به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری شبستان: فیلم سینمایی «اخت‌الرضا» روایتگر اثری متفاوت در مورد سفر کریمه اهل‌بیت (ع) از مدینه به قم است؛ سفری که برای دیدار برادر بزرگوارش علی بن موسی الرضا(ع) صورت پذیرفت.
کارگردان جوان این اثر سینمایی «سید مجتبی طباطبایی» است که در اولین ساخته بلند خود سراغ یک فیلم تاریخی و دینی رفته و تلاش کرده است تا دوره و زمانه حیات آن بزرگواران را با نگاهی پژوهشی در بستر روایت تاریخی بیان کند.
این فیلم سینمایی که با مشارکت آستان مقدس کریمه اهل‌بیت (س)، عتبه حسینیه و سازمان سینمایی سوره تولید شده بود، نشان داد که ساخت اثری تاریخی با همه حساسیت‌هایی که در این سنخ از فیلم‌ها وجود دارد، قبل از هرچیز نیازمند محتوای دقیق و تاریخی، انگیزه کارگردان و تهیه‌کننده و البته بودجه مناسب است، مولفه‌هایی که در فیلم اخت‌الرضا (ع) به خوبی دیده شد.
خبرگزاری شبستان در راستای بررسی این فیلم و با توجه به اینکه در سالروز ولادت حضرت معصومه (س) قرار داریم، با سید مجتبی طباطبایی گفت وگویی ترتیب داده که حاصل آن را می خوانید:
آنچه که تاکنون در قاب هنر هفتم و فعالیت‌های سینمایی نسبت به زندگی اهل بیت مورد توجه قرار گرفته است، عمدتا از دریچه روایت بخش‌هایی از زندگی این بزرگواران بوده است،به هرحال با توجه به ابعاد مختلف حیات ائمه، قطعا نمی توان انتظار داشت که یک فیلم همه محورها را منعکس کند، اما نگاه شما در فیلم اخت الرضا متفاوت بود و این بار پرداخت دوجانبه از ارتباط خواهر و برادری را در قالب سفر حضرت معصومه به خراسان روایت کردید، چه شد سراغ این سوژه رفتید و جرقه شکل گیری این موضوع در ذهن شما از کجا کلید خورد؟
من و همکارانم از سال‌ها قبل در جست‌وجوی فرصت مناسبی برای ساخت فیلمی با محور حضرت فاطمه معصومه (س) بودیم؛ اما وجود منابع تاریخی محدود باعث شده بود تا زمان قابل توجهی را صرف تحقیق و پژوهش کنیم واگرنه که زندگی حضرات معصومین و امامزادگان مملو از فراز و نشیب بوده و قابلیت دراماتیک شدن دارد.
بنابراین در نهایت به همت و پشتکار جمعی از دوستان هنرمند و خادمان رسانه‌ای حضرت و حمایت‌های معاونت فرهنگی آستان مقدس کریمه اهل‌بیت(س) پژوهش و گردآوری اولیه توسط «مریم سقلاطونی» و پژوهش و نگارش نهایی متن توسط «مصطفی نیکزاد» انجام شد.
پس از این مرحله بود که پژوهش نهایی در اختیار من قرار گرفت و قرار شد مستندی را بر اساس این متن با همراهی دوستان تهیه کنیم در نتیجه به همراه عوامل اصلی فیلم که از اهالی شهر مقدس قم هستند ابتدا توفیق زیارت آستان کریمه اهل بیت و بعد سفری به مشهد خدمت امام رضا(ع) داشتیم و برای تولید فیلم اخت الرضا اذن گرفتیم.
البته اشاره به این نکته را لازم می دانم که با همکاری میان آستان کریمه اهل‌بیت (ع) و آستان مقدس حسینی و امضای یک تفاهم‌نامه بنا شد تا یک سری تولیدات رسانه‌ای تهیه شود که یکی از این موارد تولید فیلمی در قالب مستند در مورد حضرت معصومه (س) بود، بعد از این روند بود که در نهایت فیلم اخت الرضا ساخته شد.
از خاطرات شاخص خودتان در مورد ساخت این فیلم بگویید، آیا در حین ساخت فیلم با ماجرایی روبه رو شدید که با خودتان فکر کنید این اتفاق قطعا عنایتی از سوی امام رضا (ع) و حضرت معصومه(س) بود؟
راست‌اش ما به لحاظ تهیه و تولید این فیلم نیازمند شرایط ایده‌آلی بودیم تا بتوانیم راحت‌تر فرآیند ضبط را جلو ببریم. به هرحال فیلمبرداری در ماه‌های فروردین و اردیبهشت از هر جهت مناسب بود چراکه روزها بلندتر و هوا بهتر بود اما به دلایل مختلفی نهایتا مجبور شدیم که در فصل پاییز کار را جلو دوربین ببریم. نکته جالب که شاید پاسخ پرسش شما هم باشد این بود که طی مطالعات و تاریخ‌پژوهی‌هایی که در روند کار صورت پذیرفت متوجه شدیم که گویا سفر حضرت فاطمه معصومه(س) در پاییز اتفاق افتاده بود و رحلت شهادت‌گونه ایشان نیز همزمان با اواخر این فصل بود.
از سوی دیگر حین ساخت فیلم همیشه برایم یک چالش مطرح بود که برای مراسم تشییع پیکر آن بانوی بزرگوار چه طر حی بریزیم و چه طور این سکانس را آماده کنیم به خصوص با توجه به اینکه شهر مقدس قم بر اساس منابع تاریخی، در آن زمان جمعیت فراوانی نداشته است تا ما هم در قالب فیلم و به لحاظ دراماتیک جمعیت فراوان و شکوه خاصی را کلید بزنیم.
البته با این وجود عوامل فیلم تلاش کردند تا روزی را برای فیلمبرداری این سکانس در نظر بگیرند که تعداد خادمین حضرت فاطمه معصومه (س) در آستان و همچنین خادمان افتخاری و از سوی دیگر بخشی از لوجستیک حرم مطهر ایشان به کمک ما بیایند، جالب این بود که روز تشییع دقیقا مصادف با روز شهادت ایشان شد که همه ما بسیار تحت تاثیر این مساله قرار گرفته بودیم؛ به یاد می‌آورم که آن روز باد شدیدی می وزید و هوا به گونه‌ای سرد بود که گمان کردیم شاید این شرایط جوی در روند ضبط، اختلال ایجاد کند اما اتفاقا این وزش شدید باد به عناصر تصویری در آن سکانس شکل مناسب‌تری داد.
در یکی از مباحثی که در مورد فیلم داشتید عنوان کردید که از بازیگران مطرح و معروف در این اثر استفاده نکردید، شاخص شما برای انتخاب بازیگر چه بود و اصلا چه شد که تصمیم گرفتید از بازیگران تازه کار و هنر آنها در این اثر استفاده کنید ؟
اتفاقا یکی از چالش‌های ما همین مساله انتخاب بازیگر بود، از آنجایی که کار جاده‌ای بود به تعداد زیادی بازیگر احتیاج داشتیم که شاید طولِ نقش فراوان نداشتند اما در روند کار تاثیرگذار بودند چراکه هرکدام از آنها در بخشی از قصه حضور داشتند و دیده می شدند.
مساله دیگر اینکه شرایط تهیه و تولید برای عوامل فیلم به سختی گذشت و در مضیقه بودیم؛ این هم مساله ای بود که روی انتخاب بازیگران تاثیر داشت، اما نهایت سراغ افرادی رفتیم که همیشه در کنار اسم‌های مطرح و معروف نقش‌آفرین بودند اما دیده نمی شدند؛ با توجه به این مساله دوستان مجرب و اساتید تئاتر که سال‌های سال فعالیت می کردند را انتخاب و دعوت به همکاری کردیم.
از سوی دیگر یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های ما این بود که این بازیگران علاوه بر تجربه، تعهد به کار تاریخی به ویژه با وجه مذهبی داشته باشند. بنابراین من در اولین تجربه ساخت فیلم سینمایی که داشتم، سراغ بازیگرانی رفتم که این ویژگی‌ها را داشته باشند و انصافا هم تا پایان کار با ما همراه بودند. مساله علاقه و تجربه آنها بود، ما می خواستیم کار را بر اساس این مولفه‌ها جلو ببریم، ضمن اینکه بسیاری از این بازیگران در آثار مختلف و در کنار چهره‌های معروف نقش‌آفرینی کرده و از چهره‌هایی نبودند که برای مخاطب ناآشنا باشند.
با توجه به اینکه اولین تجربه ساخت فیلم سینمایی برای شما یک فیلم تاریخی-دینی بود، به نظرتان چه مشکلات و معضلاتی پیش روی تهیه این قبیل آثار است؟
اولا مایلم به این مساله اشاره داشته باشم که پرداختن به زندگی حضرات معصومین صرفا به معنای این نیست که یک کار سنگین تاریخی بسازیم. هدف باید ساخت یک اثر معنوی برای مخاطب باشد. نمایش ارادت مردم و آنچه که در طول روزمره و مسایل زندگی آنها با اهل بیت گره خورده است.
اما در مورد کارهای تاریخی و دینی که حقیقتا مشکلات متعددی دارند و ملاحظات جدی را در این عرصه شاهد هستیم. متولیان امر باید از سازندگان این آثار حمایت کنند به خصوص با توجه به حساسیت هایی که در این عرصه وجود دارد.
مساله محتوا و منابع تاریخی، پرداخت ایده و طرح اولیه از مسایلی است که در روند ساخت فیمی تاریخی و دینی باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد و یک پژوهشگر روی موضوع کار کند. این مساله یک مشکل نیست بلکه موضوعی زمان بر است که باید توجه ویژه نسبت به آنها داشته باشیم. از سوی دیگر تولید فیلم تاریخی نیاز به پشتیبانی‌های جدی و لوجستیکی دارد اما گویی در سبد بودجه فرهنگی این کشور این عرصه مورد غفلت واقع شده است. ما هر سال این مناسبت ها را پشت سر می گذاریم بدون این که بتوانیم اثر رسانه‌ازی و سینمایی در خور توجه در مورد حضرات معصومین بسازیم.
به نظرم راهکار پربار کردن این حوزه انجام پروژه‌هایی با این موضوعات است، از سوی دیگر هر اثری که تولید می شود جدا از اثری که می تواند روی جامعه دینی ما بگذارد، می تواند برای دانشگاهیان و هنرمندان جوان یک تجربه به شمار بیاید تا آنها در آینده با نگاه بهتر و مدرن تری مبادرت به ساخت اثر کنند.
امسال برای اولین بار جشنواره ملی تئاتر شبستان با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد. این جشنواره ناظر بر تولیدات نوجوانان و جوانانی بود که در عرصه تئاتر دینی فعالیت دارند. از سوی دیگر این جشنواره به دنبال تقویت بخش فیلم نیز هست، با توجه به اینکه شما خودتان از کارگردانان جوان کشور هستید و در عرصه فرهنگ و هنر دینی دغدغه مند هستید، برای مخاطبان این جشنواره چه توصیه ای برای ارتقا و درخشش فعالیت هایشان دارید؟
به هر صورت چنین جشنواره‌هایی زمینه‌ای برای تربیت هنرمندان جوان جامعه است، از سوی دیگر با توجه به رویکرد دینی که در این قبیل رویدادهای هنری وجود دارد، فکر می کنم فرصت مناسبی برای کسب تجربه جوانان باشد. قطعا تقویت این جشنواره‌ها در آینده منجر به اتفاقات خوبی در عرصه فیلم خواهد شد.
نظر شما