خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: بسیاری از این فلسطینی ها اکنون در اردوگاه هایی در کرانه باختری اشغالی یا در تبعید در کشورهای عربی اطراف یا در غزه محاصره شده زندگی می کنند و برای درک وضعیت کنونی آنها باید نکبت سال ۱۹۴۸ را به خوبی بشناسیم.
در اینجا توضیحاتی درباره ۵ فیلم مستند درباره نکبت آورده شده است از نظر ارائه تاریخ، آرشیو و شواهد بسیار ارزشمند هستند.
«النکبة» اثر روان دامن (مستند، ۲۰۰۸)
الجزیره در سال ۲۰۰۸ یک مستند چهار قسمتی درباره نکبت ساخت که پس از پانزده سال، هنوز تماشای آن به هر کسی که مشتاق درک چگونگی وقوع این فاجعه است، توصیه می‌شود.
برای فلسطینی ها، سال ۱۹۴۸ سالی بود که به طرز چشمگیری بر همه چیز تاثیر گذاشت. زندگی‌ها به شیوه‌ای خشونت‌آمیز از هم پاشیدند و با این حال، بی‌عدالتی رخ داده به رسمیت شناخته نشد.
اما این مستند الجزیره روایت را تقریبا ۱۵۰ سال قبل از آن با محاصره «عکا» نوسط «ناپلئون بناپارت» آغاز می‌کند.
در جستجوی متحدان، ناپلئون نامه ای صادر کرد و فلسطین را به عنوان یک سرزمین به یهودیان پیشنهاد کرد. این طرح توسط بریتانیایی ها و همچنین اشراف فرانسوی احیا شد و «ادموند دی روچیلد» ۱۴ میلیون فرانک فرانسه را برای ایجاد ۳۰ شهرک یهودی در فلسطین در دهه ۱۸۸۰ هزینه کرد.
این مستند به این موضوع می پردازد که چگونه مشارکت بعدی او منجر به این شد که ۶۰ هزار فلسطینی مجبور به ترک خانه خود در منطقه «مرج ابن عامر» در سال ۱۹۱۰ شدند.
یکی از مورخانی که در این مستند نمایش داده می‌شود، می‌گوید: اگر نکبت به معنای اخراج شهروند فلسطینی از سرزمینش و تصرف سرزمینش باشد، این فاجعه از دهه‌ها قبل از سال ۱۹۴۸ آغاز شده است.
این مستند در سال ۱۷۹۹ و در بحبوحه انقلاب فرانسه شروع می شود و تا سال ۱۹۴۸ ادامه می یابد؛ در حالی که تاریخ و حقایق را به شیوه ای واضح و جامع ترسیم می‌کند.
«زمانی که می ماند» اثر الیا سلیمان (فیلمنامه، ۲۰۰۹)
مانند همه فیلم‌های سلیمان، «زمانی که می‌ماند» مجموعه‌ای نیمه اتوبیوگرافیک از صحنه‌های تراژدی است.
این فیلم مردان فلسطینی با چشمان بسته را به تصویر می‌کشد که در باغ های زیتون در انتظار اعدام خود هستند.
هدف این فیلم یک نمایش تاریخی نیست، بلکه تصویری خلاقانه و هنری از آن چیزی است که در ناصره از سال ۱۹۴۸ اتفاق افتاد و شرایط آن را تا به امروز به تصویر می‌کشد.
اما برخی از عجیب ترین لحظات داستان ریشه در وقایعی دارد که واقعا اتفاق افتاده است. برای مثال، نیروهای رژیم صهیونیستی برای فریب دادن روستاییان فلسطینی در حین پیشروی، چفیه می‌پوشند یا در حین پاکسازی خانه‌های ساکنان فلسطینی، از یک سیگار با موسیقی عربی لذت می‌برند.
برخی از تصاویر یا صحنه های این فیلم برای هفته ها روحیه مخاطبان را تحت تاثیر قرار می دهد، زیرا سبک فیلم‌سازی الیا روشی هوشمندانه و متفکرانه برای تشویق تماشاگران به تماشای بی‌عدالتی‌هایی است که روی داده است.
این فیلم زندگی برخی از جوامعی را که توانستند پس از نکبت باقی بمانند و اینکه چگونه این رویداد فاجعه‌بار هنوز بر آنها تاثیر می‌گذارد را بررسی می‌کند.
«۱۹۴۸» ساخته محمد بکری (مستند، ۱۹۹۸)
بکری علاوه بر داشتن سابقه طولانی و موفق در عرصه بازیگری، کارگردانی و تهیه کنندگی چند مستند درباره تاریخ فلسطین را نیز برعهده داشته است.
۱۹۴۸ یک فیلم ۵۴ دقیقه‌ای است که شهادت‌های شاهدان عینی نکبت را در بر می‌گیرد. آنها شامل روستاییانی هستند که از قتل عام «دیر یاسین» در نزدییکی بیت المقدی و «الدوایما» در نزدیکی الخلیل فرار کردند.
بکری علاوه بر فراهم آوردن بستری برای جاودانه ساختن داستان خود، ابیاتی از شاعر ملی، «محمود درویش» را به زیبایی روایت می کند.
این مصاحبه ها همچنین با تصاویری از بکری در حال اجرای صحنه هایی از نمایشنامه تک نفره خود به نام «بدبین» همراه است که از رمان تخیلی طنز «امیل حبیبی» اقتباس شده است.
فلسطین دارای سابقه طولانی در ادبیات، شعر و هنر است. درهم آمیختن آثار درویش و حبیبی بیانگر شیوه های متعددی است که فلسطینی‌ها به صورت خلاقانه خود را بیان می کنند.
با وجود سختی ها و موانع، فلسطینی‌ها وجود خود را با مقاومت فرهنگی ثابت می کنند و مبارزه خود را با هنر انسانی نشان می‌دهند.
«تانتورا» اثر آلون شوارتز (مستند، ۲۰۲۲)
آلون شوارتز، کارگردان اسرائیلی در یک مصاحبه ویدئویی اخیر با میدل ایست آی گفت: بیشتر اسرائیلی ها داستان ساده لوحانه فرار فلسطینی ها در سال ۱۹۴۸ را باور دارند.آنها نمی‌دانند که ارتش اسرائیل به روستاها می‌رفت و مردم را بیرون می‌کرد و گاهی مرتکب جنایات جنگی مانند قتل عام می‌شد.
فیلم او شامل مصاحبه‌هایی با سربازان سابق اسرائیلی است که اکثر همگی در دهه ۹۰ زندگی‌شان هستند، در حالی که آنها آنچه را که در تانتورا اتفاق افتاد و نقشی که در قتل‌ها بازی کرده بودند، بازگو می‌کنند.
این فیلم نوارهایی از تحقیقات انجام شده توسط «تدی کاتز» را نشان می دهد و روشی را که تحقیقات او در مورد قتل عام بسته شده است را بررسی می کند.
موضوع اصلی داستان تحقیقی است که توسط یک دانشجوی فارغ التحصیل دانشگاه حیفا به نام «تدی کاتز» در مورد تاثیر جنگ ۱۹۴۸ بر پنج روستا از جمله تانتورا، انجام شده است. کاتز ۱۴۰ ساعت مصاحبه صوتی با ۱۳۵ نفر، هم فلسطینی و هم شاهدان اسرائیلی و شرکت کنندگان دروقایع تانتورا انجام داد. سپس در سال ۱۹۹۸ پایان نامه ای منتشر کرد که در آن به این نتیجه رسید که قتل عام ۲۰۰ تا ۲۵۰ فلسطینی تانتورا توسط ارتش اسرائیل صورت گرفت و قربانیان در گورهای دسته جمعی دفن شدند. او بالاترین نمره ممکن را در پایان نامه گرفت و با درجه عالی فارغ التحصیل شد.
اتفاقی که در تانتورا افتاد یک اتفاق مجزا نبود. این یکی از دهکده‌هایی بود که در سال ۱۹۴۸ هدف حمله قرار گرفت، اما اطلاعات در مورد آن هرگز گسترده نبود، با اینکه فلسطینی‌ها آن را برای دهه‌ها بازگو کرده اند.
جالب است بدانید که در سال ۲۰۲۰، گابریل یحیی، فیلمساز فلسطینی-آمریکایی، مستند مشابهی به نام «یک شب در تانتورا» ساخت.
پدر و مادر خودش در سال ۱۹۴۸ از تانتورا فرار کردند و با این حال فیلم او مطمئنا یک پروژه کمتر شناخته شده درباره این موضوع است.
مکان سابق تانتورا اکنون در زیر پارکینگ یک استراحتگاه ساحلی در اسرائیل قرار دارد.
به قول یحیی، این تاریخی است که از دیرباز انکار شده و تقریبا فراموش شده است.
این در حالی است که شوارتز تاکید می کند: پیام من به اسرائیلی ها این است که آنها باید آنچه را که واقعا اتفاق افتاده است، بشناسند.
فرحه، دارین جی. سالام (فیلمنامه، ۲۰۲۱)
فرحه فیلمی بود که همه از جمله دولتمردان رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۲۱ برای ممنوعیت آن گرد هم آمدند. این اقدام بدون تردید توجه بیشتری را به فیلم ساخته شده توسط دارین جی سالام، فیلمساز با استعداد اردنی-فلسطینی جلب کرد.
این قلدری یا ارعاب ممکن یود قبلا موثر بوده و سازمان ها را متقاعد می‌کرد که از حمایت خود دست بکشند، اما نتفلیکس با دفاع از تصمیم خود برای میزبانی فیلم در پلتفرم خود، تغییر مشخصی را که در گفتمان رخ داده است، آشکار می کند.
این واقعیت که این فیلم مورد تحسین منتقدان درباره نکبت اکنون بر روی یک پلتفرم جریان اصلی محبوب قرار دارد، یک پیشرفت واقعی است.
سالام می گوید که فرحه بر اساس یک داستان واقعی است که در کودکی شنیده بود، درباره اتفاقی که برای دختری جوان در یک روستای فلسطینی در سال ۱۹۴۸ رخ داد.
هنگامی که او را ملاقات می کنیم، او با ولع در حال خواندن رمانی در کشوری سبز و آرام است و مشتاق است پدرش را متقاعد کند که به او اجازه دهد در شهر تحصیل کند.
ما فرحه را دختری با روحیه و توانایی می بینیم که با بهترین دوستش که با ماشین از شهر به آنجا می آید، درباره برنامه های آینده صحبت می کند. تماشای آنچه بعد اتفاق می افتد سخت است. نمایشی از آشفتگی و خشونت دلخراش که با اجراهای معنادار جان گرفته است.
فرحه از تجربه زندگی واقعی پناهنده ای الهام گرفته شده است که پس از فرار از فاجعه خود را به سوریه رسانده است.
متن پایانی در پایان فیلم توضیح می‌دهد که او چگونه داستان خود را به اشتراک گذاشته و آن را «برای نسل‌های آینده» زنده نگه داشته است.
موفقیت سالام راه را برای دیگر فیلمسازان فلسطینی هموار کرد تا با شجاعت و اعتماد به نفس به این موضوع بپردازند و بگویند که این داستان ها مهم هستند و شنیده خواهند شد.
نظر شما