«هوشنگ جاوید» پژوهشگر آئینی و نویسنده در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره سابقه روضه خوانی در فرهنگ ایرانی توضیح داد: اگر با استناد به سفرنامه ها بخواهیم تاریخ روضه در ایران را پیدا کنیم، می بینم کسانی که در دوره صفوی و انتهای دوران تیموری به ایران آمدند به این مسئله اشاره دارند، علت این امر چیست؟ علت این است در آخر حکومت تیموریان در ایران حاکم هرات دستور می دهد «سماع» ممنوع شود، با این کار حاکم هرات سماع نقش بندیه ممنوع می شود پس از این ممنوعیت «ملاحسین واعظ کاشی» (واعظ) می آید و یک مجموعه ای به نام «روضه الشهدا» تهیه می کند و همین کتاب یک استاندارد رسمی برای روضه خوانی می شود. بعد از انتشار کتاب «روضه الشهدا» «ملاحسین واعظ کاشی» مرسوم می شود هر کسی می خواهد در مورد وقایع کربلا و امام حسین (ع) بخواند باید از روی این بخواند و کسانی که این کار می کردند به روضه خوان معروف می شوند.
این پژوهشگر آئینی و نویسنده با اشاره به اینکه پرداختن به وقایع عاشورا پیش از کتاب «روضه الشهدا» به مقتل خوانی باز می گردد، گفت: وقتی تاریخ پرداختن به مسئله عاشورا و مسئله محرم را بررسی می کنیم می بینیم قبل از نوشتن کتاب «روضه الشهدا» هنر مقتل خوانی در کشور ما وجود داشته است. ایرانیان در طول تاریخ خود همواره مقتل را هم به نثر و هم به نظم می نوشتند و اجرا می کردند؛ سابقه مقتل خوانی در ایران به قرون اولیه اسلامی تا امروز باز می گردد، بنابراین ریشه روضه خوانی همان مقتل خوانی می شود.
هوشنگ جاوید اظهار کرد: در دوره ای که مقتل در ایران خوانده می شود مرثیه خوانی و مرثیه سرایی نیز در ایران رواج پیدا می کند؛ ملاحسین واعظ کاشفی در نوشتن «روضه الشهدا» از مرثیه ها، مقتل و روایت های عاشورایی تخیل خود بهره می برد و با درآمیختن اینها در یکدیگر کتابی را می نویسد و روضه خوانی هم پس از آن در کشور رونق پیدا می کند.
این پژوهشگر آئینی و نویسنده با اشاره به گسترش روضه خوانی از روی کتاب «روضه الشهدا» در میان اقوام غیر فارسی زبان ایران گفت: نوشتن کتاب «روضه الشهدا» باعث یک تغییر و تحول در سوگواری در مناطق آسیای میانه می شود، به عنوان مثال شاه اسماعیل صفوی وقتی می بیند سربازان سپاه اش ترک زبان هستند، دستور می دهد یک نسخه ترکی روضه الشهدا را بنویسد تا سربازان بیشتر با واقعه عاشورا آشنا شوند؛ در نتیجه «فضولی بغدادی» کتاب «حدیقه السعدا» را بر اساس کتاب «روضه الشهدا» پدید می آورد و همین کتاب منبع آموزشی روضه خوانی و آشنایی سپاهیان صفوی با مقوله کربلا و کاروان عاشورا می شود و پس از آن این شکل روضه خوانی در میان اقوام ترکمن، ترک ها، اویغورها، لرها و کردها، اردو زبانان، هندی ها و پشتو ها رواج پیدا می کند.
نظر شما