به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، امام خمینی(ره) به عنوان یک عارف متکلم و فقیه اسلام شناس در اکثر رشته های معارف اسلامی محققی توانا و مجتهدی صاحب نظرهستند. یکی از مهم ترین آرا کلامی امام خمینی(ره) بحث مهم امام شناسی و لوازم لاینفک آن است، از جمله این لوازم بحث عاشورا و شهادت امام حسین(ع) است. در همین راستا گفتگویی انجام داده ایم با حجت الاسلام والمسلمین باقر صاحبی، استاد سطوح عالیه حوزه علمیه قم، متخصص فلسفه و عرفان، دارای آثاری چون کتب الهادیه إلی الموضوعات الحکمة المتعالیه، اوج معرفت، حکمت معنوی و ده‌ها مقاله علمی، پژوهشی در زمینه کلام، تفسیر، عرفان و فلسفه در دانشنامه امام خمینی(ره) و ... که در پی می آید:
امام راحل معتقد است که امام حسین تجسم توحید است چراکه خداوند را در همه جا حاضر و ناظر می دید و قوت روح و برافروختگی رنگ امام در روز عاشورا را دلیل اخلاص و مجاهدت ایشان در راه حق می دانست. امام خمینی معتقد بود که پیام امام حسین(ع)، اسلام را بیمه کرد چراکه بنی امیه قصد داشتند اسلام را از میان بردارند. امام خمینی، امام حسین را الگو، اسوه و نشانه راه امت اسلامی می داند که سخنان و سیره و روش آن حضرت وسیله شناخت راه خدا و خداشناسی است و عزاداری برای سیدالشهدا(ع) را رمز نگه داشتن مکتب اهل بیت(ع) می داند.
امام خمینی، امام حسین را الگو، اسوه و نشانه راه امت اسلامی می داند که سخنان و سیره و روش آن حضرت وسیله شناخت راه خدا و خداشناسی است و عزاداری برای سیدالشهدا(ع) را رمز نگه داشتن مکتب اهل بیت(ع) می داند.
امام برخلاف برخی فقها که قیام امام حسین(ع) را یک امر خصوصی و غیر قابل تاسی و استناد شمرده اند معتقد است که قیام امام حسین(ع)، اقدامی است کاملا انتخابی و از نگاه فقهی قابل تاسی است. امام خاطرنشان کرده که راه سازش با دشمن برای امام حسین باز بود ولی امام حسین آن را مخالف مصالح اسلام و جامعه اسلامی و تکالیف شرعی می دید و با اینکه با علم الهی می دانست که سرانجام حرکتش شهادت است ولی آن را نافی با تکلیف خودش برای قیام و حرکت نمی دانست و با اقدام خودش یک حجت شرعی و الگوی فقهی را برای همیشه ارائه داد.
در بحث عرفان گفته شده همان طور که فرعون زمان حضرت موسی طغیانگر بود و حالات فرعونی که در قرآن آمده است را به نفس اماره سالک توصیف می کنند امروز نیز هرنفسی که طغیانگری کند فرعون زمان خود است. همچنین کسی که با شریعت محمدی دشمنی کند و ظالم باشد یزید زمان است.
از منظر امام خمینی(ره) هدف از نهضت عاشورا چه بود؟
از نگاه امام راحل نهضت عاشورا اهداف مختلفی دارد. از جمله امتناع امام حسین از بیعت با یزید، حفظ اسلام، از میان بردن انحرافات و بدعت ها، احیای سنت پیامبر(ص)، انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر، اقامه عدل و تشکیل حکومت اسلامی. امام خمینی(ره) معتقد است که حرکت امام حسین اولا اقدامی کاملا سیاسی بود که آن حضرت شرعا مکلف به آن بود و هدف نهایی قیام عاشورا نیز تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی بود و این عباراتی که امام دارد کمتر در عبارت دیگر فقها و متکلمین دیده می شود. امام با اشاره به اینکه همه انحرافات از منکرات است و جز خط مستقیم توحید بقیه منکرهستند و باید از میان برداشته شود معتقداست که انگیزه سیدالشهدا از همان روز اولی که قیام کرد قیام عادلانه و اقامه عادلانه بود و می خواست منکر را از میان برداشته و معرف را اقامه کند.
امام راحل معتقد است که امام حسین برای اسلام کشته شد زیرا تکلیف می دانست که برود و کشته شود تا آثار بنی امیه، معاویه و یزید را از بین ببرد.
لذا امام خمینی(ره) با رد سخنان کسانی که گمان می کنند سیدالشهدا برای حکومت نیامده بود تاکید می کند که اتفاقا برپایی حکومت اسلامی از ناحیه امام حسین(ع) مایه افتخار است؛ چراکه حکومت باید دست امثال سیدالشهدا و کسانی از جمله شیعیان امیرالمومنین(ع) باشد. اصل قیام انبیا نیز از اول تا آخر همین بوده است که حکومت دست صالحین باشد.
به اعتقاد امام راحل عاشورا قیام عدالت خواهان آن هم با عددی کم و عشقی بزرگ در برابر ستمگران کاخ نشین و مستکبران غارتگر بود. لذا به اعتقاد امام، برنامه عاشورا باید سرلوحه زندگی امت اسلامی در هر روز و هر زمینی باشد.
امام راحل معتقد است که این دسته جات عاشورا مردم را به هیجان و حرکت درمی آورد و خون های همه ملت های اسلامی را به جوش آورده و مردم را برای حفظ مقام مقاصد اسلامی مهیا می کند. بر این اساس است که عاشورا روز تجدد حیات اسلام است و موجب می شود که احساس جهاد، احساس شهادت، احساس فداکاری در راه حق، و فریضه امر به معروف و نهی از منکر در مردم به فراموشی سپرده نشود. امام خمینی(ره) با اشاره به جمله معروف کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا تاکید می کند که عاشورا اختصاص به زمان و مکان خاصی ندارد و ملت ها در همه زمان ها و در همه مکان ها باید در برابر ظلم بایستند.
امام می فرماید کشتار مردم در سال ۱۳۵۷ در میدان ژاله تهران به دست رژیم پهلوی، خود تکرارعاشورا بود. این نگاه امام راحل به عاشوراست.
عاشورا روز تجدد حیات اسلام است و موجب می شود که احساس جهاد، احساس شهادت، احساس فداکاری در راه حق، و فریضه امر به معروف و نهی از منکر در مردم به فراموشی سپرده نشود.
از نگاه امام راحل نهضت عاشورا در پیروزی انقلاب اسلامی چه نقشی داشت؟
نهضت عاشورا الهام بخش بسیاری از حرکت ها بود که در دوره های بعد از عاشورا بر ضد حکومت های ستمگر شکل گرفت، در طول تاریخ با الهام گرفتن از نهضت عاشورا قیام های متعددی ازجمله قیام مردم مدینه، قیام توابین، قیام مختار ثقفی، قیام های فراوان سادات حسنی و حسینی، قیام زید بن علی و... شکل گرفت، لذا انقلاب اسلامی نیز با عاشورا دارای پیوند محکم وتداوم نهضت عاشورا بود و همین انقلاب اسلامی احیای کارکرد اسلام را پس از چهارده قرن به بهترین شکل نشان داد؛ چراکه عوامل تشکیل دهنده پیروزی انقلاب سه عامل بود؛ مکتب اسلام، رهبری امام خمینی(ره) و سوم حضور مردم که همه این ها متاثر از فرهنگ نهضت عاشوراست و مبارزان با رژیم پهلوی نهضت عاشورا را سرلوحه کار خود قرار داده بودند. ماهیت انقلاب اسلامی در نگاه امام خمینی همان ماهیت نهضت عاشورای امام حسین برای احیای اسلام و ارزش های اسلامی بود. امام معتقد بود که قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲ الهام گرفته از نهضت عاشورا بود و اگر گرمی و شور عاشورا نبود معلوم نبود قیام ۱۳۴۲ محقق شود. لذا امام پیش از محرم ۱۳۴۲ با اشاره به اینکه خطر امروز برای اسلام کمتر از خاطر بنی امیه نیست اعلام کرد که مبلغان، خطیبان و هیئت های مذهبی باید فداکاری در راه خدمت به اسلام را از امام حسین بیاموزند.
به اعتقاد امام راحل، بزرگداشت عاشورا علاوه بر دارابودن پاداش اخروی، مسئله سیاسی و پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی را نیز در بردارد. به همین جهت است که امام می فرماید اگر مجالس عزاداری نبود معلوم نبود که قیام مردم در پانزده خرداد واقع شود. همان طور که راهپیمایی های میلیونی مردم در روزهای تاسوعا و عاشورا و اربعین ۱۳۵۷ بود که به بزرگترین همه پرسی علیه رژیم پهلوی تبدیل شد.
از منظر امام خمینی(ره) چه درس هایی را می توانیم از نهضت عاشورا بگیریم؟
از نگاه امام خمینی در نهضت عاشورا، امام حسین درس های زیادی رادر ابعاد مختلف سیاسی، عبادی، و اخلاقی برای امت اسلام داشت از جمله اخلاق سیاسی و اجتماعی، اخلاص و توکل و ... مکتب عاشورا به مردم آموزش داد که همیشه خدا را در نظر داشته باشند و به آنچه که پیش روست راضی باشم یعنی امام حسین(ع) راضی به رضای الهی بود و روز عاشورا هرچه به ظهر عاشورا و عمق مصیبت نزدیک تر می شد چهره ایشان پررنگ تر می شد. دومین درس ایستادگی در برابر مشکلات بود. امام راحل معتقد است که امام حسین(ع) تحمل مصیبت، بی تابی نکردن، نداشتن ترس از فجایع و مصیبت ها در راه خدا را به مسلمانان آموزش داد و ملت ایران با درس گرفتن از عاشورا و ایثار و شهادت طلبی توانستند در هشت سال جنگ تحمیلی مقاومت و ایستادگی کنند.
یکی دیگر از درس های نهضت عاشورا، ایستادگی در برابر ظلم و نترسیدن است. نهضت عاشورا همه مسلمانان و همه انسان ها را ستم ستیز و ظلم ستیز تربیت کرد. به خاطر همین اثر تربیتی است که طاغوت ها همواره مردم را از تشکیل مجلس بزرگداشت عاشورا و دسته های عزاداری منع می کردند.
چهارمین درس نهضت عاشورا اتحاد امت اسلامی است. عاشورا موجب سازماندهی و اتحاد میان امت اسلامی و نهضت عاشورا همه را زیر بیرق حسینی مجتمع و متحد ساخت.
نگاه امام راحل درخصوص بزرگداشت عاشورا چیست؟
امام خمینی بر بزرگداشت عاشورا و عزاداری سیدالشهدا تاکید فراوانی دارد چراکه عزاداری برای سید شهدا، خون ملت ها را به جوش می آورد، و دسته جات عزاداری مردم را به هیجان آورده و آنها را برای حفظ اسلام و مقاصد اسلامی مهیا می کند. امام راحل با اشاره به اینکه عزاداری برای سیدالشهدا(ع)، کشورهای اسلامی از جمله ایران، پاکستان، اندونزی، و... را دور هم جمع کرده و میان آنها وحدت و هماهنگی برقرارکرده است تاکید می کند نباید از این امرغافل شد و این هماهنگی را که به برکت عاشوراست از دست داد.
امام خمینی(ره) عاشورا را مکتب آموزش مقابله با ظلم می داند و تاکید می کند این مکتب همیشه باید زنده بماند. به نظر ایشان لعن و نفرین عزاداران بر بنی امیه همان فریاد ملت ها بر ضد ظالمان و ستم پیشه ها تا همیشه ی تاریخ است. بنابراین رمز پیروزی اسلام به ویژه شیعه تشکیل مجالس بزرگداشت قیام عاشوراست همچنانکه امامان معصوم نیز از جمله امام سجاد و امام صادق به تشکیل این مجالس تاکید داشته اند. لذا جلسات عزاداری علاوه بر ثواب اخروی، دارای وجهه سیاسی و اجتماعی جهت تداوم انقلاب اسلامی و امت های اسلامی می باشد.
نظر شما