به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: آیین افتتاحیه دفتر انجمن علمی فلسفه اسلامی تهران، صبح امروز (دوشنبه، ۲۱ خرداد ماه) در محل حوزه علمیه امام رضا(ع) برگزار شد.
آیت الله «محمدباقر تحریری» در این آیین، طی سخنانی اظهار کرد: مساله اول و اصلی آن است که جان‌مایه مباحث فلسفی و به ویژه حکمت متعالیه در متن قرآن و سنت آمده و همانطور که مرحوم ملاصدرا به این حقیقت اذعان کرده اساسا مباحث فلسفی بر حقیقت وجود انسان که همان جنبه عقلانیت است شکل می‌گیرد، ضمن اینکه در مباحث اولیا نیز در باب جایگاه عقل بیانات والایی ارائه شده است.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه افزود: عقل از شاخصه اولیای الهی در بُعد حکمت نظری، در بُعد عمل و حکمت عملی است ضمن اینکه آیات قرآن نیز در موارد متعددی از عقل نام برده است، در نتیجه حکمت و عقل نظری باید در ابعاد مختلف زندگی و همچنین در اعمال معنوی، اجتماعی و سیاسی تبلور یابد در نتیجه می‌بینیم که خداوند بر عنوان اولوالالباب چه آثاری را مترتب فرموده است، اگر با دید عقلانی به رابطه خود با عالم نگاه نکنیم در هر مرحله‌ای هم که باشیم هیچ هستیم، خداوند در آیه ۱۹ سوره «رعد» می‌فرماید: «أَفَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمَی إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ».
وی گفت :خداوند گاهی تحت عنوان حکمت معارف گوناگونِ عقلی را مطرح می‌کند، امیرالمؤمنین (ع) در خطبه‌های مختلفی اهمیت عقل را بیان می‌کند، هر کدام از این خطبه‌ها سرشار از معارف بلند عقلی هستند که باید براهین قوی آنها تبیین شود.
آیت الله تحریری در بخش دیگری از مباحث خود به مناظره امام رضا (ع) با اصحاب ادیان اشاره کرد و گفت: حضرت در این مناظره‌ها حقایق و مباحث عقلی بسیار عمیقی را بیان می‌کند که بسیار مورد توجه افرادی که در آن مجالس برای گفت وگو حضور داشتند قرار گرفت.
وی در ادامه به آیاتی از سوره «اسرا» در باب عقل و حکمت اشاره کرد و گفت: خداوند در این سوره می فرماید: «ذَلِکَ مِمَّا أَوْحَی إِلَیْکَ رَبُّکَ مِنَ الْحِکْمَةِ وَلَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتُلْقَی فِی جَهَنَّمَ مَلُومًا مَدْحُورًا»؛ بنابراین باید توجه کنیم که حکمت و عقل جایگاه بسیار مهمی در دین دارد، به تعبیر ملاصدرا حکیم و فیلسوف کسی است که پیوند عقلانی با عالم غیب مطلق داشته باشد و همه شئون زندگی و هستی را از این عالم غیب مطلق بگیرد.
آیت الله تحریری تصریح کرد: ماهیت فلسفه مضاف نیز باید همین باشد یعنی هم از عقلانیت سرچشمه بگیرد و هم اینکه از این منبع اغنا که معارف قرآن و سنت باشد بهره کافی و وافی ببرد؛ خداوند در سوره لقمان می‌فرماید: «وَلَقَدْ آتَیْنَا لُقْمَانَ الْحِکْمَةَ أَنِ اشْکُرْ لِلَّهِ وَمَنْ یَشْکُرْ فَإِنَّمَا یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٌ»؛ حقیقت شُکر درک مبداییتِ مطلقِ حق‌تعالی در همه شئون هستی است که اگر چنین شود شیطان راه ندارد.
وی افزود: مقام شُکر مقام بالایی است که اگر کسی با حکمت به آن برسد دارای حکمت نظری و عملی می شود؛ حکمت عملی یعنی رسیدن؛ آنچه مهم است اینکه ما در مسیر عمل آن لُبِ خود را با تکیه بر ذات اقدس الهی متجلی کنیم، امام علی (ع) در خطبه ۸۷ نهج‌البلاغه فرمود: «عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ مِنْ أَحَبِّ عِبَادِ اللَّهِ إِلَیْهِ عَبْداً أَعَانَهُ اللَّهُ عَلَی نَفْسِهِ، فَاسْتَشْعَرَ الْحُزْنَ وَ تَجَلْبَبَ الْخَوْفَ، فَزَهَرَ مِصْبَاحُ الْهُدَی فِی قَلْبِهِ»، آن حضرت محبوب‌ترین انسان را کسی معرفی می‌کند که چراغ هدایت در قلب اوست؛ مرحوم صدرا چنین بود، زندگی او سرشار از دغدغه درک و نه تنها درک‌های عقلانی و برهانی که مملو از درک‌های قوی و عقلانی و تفسیر آیات قرآنی بود که این حاصل فوران مصباح هدایت در دل جناب ملاصدرا بود آن هم با تمام مشکلاتی که در آن زمان علیه او وجود داشت.
نظر شما