم.
وضعیت امید به کار در ایران چگونه است؟
حجت الاسلام والمسلمین امیری طیبی در تحلیل وضعیت امید به کار در ایران گفت: در این زمینه باز هم می بایست به آن سه ضلعی مراجعه کنیم. وقتی کسی در این زمینه سؤال می پرسد ظاهراً پیش فرض ذهنی او این است که دولتمردان در نوع راهبری حاکمیت به گونه ای عمل کرده اند که امکان اشتغال وجود ندارد. اما باید دانست که بیشترین نقطه این اتفاق در دو ضلع فرهنگ عمومی و نرم افزار است. زیرا وقتی از اشتغال حرف می زنیم عمدتاً منظورمان استخدام در نهادهای حاکمیتی است و می گوییم که ظرفیت استخدام در نهادهای حاکمیتی کم است. اما کسی اشتغال را به معنای ایجاد یک جریان تولیدی نمی بیند.
وی با تأکید بر لزوم فرهنگ سازی در زمینه اشتغال و تولید خاطرنشان کرد: اگر امروز از من بپرسند یکی از انقلابی ترین و دینی ترین برنامه های سازمان صدا و سیما چیست؟ من عرض می کنم با همه اختلاف سلیقه هایی که ممکن است در اجرا داشته باشیم، برنامه «میدون» است. اینکه مردم ببینند از کنج روستای یک استانی کسی با کمترین سرمایه اما با همت، تلاش، پرکاری و فهمیدن روند علمی تولید حرکت کرده و به نقطه ایجاد اشتغال رسیده است، این یک اتفاق میمون می باشد.
متورم بودن بدنه دولت عامل افزایش هزینه های جاری آن است
این پژوهشگر حوزه اقتصاد اسلامی ادامه داد: به لحاظ میزان استخدام در نهادهای حاکمیتی ما شاید یکی از متورم ترین حاکمیت ها را داریم. این موجب بالا بردن هزینه های جاری دولت می شود. از طرفی دیگر در دنیا با جهش تولید مهار تورم محقق می شود. اما فرهنگ عمومی ما امروز در عرصه های اقتصادی دارای یک اشکال جدی است. این اشکال مبتنی به یک اتفاقی است که در قرآن کریم از آن به کنز تعبیر شده است. یعنی متوقف کردن سرمایه و دارایی ها و عدم به جریان انداختن آن در عرصه تولید.
وی با برشمردن برخی مثال ها از توسعه مردم پایه اظهار کرد: در کشور چین به عنوان یکی از قوی ترین اقتصادهای جهان امروز اصلی ترین پیشران توسعه مولد کردن خرده سرمایه هاست. یکی از اصلی ترین صنایع در این کشور صنعت اسباب بازی سازی است. این صنعت عمده خروجی خودش را در تولیدات خانگی دارد. دنیای امروز به این رسیده است که سرمایه ها را از بخش سفته بازی و دلالی به سمت تولید بیاوریم.
نرخ بالای استخدام در نهادهای دولتی بیشتر در اقتصادهای ضعیف به چشم می خورد
حجت الاسلام والمسلمین امیری طیبی بیان داشت: وضعیت اشتغال به معنای استخدام در نهادهای حاکمیتی نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا خیلی بالاتر است و چنین سطحی از اشتغال دولتی را معمولاً در اقتصادهای ضعیف شاهد هستیم. مثلاً در کشور عراق بخش عمده ای بودجه صرف بدنه نظامی این کشور می شود. زیرا نیروهای نظامی متعددی دارد و هزینه های زیادی باید برای آن ها پرداخت نماید.
وی افزود: اگر اشتغال را ایجاد جریان تولیدی با سخت کوشی بدانیم اتفاقاً ایران بهشت اشتغال است. امروز اگر کسی بخواهد دلسوزانه و ناصحانه بخواهد به مردم مشاوره اقتصادی بدهد، باید به آن ها بگوید سرمایه خود را به سمت تولید بیاورید.
مالیات بر عایدی سرمایه جذابیت را از توقف سرمایه ها در بخش های غیرتولیدی می گیرد
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه در برخی کشورها مالیاتی به نام مالیات بر عایدی سرمایه تعریف شده است، گفت: این نوع از مالیات جهت جلوگیری از توقف سرمایه در بخش های غیرتولیدی است. به معنا که اگر سرمایه در بخش های تجاری و غیرتولیدی ضریب گرفت، باید مالیاتی در قبال آن از شخص دریافت می شود. آن ها از این طریق جذابیت را از سرمایه اندوزی می گیرند.
وی متوقف کردن سرمایه ها در ارز، طلا و املاک را عامل ایجاد تورم دانست و بیان داشت: اگرچه این امر در نگاه فردی به حفظ ارزش سرمایه ما کمک می کند، اما از منظر کلان موجب افزایش تورم شده و فشار اقتصادی ناشی از آن به سمت خود ما بازمی گردد. همچنین این فرهنگ عمومی غلط به اقشار کم درآمد و آسیب پذیر جامعه ما هم فشار می آورد و این امر زیبنده جامعه دینی نیست.
چرا نرخ سود تسهیلات بانکی در کشور ما چند برابر کشورهای توسعه یافته است؟
حجت الاسلام والمسلمین امیری طیبی در پرداخت به ربوی بودن یا نبودن تسهیلات بانکی تصریح کرد: این پدیده را گاهی می توان به صورت عددی نگاه کرد و گاهی به صورت تحلیلی مورد بررسی قرار می گیرد. در نگاه عددی باید دید که آیا این اعداد سود بانکی که در بانک های ما تعریف می شود در بانک های کشورهای دیگر هم وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤال شاید بتوان گفت خیلی کم. اما از منظر تحلیلی باید گفت که بانک های ما از جمله جاهایی است که نیاز به تحول نرم افزاری دارد. خروجی نرم افزار بانکی که از بلاد بیگانه به کشور ما وارد شده است در کشور ما موجب خلق پول فزاینده می شود. زیرا ذات این نرم افزار ایجاد انحصار و ربا می کند.
وی ادامه داد: ممکن است افرادی بگوید که چرا کشورهای توسعه یافته با همین نرم افزار غلط این ارقام سود بانکی را ندارند؟ این افراد می بایست متوجه این نکته باشند که در کشورهای توسعه یافته عدد سود بانکی ممکن است دو و نیم تا سه درصد باشد، اما در همان کشورها می بینیم که عدد تورم هم حدود یک و نیم تا دو درصد است. پس در همین کشورها هم سود بانکی حدود هفتاد درصد یا صد درصد نسبت به نرخ تورمشان هم دارند سود بانکی از مردم دریافت می کنند. اما در کشور ما تورم حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد است و سود بانکی حدود ۲۰ درصد است. یعنی ما حدود ۵۰ درصد تورم سود بانکی می دهیم.
این پژوهشگر حوزه اقتصاد اسلامی در پایان گفت: با اینکه اگر بر اساس نرم افزار بانکی غرب به مسئله سود بانکی و تورم نگاه کنیم می بایست سود بیشتر از ۲۰ درصد هم به بانک ها پرداخت نماییم، اما اساساً این نقطه مطلوب ما نیست و در نگاه اسلامی نمی گنجد. به همین جهت لازم است نرم افزار بانکی خود را به طور جدی متحول و اسلامی سازی کنیم، زیرا اسلام می گوید همین سود معادل ۵۰ درصد تورم را هم نباید گرفت. تا این نرم افزار عوض نشود ما درگیر این اعداد و این وضعیت هستیم. برای تحول در این نرم افزار می بایست مردم و حاکمیت در کنار یکدیگر اقدام نمایند.
نظر شما