دل‌تکانی با آب و جاروی استغفار

خبرگزاری شبستان-استان فارس؛ مهدی رحمانیان| توبه به معنای بازگشت و تغییر رفتار به سمت بهترین وضعیت است. این اقدام به منظور پاکسازی روح و ذهن از گناهان گذشته و افزایش روحیه انسان برای بهبود رفتار و روابط او با خدا و سایر افراد است. در اسلام، توبه یک اصل اساسی است و به عنوان راهی برای تقویت ایمان و ارتقای اخلاق فردی توصیف می‌شود.

فرصتی برای تجدید نیت

اهمیت توبه در فهم و اجرای اصول دینی و اخلاقی بسیار بالاست. با توجه به اینکه هیچ انسانی کامل نیست و همه انسان‌ها در زندگی خود با چالش‌ها و گناهان مواجه می‌شوند، توبه به عنوان یک فرصت برای تجدید نیت و توسعه روحیه معنوی، بسیار ارزشمند است.

عوامل موفقیت توبه شامل صداقت، توبه به نیت خالص، پذیرش مسئولیت اعمال گذشته، تغییر رفتار، و پرهیز از تکرار گناهان است.

عوامل موفقیت توبه شامل صداقت، توبه به نیت خالص، پذیرش مسئولیت اعمال گذشته، تغییر رفتار، و پرهیز از تکرار گناهان است. همچنین، در مسیر توبه، ایمان به توانایی خداوند برای بخشایش گناهان و راهنمایی در ادامه راه، نقش مهمی دارد.

توبه، به عنوان یک فرصت برای آغاز مجدد و تغییر بهبودبخش، برای هر انسانی امکان پذیر است. اگرچه دوری از نقاط ضعف و گناهان گذشته ممکن است برای برخی سخت و دشوار به نظر برسد، اما این فرصت برای رشد شخصی و روحی بسیار ارزشمند است.

یک نکته مهم در توبه، قبول و پذیرش خویشتن و قبول مسئولیت اعمال گذشته است. انکار به گناهان گذشته تنها موجب فاصله بیشتر از رابطه با خدا می‌شود. با قبول مسئولیت و تصمیم برای تغییر، انسان می‌تواند به آرامش و ارتباط بهتر با خدا و خود دست یابد.

عمل به نیت خالص

برای توفیق در توبه، مهم است که به نیت خالص عمل کرده و تلاش برای تغییر و بهبود خود را از دست ندهیم. صداقت، ایمان، استمرار و شکیبایی از جمله خصوصیاتی هستند که در مسیر توبه بسیار ارزشمند هستند.

به طور کلی، توبه یک فرآیند قدرتمند و بارزی است که امکان بهبود و تحول عمیق در زندگی فردی و رابطه با خدا و خودمان فراهم می‌کند. با توجه به ارزش این عمل روحانی، هر فرد می‌تواند با توجه و تلاش، به توبه موفقیت‌آمیز دست پیدا کند و رو به رشد و پیشرفت بگیرد.

اسباب خشنودی خداوند

«اگر برای اهمیت اعمال و رفتارمان میزان خشنودی خداوند متعال را یک شاخص بدانیم باید بدانیم یکی از کارهایی که اسباب خشنودی خداوند را در حد والایی فراهم می‌کند توبه است.» این مطلب را امام جمعه جهرم می گوید و عنوان می کند: در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که شاید بتوان آنها را رُند(روان و سلیس) نامید. معمولاً مراکز مهم سعی می‌کنند شماره تلفن‌ها و آدرس‌هایی داشته باشند که حفظش آسان و سهل‌الوصول باشد که به راحتی بتوان آن را حفظ کرد. بلاتشبیه قرآن کریم هم همین گونه است و برخی از آیات قرآن هم آدرس روانی دارند. مانند آیه تطهیر «....إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ‌الرِّجْسَ أَهْلَ‌الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا» که آیه ۳۳ از سوره ۳۳ (احزاب) است. یا آیه ولایت که آیه ۵۵ از سوره ۵ یعنی مائده است.

اگر برای اهمیت اعمال و رفتارمان میزان خشنودی خداوند متعال را یک شاخص بدانیم باید بدانیم یکی از کارهایی که اسباب خشنودی خداوند را در حد والایی فراهم می‌کند توبه است.

حجت الاسلام محمدحسین مدبر ادامه می دهد: این تصادفی نیست، گویی دست غیب خدای متعال کاری کرده که بخشی از آیاتش که مهم‌تر از بقیه بوده آدرس روانی پیدا کند. «....إِنَّ‌اللَّهَ یُحِبُّ‌التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ‌الْمُتَطَهِّرِینَ –بقره۲۲۲» آدرس این آیه ۲۲۲ که در دومین سوره قرار دارد هم بسیار سلیس و رند است.  و این نشانه عظمت محتوای آیه است. آن چیزی که خداوند متعال را از بنده‌اش خیلی راضی و خشنود می‌کند مسئله توبه هست و آن گونه که بزرگان دین گفته‌اند در هر مرتبه‌ای از زندگی که هستیم باید انابه و بازگشت به سوی خدای متعال را داشته باشیم.

وی می افزاید: البته توبه اولیاء خدا دلیل خاصی دارد و همین که توجه به غیرخدا پیدا کنند آن را برای خود یک کوتاهی می‌دانند و توبه می‌کنند اما توبه امثال ما توبه از گناهان و لغزش‌ها است.

حجت الاسلام مدبر به حدیثی از پیامبر اسلام (ص)  اشاره کرده که می‌فرمایند: «لیسَ شَیءٌ أحَبَّ إلی‌اللّه ِ مِن مُؤمنٍ تائبٍ أو مُؤمنةٍ تائبةٍ» هیچ چیزی نزدخدا محبوب‌تر از زن و مردی که اهل توبه باشند و دائما طلب مغفرت و بخشش و عذرخواهی نمایند نیست. که اگر با معصیت پشت به خدا کرده و قهر نموده و از خدا دور شدند فوری برگردند یعنی دائم اهل توبه و انابه و بازگشت باشند.

دوست داشتنی ترین توبه

وی ادامه می دهد: باز در مضمونی از صحبت آن حضرت آمده که توبه از هرکسی نزد خدای متعال دوست داشتنی و محبوب است خصوصا اگر توبه کننده جوان باشد. البته تشبیه‌های دیگری هم دارند که ما باور کنیم این مسئله توبه حقیقتاً پررنگ و مورد عنایت ویژه است و ثواب و پاداش و اجر فوق‌العاده دارد پس باید همه تعلیمات و دستورات و احکام دین را در زندگی جدی بگیریم و آنهایی که برایمان پررنگ کرده‌اند را جدی‌تر بگیریم.

توبه از هرکسی نزد خدای متعال دوست داشتنی و محبوب است خصوصا اگر توبه کننده جوان باشد.

 وجود شریف پیامبر (ص) با سه تشبیه، خشنودی خداوند را از شخص تائب بیان می‌فرمایند: «للَّهُ أفرَحُ بتوبةِ التَّائبِ مِنَ الظَّمآنِ الواردِ ومنَ العقیمِ الوالِدِ ، ومنَ الضَّالِّ الواجدِ فمَن تابَ إلی اللَّهِ توبةً نصوحًا أنسی اللَّهُ حافِظیهِ وجوارحَهُ وبقاعَ الأرضِ کُلِّها، خطایاهُ و ذنوبَهُ» اگر مادری پس از سالهای متمادی و پس از دعا و دارو و درمان و بعد از تحمل طعنه‌ها دارای فرزند شود به چه درجه از شادی و خوشحالی خواهد رسید؟ باز شادی خداوند متعال از توبه کننده از این مادر بیشتر است و یا شادی شخصی که چیز بسیار ارزشمند و یا عزیزی را گم کرده باشد وپس مدتها یکباره آن را پیدا کند، چقدر خوشحال می‌شود؟ و فرمودند باز شادی خداوند از توبه بنده‌اش بیش از این است. و یا اگر کسی روزهای متوالی تشنه در بیابانی سرگردان شده باشد و ناگاه به چشمه‌ای برسد تا چه اندازه شاد می‌شود؟ و باز خدای متعال از این هم خوشحال‌تر می‌شود که بنده‌هایش اهل توبه باشند.

به اذعان امام جمعه جهرم مسئله توبه خیلی پررنگ است چنانکه سعدی می‌گوید: «سَلِ المَصانِعَ رَکباً تَهیمُ فی الفَلَواتِ  تو قدرِ آب چه دانی که در کنارِ فراتی؟»  تصور کنید سواران یک  کاروان تشنه و سرگردان در صحرا یکباره به یک مصنع و گودالی شبیه آب انبار که آب باران درآن جمع می‌شده برسند که می‌گوید شما قدر این مصنع‌ها و آب انبارها را باید از آن سرگردان‌های داخل بیابان بپرسید. حال فرموده‌اند خدای متعال از این هم خوشحال‌تر است که بنده گناهکارش اهل توبه شده و برگشته باشد و اینجاست که خداوند جایزه‌ها و مشوق‌هایش را برای چنین بنده‌ای از همین دنیا شروع می‌کند تا آخرت ادامه می‌دهد « یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ- فرقان ۸۰ » و همه گناهان را به ثواب و حسنات تبدیل می‌کند و این لطف خدای متعال است.

البته ممکن است سوال شود که آیا کسانی که آلوده‌ترند با این حساب وضعشان بهتر می‌شود؟ بله! چون نجات و توبه و پاک کردن و احیانا جبران کسی که آلوده‌تر است خیلی دشوار می‌شود.  بالاخره بخشی از توبه‌ها شامل حق‌الناس می‌شود و کار را مشکل می‌کند.

به اعتقاد حجت الاسلام مدبر کسی که تا خرخره در لجن گناه فرورفته، همت می‌کند و خودش را نجات می‌دهد فرق می‌کند با کسی که تا قوزک پا آلوده هست.

بهشت در انتظار توابین

خدای متعال می‌فرماید ای پیغمبر تو اهل نماز شب باش « وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسَی أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَّحْمُودًا – اسری۷۹» مقام محمود مقامی است که کل خلایق آن را ستایش می‌کنند و چرا پیغمبرآخرالزمان دارای مقام محمود می‌شود؟ به خاطر این‌که روز قیامت همه خلایق از اولیاء و انبیا تا برسد به گنهکارانی که لیاقت شفاعت دارند مدیون خودش می‌کند.

باز خداوند متعال  اسم مُنسی خودش را در روز قیامت متجلی می‌کند و گناهان تایب را از ذهن شاهدان اعمال حتی خود گنهکار و حتی فرشتگان پاک می‌کند. 

خلاصه نمی‌گذارد بنده گنهکار تائب در قیامت و در بهشت دغدغه داشته باشد. «گیرم که تو از سر گنه درگذری  زان شرم که دیدی که چه کردم چه کنم؟» و خدای متعال این را حل می‌کند وآن گناهان را از اذهان پاک می‌کند که حتی شرمنده خدا هم نباشد.

 در نهایت، می‌توان گفت که توبه یک فرآیند پویا و مستمر است که نیازمند تحول شخصیتی و رشد روحی است. با توجه به پذیرش خود، تلاش برای تغییر و بهبود، و اعتماد به رحمت خدا، هر فرد می‌تواند با موفقیت به توبه بپردازد و خود را به بهترین شکل ممکن توسعه دهد.